لزوم رعایت حقوق مادی و معنوی هنرمندان

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی جهاددانشگاهی، محمدحسین ایمانی خوشخو، رئیس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی و دبیر شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی همزمان با روز جهانی مالکیت معنوی، طی پیامی این مناسبت مهم را برای رشد و توسعه هنر موسیقی مهم ارزیابی و تأکید کرد: اگر حقوق مادی و معنوی هنرمندان رعایت نشود، باید منتظر سرازیر شدن ثروت ها و منابع فرهنگی و هنری خود به بیرون از مرزها و خسران مضاعف باشیم.

اگر جهان متلاطم سیاست و اقتصاد برای انسان‌ها مجال بیشتری باقی می‌گذاشت، شاید جوامع انسانی با فراغ بال بیشتری، رازهای بزرگ دنیای هنر و اندیشه را کشف کرده و آحاد بشر در هر گوشه از جهان و در هر موقعیت اجتماعی و فکری می توانستند تعلق و پیوند خود را با دیگر انسان ها درک و دریافت کرده و برای خود و اطرافیان خود زندگی سالم‌تر و زیباتری رقم بزنند. هرچقدر فاصله انسان از جهان هنر و اندیشه ناب بیشتر می‌شود، دنیای هراس‌آورتری برای آدمیان جلوه‌گر می شود و دقیقا از همین زاویه باید با همه اندیشمندان و شخصیت های معتقد به ضرورتِ اصلاحِ حیات بشری در جهان مسیرِ همراهی و همصدایی در احیا و تقویت هنر راستین را جستجو کرده و فردای بهتری را برای جهان آرزو کنیم.

رویدادهای جهانی فرصت مناسبی برای تقویت پیوند انسان ها و جوامع در موضوعات مهم فراهم می آورند و همین مناسبت‌ها اگر به درستی مورد توجه قرار گیرند، مجالِ قابل توجهی را برای انسان های متعهد و سازمان‌ها و نهادهای مرتبط فراهم می سازند تا به ضرورت ها و مسائل مهم انسان ها روح تازه‌ای دمیده شود .

در میان همه مسائل مهم مربوط به زندگی و موجودیت اجتماعی انسان ها برخی موضوعات هستند که به رغم اهمیت بسیار آنها از نظر نوع و سطح مطرح شدن همواره با گونه ای از اهمال یا غفلت همراه هستند و به نسبت دیگر سرفصل ها و سرعنوان های اصلی در رسانه ها و مجامع سهم کمتری از توجه را از آن خود دارند. امروزه موضوعاتی همانند زندگی و محیط زیست، فرهنگ و هنر و سلامت و معنویت هر یک دارای بسترها و بهانه های متعددی برای جلب توجه مردم دارند ولی گونه‌ای از موضوعات با آنکه رقم مصادیق و مبتلابه میلیاردی دارند، به دلیل ماهیت تخصصی و فنی‌شان، کمتر در محل اعتنا قرار می گیرند. یکی از موارد بسیار مهم در این ارتباط مسئله حقوق مالکیت‌های فکری است و با آنکه تقریباً در هر جای جهان که اثری خلق می‌شود به نحوی با این موضوع تلاقی دارد، تاکنون ارزش ها و اهمیت آن به صورت واقعی نمایان نشده است.

۲۶ آوریل به عنوان روز جهانی مالکیت فکری که در سال جاری با یک شعار مهم و الهام بخشی نیز توأمان شده، مناسبت مهمی است که ابعاد وسیع این موضوع با اثر و بازتاب تعالی بخش و حیات آفرینِ هنر موسیقی همصدا شده است.

احساس ضربآهنگ و نوای پرطنین ارزش و اعتبار مالکیت فکری با تجلیات و نوای موسیقی، کلماتی هستند که می‌توانند توجه میلیون‌ها نفر را به این مهم جلب کنند. این انسان‌ها ممکن است مولد و آفریننده آثار و خدماتی برای بشریت باشند که تا صدها سال نتایج مثبت آن در جوامع مختلف قابل دریافت و احساس باشد.

مالکیت معنوی

نباید فراموش نکنیم اثر و کار و هنر و محصول هزاران انسان وارسته از زنان و مردان ایرانی که در جای جای این سرزمین هنرپرور در قالب پوشاک و خوراک و ابزار زندگی و صدها نوع اثر منحصر بفرد که سال‌ها عرضه و تولید شده ولی هیچ گاه بانیان و پدیدآورندگان آن‌ها به درستی و به شایستگی مورد حمایت و تقویت قرار نگرفته اند. باید هنر و تولیدات آفرینشگرانی که حقوق مادی و معنوی آثارِ آنها در میان تلاطم توزیع و تجارت گم شده و نادیده گرفته شده را به خاطر بسپاریم.

اینک همزمان با روز جهانی مالکیت فکری لازم است تصریح شود که حمایت از آثار، ایده‌ها و افکار و نوآوری‌ها که منجر به تولید و ارائه محصولات و کالاها و خدمات خاص در حوزه‌های مختلف می‌شوند، از اهمیت و جایگاه مضاعف برخوردار است و همه نهادها و سازمان‌ها و افراد و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی باید فرصت یادشده برای مطرح کردن وجوه مهم این موضوع را مغتنم شمارند.

امسال سازمان جهانی مالکیت فکری(WIPO)، روز جهانی مالکیت فکری را با تأکید بر موسیقی انتخاب کرده است. بی تردید ایران عزیز که قرن ها مهد موسیقی اصیل ایرانی موسیقی نواحی و هفت اقلیم است، برای این شعار مربوط و متناسب شایستگی و مدخلیت بیشتری داشته و دارد. موسیقی ایرانی، هنر ارائه هویت ایرانی در بستر بخشی از هویت و فرهنگ ایرانی است که قرن‌ها از زندگی مردم این سرزمین الهام گرفته و به عنوان یکی از پرمعناترین و اصیل‌ترین هنرهای جهان شناخته می‌شود. این نوع موسیقی در دل خود داستان‌ها، احساسات و حکمت‌های فرهنگی مردم ایران را نهفته دارد و پیوند عمیقی با سایر جنبه‌های فرهنگی از جمله ادبیات، آیین‌ها و اعتقادات مذهبی دارد.

هنر موسیقی به نسبت دیگر رشته‌ها، به غایت با مسئله حق نشر و تکثیر، حق توزیع، حق نمایش، حق افشای اثر، حق سرپرستی، حق تمامیت اثر و سایر حقوقی که جنبه‌های تخصصی دارند مربوط است و نیز با در نظر گرفتن اقتضائات فضای مجازی باید دستگاه‌های مسئول و متولی این موضوع برای خلأها و گره گاه های این هنر چاره‌اندیشی و توجه بیشتری از خود نشان دهند.

اگر حقوق مادی و معنوی هنرمندان در این سرزمین رعایت نشود، باید منتظر سرازیر شدن ثروت‌ها و منابع فرهنگی و هنری خود به بیرون از مرزها باشیم و این می‌تواند خسران مضاعف باشد.

شوربختانه اشتباهات و نارسایی‌ها در این عرصه سبب انحراف مسیر تولید ثروت و درآمد اقتصادی در این صنعت خواهد بود و با توجه به اینکه در سال‌های آینده دنیای صنایع خلاق شاهد تحولات شگرف خواهد بود، پیش‌بینی می‌شود درآمد صنعت موسیقی تا سال ۲۰۳۰ میلادی به حدود ۱۵۰ میلیارد دلار افزایش یابد. این مهم به ویژه در راستای حمایت از حق اصالت، حق مؤلف و صاحب یا به عبارتی مالک اثر رخ می‌دهد.

حق مؤلف(کپی رایت) مهم‌ترین و بنیادی‌ترین ابزار و بستر مالکیت فکری است که از آثار ادبی، هنری و علمی حمایت می‌کند. با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در کشور ما در این زمینه وجود دارد و همچنین پیشرفت‌هایی که درحوزه هوش مصنوعی و صنعت دیجیتال صورت گرفته، دغدغه‌مندی در این زمینه باید بیش از پیش افزایش یابد چرا که موسیقی در ایران نه به عنوان یک صنعت، بلکه میراث فرهنگی ناملموس و ملموسی است که همه باید در حفظ و اشاعه آن کوشا باشیم.

بی شک از مردمی که امروز با هنر و موسیقی اصیل بیگانه باشند، نمی‌توان انتظار داشت که اهمیت حقوق و مالکیت فکری و موضوعاتی از این قبیل را مهم تلقی کنند و این بخش از مسائل بی شک ریشه فرهنگی دارد لذا باید تأکید کرد که همه اصحاب فرهنگ و هنر و مدیران و مسئولان جامعه هنر و دانشگاه ها و مجامع علمی و مقام‌های مرتبط وظیفه دارند که هم در داخل کشور و هم در مجامع بین المللی، شئون والای ایران و هنر ایران را در چنین مناسبت مهمی در نظر داشته باشند.

پارک فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی به عنوان تنها پارک ملی و تخصصی حوزه فرهنگ از سال ۱۳۹۸ موضوع مالکیت فکری در حوزه فرهنگ را در دستور کار خود قرارداده و در این راستا با توجه به اهمیت حوزه موسیقی و شعار سال سازمان جهانی مالکیت فکری، در سال جاری در موضوعات مالکیت فکری، هوش مصنوعی و موسیقی رویدادهایی را طراحی و برگزار می‌کند. امید است با پرهیز از از برگزاری همایش‌های علمی توسط مراکزی و دانشگاه‌هایی که در آن زمینه توان و پشتوانه علمی لازم را ندارند و همچنین با نگاه تخصصی و همکاری نهادها و مراکز مسئول، شاهد رشد و شکوفایی حوزه فرهنگ به ویژه صنعت موسیقی ایران عزیز باشیم.