موفق در نمایش خانواده ایرانی و جذب مخاطب + فیلم

چندین سال است تولیدات نمایشی تلویزیون به ویژه آثار مناسبتی نظیر تولیدات رمضانی یا نوروزی نتوانسته‌اند به صورت فراگیر مردم را پای گیرنده‌های تلویزیون بنشانند و دیگر محبوبیت آثار گذشته را ندارند درحالی‌که پیشتر رضا عطاران با آثار خود، بسیاری از مردم را بیننده تلویزیون می‌کرد. جالب است آثاری که عطاران دو دهه پیش‌ساخته بود هنوز هم هر سال در ماه مبارک یا نوروز روی آنتن می‌رود و جالب‌تر اینکه باز هم مخاطب دارد!

موفقیت آثار مطرح تلویزیون در گذشته نه چندان دور، وام‌گرفته از هنرمندانی بود که کار خود را می‌شناختند و می‌دانستند به چه طریق قادرند مردم را پای گیرنده‌های تلویزیون بکشانند. رسانه ملی هرگاه به برنامه‌سازان موفق تلویزیون اعتماد کرده توانسته مردم را پایبند تلویزیون کند. یکی از این چهره‌ها محسن تنابنده، خالق سریال پرمخاطب «پایتخت» است که بعد از چند سال، دوباره مردم را با رسانه ملی آشتی داده است.

«پایتخت» یکی از بادوام‌ترین سریال‌های ایرانی محسوب می‌شود که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرد. این سریال از همان ابتدا به دلیل داشتن داستانی جذاب و لهجه‌ شیرین مازندرانی با استقبال خوب مخاطبان همراه شد تا جایی که هر نوروز تبدیل به پرمخاطب‌ترین سریال تبدیل می‌شد. این مجموعه مداوم هر سال پخش نشد و فقط سه فصل اول سریال، پشت‌ سر هم در ایام نوروز پخش شد اما به دلایلی نظیر فوت نویسنده‌ اصلی (خشایار الوند) و همچنین عدم توافق بازیگران، فصل‌های بعدی این اثر با اختلاف‌ زمانی بیشتری پخش شد.

فصل هفتم «پایتخت» از ابتدای پخش با استقبال خیره‌کننده مردم مواجه شد و حتی آمار بازدید این فیلم در تلوبیون هم خیره‌کننده بود. البته این موفقیت را نباید به معنای کامل بودن اثر توصیف کرد زیرا در بحث فیلمنامه می‌توان اشکالات عدیده‌ای را در سریال مشاهده کرد اما این یادداشت چندان به مسائل فنی کار مربوط نیست بلکه بیشتر به قدرت جذب مخاطب این سریال و همچنین جذابیت آن برای خانواده‌ها ارتباط دارد.

به دلیل رویکرد سلیقه‌ای مدیران تلویزیون، سال‌هاست جمعی کثیری از خانواده‌ها از تلویزیون فاصله گرفته‌اند و این معضل سبب شده، دیگر رسانه‌های داخلی و خارجی جایگزین محصولات داخلی شوند؛ اتفاقی که قادر است بر فرهنگ‌سازی خانواده‌ها و سبک زندگی آنها تأثیر مستقیم داشته باشد زیرا محصولاتی که خانواده‌ها در شبکه‌های ماهواره‌ای به دنبال آن هستند اصلا با سبک زندگی ایرانی – اسلامی همسویی ندارد.

در چنین موقعیتی که سریال ایرانی با بهره بردن از داستانی بومی تمام سلیقه‌ها را پوشش داده و برای یک ساعت، جمع کثیری از مردم را خطاب قرار می‌دهد، بازتاب مثبت چنین اتفاقی تنها به این سریال خلاصه نشده، بلکه باعث می‌شود تماشاگر مجدد به سمت تلویزیون متمایل شود. این امر، امتیاز بسیار مثبتی است که مدیران رسانه باید بیش از هر نکته‌ای روی آن متمرکز بوده و تلاش کنند به هر طریق ممکن مجدداً  توده مردم را به سمت محصولات تلویزیون هدایت کنند.

در «پایتخت» یک پیام ویژه و بسیار مهم وجود دارد. حفظ کیان خانواده، مهمترین شعاری است که این سریال می‌خواهد آن را بازگو کنند. این پیام نیز طبق کلیشه‌های رایج تلویزیون رخ نمی‌دهد. منظور اینکه شخصیت‌های تکراری حرف‌هایی بزنند که بارها گفته شده است. آدم‌ها در این مجموعه، همگی خاکستری هستند اما همین شخصیت‌های خاکستری، هرگاه اساس خانواده مورد هجمه قرار می‌گیرد منفعت شخصی را رها کرده و تلاش می‌کند در نگهداری آن بکوشد.

دیگر نکته مثبت این سریال به استفاده از بازیگر کودک آشنا به دوربین و تصویر مربوط می‌شود. در فصل اول این سریال از سارا و نیکا فرقانی اصل به عنوان بازیگران کودک استفاده‌ شده بود که به دلیل بازی مصنوعی با عدم همراهی مخاطب با این کاراکتر‌ها مواجه شد. بر خلاف سری‌های قبل، در فصل جدید «پایتخت» از مهدیار کلایی که یک چهره اینستاگرامی است به عنوان بازیگر کودک بهره برده‌اند. آشنایی او با دوربین در عین شباهتش به شخصیت کارتونی دنیس در «هتل ترانسیلوانیا» سبب شده است تا شخصیت سالار برای مردم دلنشین باشد و سکانس‌هایش با بازدید در فضای مجازی همراه باشد.

درباره «پایتخت» باید اضافه کرد بر اساس نظرات مخاطبان و منتقدان در فضای مجازی و سایت‌های فیلم و سریال، یکی از دلایل جذابیت این سریال، نشان دادن گوشه‌هایی از دغدغه‌ها و مشکلات خانواده‌های ایرانی است، مانند فهمیه که هر لحظه نگران فرزندانش است. در عین حال در رویارویی شبانه بهتاش فریبا با مادرش او به نقد زندگی اینستاگرامی نامزدش می‌پردازد. در این سریال همچنین نقدی هم به رابطه والدین با فرزندان وجود دارد. تلاش می‌شود این اتفاق با زبان طنز رخ دهد تا مخاطب  نسبت به آن گارد نگرفته و از آن تأثیر بگیرند.

درباره سریال، نکته دیگری هم وجود دارد که توجه به خانواده در قالب زیست‌بوم محلی است. در سال‌های اخیر خانواده بیشتر در قالب زندگی شهری مورد نظر بوده اما این مجموعه تلاش کرده دیگر اشکال سبک زندگی را هم مد نظر داشته باشد.

در انتهای باید تصریح کرد در همه جای دنیای تولید سریالی که موفق است ادامه پیدا می‌کند و «پایتخت» نیز تا زمانی که می‌تواند در جذب مخاطب موفق باشد باید در دستور کار تولیدات تلویزیون قرار گیرد.

به قلم داوود کنشلو