سناریوهای احتمالی ایران در صورت توافق یا شکست مذاکرات

مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره راهکارهای شرطی نشدن اقتصاد کشور و گره نخوردن آن به مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا اظهار کرد: در حال حاضر، توقعی در جامعه شکل گرفته که گویا با مذاکره و توافق، تمام مشکلات اقتصادی کشور حل خواهد شد و همه‌چیز به ثبات می‌رسد اما این تلقی نادرست است.

وی افزود: مذاکره یک متغیر بسیار مهم و تأثیرگذار است اما نباید انتظار معجزه از آن داشت. معجزه اگر قرار باشد اتفاق بیفتد، آن را ملت ایران رقم می‌زند. ما می‌توانیم به مرحله‌ای از مذاکره برسیم که تحریم‌ها برداشته شود اما برداشته شدن تحریم‌ها به‌تنهایی کافی نیست.

کارشناس اقتصادی ادامه داد: فرض کنید تمام تحریم‌ها برداشته شد؛ بعد از آن چه؟ ما ملت ایران باید کار و تلاش کنیم تا فساد کاهش یابد و تولید رونق بگیرد. این‌طور نیست که تحریم‌ها را بردارند و ما زیر درخت بنشینیم و تصور کنیم همه‌چیز خود به خود حل می‌شود؛ این یک نگاه کاملا اشتباه است.

رفع تحریم‌ها به منزله گل و بلبل شدن شرایط نیست

وی گفت: الان هم با سختی بیشتر، سود کمتر و عدم اطمینان به بازار در حال کار کردن هستیم. اگر تحریم‌ها برداشته شود، طبیعتاً شرایط بهتر می‌شود، بازار و آینده قابل پیش‌بینی‌تر می‌شود و در فضای آرام‌تر و باثبات‌تری تلاش می‌کنیم؛ این تنها تفاوت ماجراست. لذا اینکه فکر کنیم به‌محض رفع تحریم‌ها، اوضاع اقتصادی گل و بلبل می‌شود، خیال باطلی است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به نقش تولیدکنندگان در صورت موفقیت مذاکرات و شکل‌گیری یک فضای جدید اقتصادی گفت: اگر تحریم‌ها برداشته شود، به‌عنوان یک واحد تولیدی می‌توانید مواد اولیه را به‌موقع بخرید، ارزان‌تر تأمین کنید و محصولتان را راحت‌تر در بازار بفروشید اما لازمه آن تلاش بعد از توافق است، نه فقط توافق صرف.

وی در پاسخ به این پرسش که در صورت حصول توافق، چه پیشنهادی برای دوره پساتوافق دارید، تصریح کرد: اگر توافق انجام شود، باید پروژه‌هایی آماده داشته باشیم. بازار اروپا پر از پول است و دنبال جایی می‌گردند که سرمایه‌گذاری مطمئن انجام دهند و سود خوب ببرند. در این میان یکی از کشورهایی که می‌تواند مقصد سرمایه‌گذاری باشد، ایران است.

دانشمند اظهار کرد: در حال حاضر ظرفیت جذب حدود ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را داریم. اگر بخواهم جزئی‌تر بگویم، حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار ظرفیت سرمایه‌گذاری در صنعت، حدود ۳۰۰ میلیارد دلار در بخش زیربنایی مثل حمل‌ونقل و بنادر و غیره را داریم. همچنین باید صنایع قدیمی زیان‌ده مثل فولاد و آلومینیوم را به‌روزرسانی کنیم و با فناوری نوین به بهره‌برداری برسانیم.

وی تأکید کرد: این سرمایه‌گذاری‌ها نیاز به پروژه‌های آماده دارد؛ باید از حالا پروژه‌ها را طراحی و مطالعات امکان‌سنجی انجام دهیم. فرض کنیم فردا توافق انجام شد و شرکت‌های اروپایی مثل آلمانی‌ها آمدند، باید بتوانیم پروژه فولاد، آلومینیوم، منگنز یا حتی زغال‌سنگ را روی میز بگذاریم و بگوییم این‌ها آماده‌اند، بیایید مشارکت کنید.

دانشمند درباره حوزه نفت و گاز نیز گفت: در این حوزه هم باید پروژه‌ها تعریف شده باشد. مثلاً به شرکت‌هایی مثل بی‌پی یا توتال بگوییم این پروژه آماده است، شما سرمایه‌گذاری کنید و وارد کار شوید. نه اینکه تازه بعد از توافق، بنشینیم و پروژه بنویسیم؛ آن موقع خیلی دیر است.

سناریو برای عدم توافق

وی در پاسخ به این سؤال که اگر توافقی حاصل نشود چه باید کرد، گفت: اینکه توافق نشود، ابدی نیست. ممکن است دو سال دیگر توافق صورت بگیرد. پس ما باید از همین حالا پروژه‌ها را آماده نگه داریم. حتی اگر تحریم‌ها تشدید شود، باز هم باید همان کارهایی را که اکنون انجام می‌دهیم، ادامه دهیم و پروژه‌ها را برای فرصت مناسب نگه داریم.

این کارشناس اقتصادی افزود: مگر الان تحریم نیستیم؟ اما داریم کار می‌کنیم. حالا ممکن است تحریم‌ها تشدید شود اما باز هم باید همین مسیر را با اصلاح و استمرار ادامه دهیم. کار کردن در این شرایط تنها راه عبور از موج‌های بعدی است.

وی درباره بازارهای هدف اقتصاد ایران در صورت توافق بیان کرد: نباید صرفاً دنبال فروش کالا باشیم، بلکه باید پذیرای سرمایه‌گذاری باشیم. مثلاً در حوزه نفت و گاز اگر پروژه‌ای تعریف کردیم، طرف خارجی بیاید ۵۰ درصد تولید را ببرد بفروشد، ۵۰ درصد دیگر آن برای ما باشد. سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد و بازار هم در کنار آن بیاید، نه قبل از آن. وقتی سرمایه بیاید، بازار خودش همراه آن می‌آید و تولید، اشتغال و رشد اقتصادی محقق خواهد شد.

گفت‌وگو از سعید امینی