تحقق شعار سال از مسیر پیوند دانش‌بنیان‌ها با تأمین مالی نوین

مسلم خانی، کارشناس اقتصادی و کارآفرینی در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به شعار امسال با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید»، بر ضرورت ایجاد پیوند مؤثر میان حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و سیاست‌های سرمایه‌گذاری تأکید کرد و گفت: موضوع اقتصاد دانش‌بنیان، کسب‌وکارهای نوپا و شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۴ از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. هدایت سرمایه‌های مردمی به سمت این نوع کسب‌وکارها، به‌ویژه کسب‌وکارهای نوظهور، اهمیت بسیار بالایی دارد. اگر بتوان در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری شده، بسترهایی برای تأمین مالی جمعی کسب‌وکارهای پرریسک، نوپا، نوظهور و استارت‌آپی که دارای ایده‌های نوآورانه و متفاوت هستند فراهم کرد، این اتفاق ارزشمندی خواهد بود که هم به تقویت اقتصاد دانش‌بنیان در کشور منجر می‌شود و هم مردم را در منافع آتی این کسب‌وکارها سهیم خواهد کرد.

مسلم‌خانی با اشاره به تجربه‌های بین‌المللی گفت: الگوی تأمین مالی جمعی در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا شده و نتایج ارزشمندی نیز داشته است. کسب‌وکارهای نوپا متولد می‌شوند اما هنوز بانک‌پذیر نیستند، چراکه شناخته‌شده نیستند و آزمون خود را پس نداده‌اند. در چنین شرایطی، نظام بانکی مایل و حاضر به تأمین مالی آن‌ها نیست. این نوع کسب‌وکارها را می‌توان در قالب تأمین مالی جمعی تأمین نقدینگی کرد.

فرصت ویژه برای معاونت علمی ریاست جمهوری

وی ادامه داد: روش تأمین مالی جمعی به این صورت است که این کسب‌وکارها در یک فضای تأییدشده توسط نهاد بالادستی و حکومتی اعلام موجودیت می‌کنند، ایده خود را ارائه می‌دهند، گروه‌های کارشناسی آن نهاد بالادستی، ایده را ارزیابی کرده و تأییدیه‌های لازم را صادر می‌کنند. پس از آن، مردم در آن کسب‌وکار مشارکت می‌کنند. سال ۱۴۰۴ زمان مناسبی است که معاونت علمی ریاست‌جمهوری برای کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و استارت‌آپی و ایده‌های پرریسک و پرمخاطره، مسیری طراحی کند که به مشارکت مردم، هم ایرانیان داخل کشور و هم به‌ویژه ایرانیان خارج از کشور، که تمایل به سرمایه‌گذاری در کشور دارند، منجر شود.

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: نکته بسیار مهم دیگر، ایجاد پیوند میان کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و نشان‌های تجاری معتبر است. این مدل در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا شده و بازخوردهای مثبتی داشته است. در نتیجه این پیوند، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نوپا و نوظهور می‌توانند با تکیه بر برندهای شناخته‌شده، زودتر به بازار وارد شوند و محصولات خود را در اختیار ذی‌نفعان و مشتریان نهایی قرار دهند.

ضرورت کاهش ریسک کسب‌وکارهای دانش‌بنیان

وی افزود: علاوه بر این موارد، موضوع کاهش ریسک کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نیز از جمله مسائلی است که بر اساس قوانین حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان باید در سال ۱۴۰۴ با جدیت بیشتری پیگیری شود. این حمایت‌ها شامل موضوعاتی نظیر دریافت تسهیلات، برخورداری از معافیت‌های مالیاتی، مشوق‌های ویژه برای اعضای تیم‌های دانش‌بنیان و سایر موارد مشابه است که باید نسبت به سال‌های گذشته به‌مراتب تقویت شود.

مسلم خانی با اشاره به نقش دانش‌بنیان‌ها در احصای مزیت‌های نسبی کشور تصریح کرد: یکی از اتفاقات مهمی که باید امسال محقق شود و برای تحقق شعار سال نیز ضروری است، این است که ما نظام حل مسئله خود و چالش‌های اصلی کشور را در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های گوناگون احصا کنیم و از کسب‌وکارهای دانش‌بنیان برای حل این چالش‌ها کمک بگیریم.

وی تأکید کرد: برای مثال، وزارت نفت باید مسائل، مشکلات و ابرچالش‌های خود را به‌صورت شفاف اعلام کند. وزارت نیرو نیز در زمینه ناترازی‌ها باید نظام مسائل خود را مشخص کند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، همچنین سایر سازمان‌های گوناگون هم باید چالش‌ها و نظام مسائل خود را روشن و اعلام کنند تا شرکت‌های دانش‌بنیان بدانند در چه حوزه‌هایی و با چه اولویت‌هایی باید تمرکز کنند. چراکه هم‌اکنون بیشتر فعالیت‌ها بر اساس ابداعات و اختراعات درون‌زای صاحبان ایده است، نه بر اساس نیازهای واقعی دستگاه‌ها.

این کارشناس اقتصادی افزود: یکی از اقدامات عملیاتی برای تحقق شعار سال، این است که سرمایه‌ها به سمت حمایت از تولید دانش‌بنیان هدایت شود. برای این کار باید دستگاه‌ها، مسائل و مشکلات خود را اعلام کنند تا کسب‌وکارهای دانش‌بنیان بتوانند حضور ملموس و پروژه‌محور داشته باشند. رئیس‌جمهور هم بارها در جلسات مختلف بر این نکته تأکید کرده‌ که باید مسائل و مشکلات را به نهادهای دانشگاهی و دانش‌بنیان اعلام و از آن‌ها برای حل چالش‌ها کمک خواست.

وی با اشاره به تجارب بین‌المللی گفت: این تجربه را ما در اتحادیه اروپا، آمریکا و کشورهای جنوب شرق آسیا هم داشته‌ایم؛ کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و های‌تک، وقتی با مسائل و چالش‌های کشورشان آشنا می‌شدند، تمرکز خود را بر روی حل آن‌ها می‌گذاشتند و معمولاً هم نتایج درخشانی حاصل می‌شد.

نقش دانش‌بنیان‌ها در رفع کمبودها

مسلم خانی ادامه داد: ما در کشور در حوزه آموزش‌وپرورش با کمبود شدید معلمان، افت کیفیت آموزشی، تراکم دانش‌آموزان و مدارس فرسوده مواجهیم. دانش‌بنیان‌ها می‌توانند در این حوزه نقش‌آفرینی کنند. در حوزه وزارت نفت، گاز و پتروشیمی با چالش‌هایی در زمینه بهره‌برداری، تولید، الگوی عرضه و صادرات مواجه هستیم که نیازمند نوآوری است. در حوزه بهداشت و درمان، روش‌های نوآورانه در دنیا باعث توسعه نظام سلامت شده است. دانش‌بنیان‌ها به‌ویژه در حوزه بیمه‌های درمان می‌توانند بسیار مؤثر باشند.

وی اظهار کرد: در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مجموعه‌های شستا و سازمان بازنشستگی نیازمند بهسازی و ارتقا هستند که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به بهینه‌سازی خدمات و سودآوری این شرکت‌ها کمک کنند. در حوزه وزارت نیرو با کمبود انرژی در صنعت مواجهیم و صنایع ما ناچار به تعطیلی در تابستان و حتی زمستان هستند. حضور دانش‌بنیان‌ها برای توسعه انرژی‌های پاک و روش‌های نوین تولید برق ضروری است.

این استاد حوزه اقتصاد و کارآفرینی ادامه داد: در وزارت اقتصاد با افت شدید ارزش پول ملی، عدم ثبات اقتصادی و فرار سرمایه‌ها مواجه هستیم. دانش‌بنیان‌ها می‌توانند راهکارهای باثبات و بلندمدت اقتصادی ارائه دهند. در وزارت امور خارجه نیز برای بهبود تعاملات با جهان می‌توان از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها بهره گرفت.

وی افزود: در حوزه کشاورزی چالش‌های جدی در زمینه کاشت، داشت و برداشت وجود دارد و بهره‌وری پایین است. کشاورزان با وجود تلاش بسیار، همچنان وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند. در این حوزه نیز دانش‌بنیان‌ها می‌توانند مؤثر واقع شوند. در صنعت، معدن و تجارت نیز جهان به سمت کسب‌وکارهای سبز، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و چاپ سه‌بعدی حرکت کرده که زمینه فعالیت دانش‌بنیان‌هاست.

مسلم خانی در پایان گفت: در قوه قضائیه، با انباشت پرونده‌ها و اطاله دادرسی مواجهیم. دانش‌بنیان‌ها می‌توانند در این حوزه هم با طراحی سیستم‌های هوشمند ورود کرده و تحول ایجاد کنند. اگر نظام مسائل کشور به‌درستی احصا و به دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان منتقل شود، این شرکت‌ها می‌توانند نقشی بزرگ، ماندگار و اثربخش در حل مسائل کشور ایفا کرده و سرمایه‌های داخلی و خارجی را به‌سوی حل چالش‌های ملی هدایت کنند.

گفت‌وگو از سعید امینی