بخشش گوارا در کلام حضرت امیر(ع) + فیلم

ماه مبارک رمضان، ماه تزکیه و خودسازی و فرصتی است برای بازنگری در رفتارها و اندیشه‌های فردی و اجتماعی. در این ماه پربرکت، مسلمانان با روزه گرفتن، عبادت و نزدیکی به خداوند، به دنبال اصلاح درون و ارتقای معنویت خود هستند. علاوه بر بعد فردی، رمضان زمان مناسبی برای تأمل در اخلاق اجتماعی و ایجاد تغییرات مثبت در روابط انسانی و ساختارهای اجتماعی نیز هست. در این راستا، نهج البلاغه، به‌ عنوان یکی از منابع بی‌بدیل اندیشه اسلامی، دیدگاه‌های عمیق و جامع حضرت علی(ع) را درباره اخلاق اجتماعی مطرح کرده است.

ایکنا به مناسبت ماه مبارک رمضان با انتشار سلسله درس گفتارهای «اخلاق اجتماعی از نگاه امیر(ع)» با تدریس محمدهادی امین،‌ نهج‌البلاغه پژوه و استاد دانشگاه منتشر کرده، به بررسی مفاهیم اخلاق اجتماعی از نگاه نهج‌البلاغه پرداخته‌ است. این مجموعه سعی دارد تا ضمن تحلیل آموزه‌های حضرت علی(ع) در زمینه اخلاق اجتماعی، به‌ویژه در این ماه مبارک، نگاهی نو به روابط انسانی و مسئولیت‌های اجتماعی در زندگی امروز بیندازد.  

در ادامه قسمت چهارم از مجموعه درس‌گفتارهای «اخلاق اجتماعی از نگاه امیر(ع)» با موضوع «بخشش گوارا» را می‌بینید و می‌خوانید.

صبح زیبای عید فطر بر شما عزیزان مبارک باد. ان‌شاءالله همه عبادات، مناجات و دعاهای شما بیش از پیش به هدف اجابت نزدیک باشد. بسیار خوشحال هستم که در این سلسله نشست‌ها توفیق همراهی با شما را داشتم. در رابطه موضوعاتی که با هم گفت‌وگو کرده و حوزه اخلاق اجتماعی را پیگیری کردیم، عبارتی را که امروز انتخاب کرده و تقدیم حضور می‌کنم، کلامی از عهدنامه امیر مؤمنان(ع) با مالک اشتر است. عهدنامه شریف و ماندگاری که بین امیرالمؤمنین(ع) و مالک اشتر نخعی هنگام اعزام و نصب او به عنوان فرمانروای منطقه مصر منعقد شد.

امیر مؤمنان(ع) در یکی از فرازهای این عهدنامه به مالک دستور می‌دهد که «وَ اَعْطِ ما اَعْطَيْتَ هَنيئاً، وَ امْنَعْ فى اِجْمال وَ اِعْذار؛ آنچه عطا مى‌کنى به خوش‌رویى عطا کن، و خوددارى از عطا را نیز با مهربانى و عذر همراه نما». انسان باید به‌گونه‌ای بخشش کند که فردی که بخشش او را دریافت می‌کند، احساس آرامش کند نه منت! 

این حکمت حاوی نکاتی اساسی است. صبح زیبای عید فطر است و در ایام بهار طبیعت قرار داریم. دستور اولی که امام علی(ع) به مالک می‌دهند، این است که در هنگام هدیه دادن و بخشش، عطای لذت‌بخش اعطا کند و اگر نتوانست چیزی را عطا کند و امکان آن را نداشت، این کار را به زیبایی انجام داده و این جمال و زیبایی را از خود دریغ نکند. نکته دوم اینکه در این صورت و زمانی که امکان عطا کردن وجود نداشت، عذرخواه و پوزش‌طلب نیز باشد. 

استاد بزرگوار مصطفی دلشاد تهرانی در کتاب «دلالت دولت» در مجموعه آئین پیشنهادی خود که متخذ از عهدنامه مالک اشتر است، در آئین 84 انسان را به این سمت رهنمون کرده که هنگام بخشش‌ها و عطایا، زیبا و گوارا ببخشاید. خدایا!ً در این هنگامه عید فطر که به همه عیدی می‌دهی، بخشش‌های گوارای خود را بیش از پیش به ملت بزرگ ایران عطا فرما و روا بدار!