شعر مقاومت تجلی ستیزه‌گری با اندیشه‌های علیه بشریت است

شاعر و استاد دانشگاه دهلی نو در نشست رونمایی از مجموعه غزل «از خدا مگریز» که تمامی اشعار آن تضمینی از غزل عارفانه مقام معظم رهبری است، با اشاره به آنکه شعر عرفانی نیز گونه‌ای از شعر ایستادگی است تصریح کرد: شعر مقاومت بازتابی از ستیزه‌گری با اندیشه‌هایی است که علیه بشریت هستند.

به گزارش ایکنا؛ آیین رونمایی از مجموعه غزلیات «از خدا مگریز» سروده سیدمسعود علوی‌تبار، شامگاه ۱۲ خرداد در نشستی ادبی با همین عنوان با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و ادب کشورهای ایران، افغانستان، هند، تاجیکستان و پاکستان به میزبانی گروه بین‌المللی هندیران برگزار شد.

«سیدمحمدرضا سلسکوت»، شاعر پارسی زبان و استاد دانشگاه کشمیر هند در ابتدای این مجلس رونمایی، به معرفی شخصیت ادبی صاحب کتاب «از خدا مگریز» پرداخت و اظهار کرد: سیدمسعود علوی‌تبار، تنها یک شاعر جوان نیست؛ بلکه حامل اندیشه، مبلغ ارزش‌ها و سفیر فرهنگی در سپهر ادبیات انقلاب است.

وی افزود: سراینده مجموعه «از خدا مگریز» با نیروی جوانی، بینش عمیق و ذوق لطیف، نه‌ تنها در سرایش شعر تواناست، بلکه در سازماندهی نشست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی، به‌ویژه در گروه بین‌المللی هندیران در حوزه ایران فرهنگی، نقش مؤثری ایفا می‌کند. از جمله کارهای او معرفی و شناخت مشترکات فرهنگی و اعتقادی بین دو کشور ایرانو هندوستان از طریق برنامه‌هایی مانند نشست‌های ادبی و پژوهشی است.

مضامین دفتر شعر «از خدا مگریز»

استاد دانشگاه کشمیر هند با اشاره به آنکه نخستین بار از طریق مهدی باقرخان از شاعران و پژوهشگران جوان هندی در زبان فارسی با سیدمسعود علوی‌تبار آشنا شدم و این آشنایی به همکاری علمی در تهیه منابع درسی برای دانشجویان دانشگاه کشمیر به ‌ویژه در حوزه شعر معاصر فارسی انجامید، اظهار کرد: او با گشاده‌رویی و دقت، در انتخاب اشعار مناسب از شاعران امروز ایران، مرا یاری کرد و افق‌های تازه‌ای در پژوهش و آموزش گشود.

این پژوهشگر و مدرس ادبیات با بیان آنکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با سرودن شعر مشهور «دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز...» ندای ایستادگی، ایمان و فداکاری را در قالب غزل جاری ساختند یادآور شدک شعری که الهام‌بخش بسیاری از شاعران انقلاب شد؛ اما علوی‌تبار گامی فراتر نهاد و ۲۷ غزل مستقل و هماهنگ در استقبال از این شعر سرود؛ آثاری که نه تقلید، بلکه تجلی دوباره‌ معنا، اندیشه و شور انقلابی‌اند. غزل‌هایی چون:

به جام‌های پیاپی مدام مستی کن

تو هوشیار ز میخانه بلا مگریز

و نیز:

خوش آن نفس که در آن بانگ ارتحال من است

فروغ طلعت خورشید اتصال من است

نمونه‌هایی از این جهان فکری‌اند که شاعر در آن از زبان و قالب کلاسیک، پُلی به سوی مفاهیم امروزین زده است؛ از بلا و سختی نگریختن تا اتصال به حقیقت مطلق، از نترسیدن در برابر بلا تا عشق به وطن و شهادت.

سیدمحمدرضا سلسکوت با بیان اینکه در این مجموعه‌، صنعت تلمیح، یکی از ارکان اصلی شعر علوی‌تبار است؛ تصریح کرد: شاعر با اشاره‌هایی ژرف به مفاهیم قرآنی، عرفانی و انقلابی، پیوندی معنادار میان دیروز و امروز خلق کرده است. مضامین محوری در اشعارش چون ایستادگی در برابر ظلم، وفاداری به ارزش‌ها، پاسداری از خون شهدا، عشق به وطن و پیروی از ولایت، با زبان امروزی و احساسی ناب عرضه شده‌اند.

وی در انتها یادآور شد: در فضای تازه شعر معاصر، علوی‌تبار نمونه خوبی برای الگوی گیری از سوی شاعران جوان است. شعر او نه ابزار سرگرمی، که راهی برای فهم حقیقت، بیداری،و حرکت به سوی عدالت است.

بازتاب آیه «لا اله الا هو» شعر مقاومت

سیدسلمان صفوی؛ مترجم، پژوهشگر و رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن درادامه این مراسم رونمایی اظهار کرد: اشعار سیدمسعود علوی‌تبار در کتاب «از خدا مگریز» که در استقبال بیتی از شعر مقام معظم رهبری (دلا ز معرکه محنت و بلا مگریز) سروده شده‌اند، متأثر از زبان قرآن، ادبیات صوفیه و نهضت مقاومت معاصر در برایر صهیونیسم و استکبار جهانی است. شعر علوی‌تبار، روان، زلال و تأثیرگذار است. به ویژه تضمین آیه «لا اله الا هو» شعر مقاومت را به وحدت وجود عرفانی پیوند می‌زند که معنای زیبایی‌شناسانه متعالی دارد، یعنی فقط قدرت لایزال الهی باقی است و قدرت‌های سپاه ظلمت میرا و رفتنی است.

سردبیر مجله «ترانسندنت فیلوسوفی» در ادامه افزود: شعر علوی‌تبار بوی امید به آینده‌ای روشن را به ملت ایران و ملت اسلام در سایه مقاومت نوید می‌دهد. بینامتنیت از خصوصیات بارز شعر این شاعر جوان است. او ارجاعات متعدد از طریق تلمیح و تضمین به آیات قرآنی، شخصیت‌های تاریخی و ابیات عرفانی داده است. صنعت تلمیح در شعر او وافر است؛، مکرر شخصیت و نمادهای قرآنی و اسلامی مثل نوح، ایوب، موسی، قاسم، عصا، ید بیضا، علی(ع) را تلمیح کرده است. او خط مستمر مقاومت تاریخی «ایران تهمتن» را به ایران امروز پیوند داده است.

شاعر توانمند و ھنرمند دلسوز زبان پارسی

«عظمی زرین نازیه» استاد زبان و ادبیات فارسی دانشکدہ خاورشناسی دانشگاہ پنجاب لاھور به عنوان دیگر سخنران این مراسم گفت: ھمین که مجموعه شعر «از خدا مگریز» را گشودم، اولین چیزی که به چشمم خورد ذکر «یاھو یامن لاھو الا ھو» بود که دست مرا گرفت و مستقیم به اندیشه، نظر و توکل شاعر رهنمون ساخت.

وی افزود: سیدمسعود علوی‌تبار شاعری توانمند و ھنرمند دلسوز پارسی زبان است۔ شاعری جوان که محتوای اشعار او به زیور عرفان و معنویت آراسته است۔ سرودہ‌ھای وی در این کتاب روح را به شوق می‌آورد و مستغرق می‌کند به گونه‌ای که از آن دنیای سرور نمی‌توان بیرون آمد. مصداق این مصرع فرخی یزدی است که سروده «ماہ گر حلقه به در کوفت جوابش کردم.»

این شاعر پارسی زبان پاکستان در ادامه اظهار کرد: سیدمسعود علوی‌تبار، عشقی همانند شعله شمع می‌خواهد که وجود خویش را می‌سوزاند(وی مثالی از صبر و توکل حضرت ایوب می‌آورد؛ تلمیح از شیر خدا علی(ع) و خیبر و بدر می‌آورد و گاھی از موسی و عصا تلمیحاتی را ذکر می‌کند).

وی در پایان گفت: شاعر مجموعه «از خدا مگریز» امید و جرئتی به مخاطبان کتاب خود می‌دهد که از جادو، افسون و سحرنترسند و عصای خود را درمیان اندازند، که این عصا مارھای جادویی حرص و ھوس را خواهد بلعید و نابود خواهد کرد.

بازتاب دغدغه مقاومت و ایستادگی میان شاعران جوان

«سیدحکیم بینش»؛ شاعر، پژوهشگر و فعال رسانه از افغانستان در این مراسم گفت: هر وقت اثری را می‌خوانم به این نگاه می‌کنم که آیا چیزی به من افزوده است یا خیر؟ به مجموعه شعر «از خدا مگریز» هم همین نگاه را داشتم. با همین ذهنیت هم به سراغ خواندن این مجموعه رفتم. جدا از روانی و سلاستی که شعرها داشت در هر غزل، بیت یا ابیاتی توجهم را به خود جلب می‌کرد. روی بعضی از ابیات مکث بیشتری می‌کردم و در مجموع به این نتیجه رسیدم که هرکس به این باغ بیاید دست خالی بر نمی‌گردد؛ میوه‌های این باغ رسیده و چیدنی است. بیت‌های زیادی را نوشتم. در ادامه به برخی از این ابیات اشاره می‌کنم:

به هر كرانه جان لا اله الا هوست

نوای كل جهان لا اله الا هوست

یا

از آن تقاص كه هوشم به بوی سیبی رفت

بهشت خانه خود را خراب ساخته‌ام

و یا نمونه دیگر:

اگر تمام جهان در مقابلت باشند

چو كوه و صخره به یک جا بمان، ز جا مگریز

همچنین:

به هر درت چو كشانید باغ و بستان است

به شرط آنكه مپرسی چرا در آتش و خون

دلا به دوست رسیدن مرا میسر نیست

امان از این ره بی انتها؛ در آتش و خون

مرا ز حسرت رویت هزار افسوس است

در آن دمی كه بمیرم میان درد و دریغ

وی افزود: بعضی از مصرع‌ها، حتی ظرفیت ضرب‌المثل شدن را دارند، مانند به هر زمان که تو باشی، زمان اعجاز است.

سیدحکیم بینش ادامه داد: این مجموعه از این نظر که شعر مقاومت است، خیلی ارزشمند است. باید بالید به جوانانی که دغدغۀ مقاومت و ایستادگی را دارند و باید مباهات کرد به کسانی که روحیه مقاومت و ایستادگی را بسط و گسترش می‌دهند. سیدمسعود علوی‌تبار از کسانی است که همیشه دغدغه شعر مقاومت را داشته و همیشه هم از دیگران خواسته که برای شهدا و بعضی از مناسبت‌های خاص شعر بسرایند. این مجموعه هم دغدغه او را در این راستا نشان می‌دهد. سرایش و انتشار این مجموعه از این لحاظ هم اهمیت دارد.

این شاعر افغانستانی و فارسی زبان تصریح کردند: در این مجموعه با کشف و تصویرهای زیبایی روبه‌رو هستیم. با وجود اینکه همه این اشعار شکل بداهه را داشته و شاعر به دنبال این نبوده اما کم نیستند ابیاتی از این دست:

غم زمانه، دریغا! فتاده بر دوشت

تو دردهای علی(ع) را به جان خود داری

یا:

خدا نیاورد آن روزگار تلخی را

كه یاد او ز خیالم دگر گذر نكند

همچنین:

اگر تو را دل یاری به كارزار آورد

خمی چو تیغه نجر به ابروان انداز

اگر غبار رهت را عنایتی باشد

سر بریده ما را بر آستان انداز

وی در پایان افزود: یکی از نکاتی که توجهم را در مجموعه «از خدا مگریز» جلب کرد، زبان شعر بود. زبان ساده و بی‌پیرایه است. شاعر مخاطب را در فهم شعر دچار چالش نمی‌کند. روان و صمیمی حرف‌های خود را می‌گوید.

شعر عرفانی گونه‌ای از شعر مقاومت است

پروانه نجاتی؛ شاعر و پژوهشگر نیز در این مراسم در بخشی از سخنان خود گفت: مقدمه این کتاب به قلم سیدسلمان صفوی هم خودش یک کتابچه معرفت بود و خواندنش را به همه مخاطبان کتاب پیشنهاد می‌کنم.

«سیده بلقیس فاطمه حسینی» شاعر و استاد دانشگاه از دهلی نو نیز در این مراسم گفت: باید بگویم شعر عرفانی نیز گونه‌ای از شعر مقاومت است. موقوف به سعی و درکی عمیق که چگونه رخدادهای مادی را در پیکره‌ای عرفانی گنجانید و اعتلا بخشید. این بازآفرینی دقیق‌ترین و حساس‌ترین لمحات هنرمندی است. شعر مقاومت ستیزه‌گری با اندیشه‌هایی است که علیه بشریت هستند و این تنها در به تصویر کشیدن جنگ و مبارزه فیزیکی متوقف نمی‌شود، بلکه حاوی تمامی اندیشه‌هایی است که در قلب شاعر بر مبنای مطالعه و مشاهده از طریق فیض ربانی القا می‌شود و هنرمندی که بین حق و باطل، و صواب و خطا نشانه ممیز را می‌داند، درون او به سرایشی اینچنین مترنم خواهد شد.

وی در ادامه اظهار کرد: سیدمسعود علوی‌تبار نیز در کلام خود عبودیت در راه خدا، میهن دوستی، انسان دوستی، احترام آشنایان و از این قبیل موضوعات را به شکا درست آورده است. از تلمیحات قرآنی و اصطلاحات امروزه با بیان ساده، پندنامه‌ای درست کرده و می‌گوید «خلیل باش». غزلیات او مجموعه درد و پیک خجسته فرهنگی است. باوجود محزونی، هرگز مأیوس و ناامید نیست. شاد و مسرور مسئولیت زندگانی را بر دوش خود می‌کشد.

سیده بلقیس فاطمه حسینی افزود: شعر مقاومت ھر آن بیتی است که درباره علو نفس باشد. هر جایی که هوای نفسانی، ریا، ظلم استکبار، استعمار و فشار بر جامعه انسانی مستولی شود، ستیزه‌گری بر صاحبدلان و مصلحان لازم می‌شود. نویسندگان و شاعران، پایداری می‌ورزند و ادبیات مقاومت به وجود می‌اید. مسائل متنوع سیاسی و اجتماعی، دل دنیای امنیت را چنان پر خون کرده که برای قلب‌های نازک و حساس، التهاب‌آور است. کتاب «از خدا مگریز» علوی‌تبار نمونه بارزی از شعر مقاومت، در این گونه خاص است.

بازتاب وعده صادق در غزل دینی و عرفانی

مهدی باقرخان؛ شاعر، مترجم و دبیر انجمن پارسی سرایان معاصر هند گفت: مجموعه غزلیات «از خدا مگریز» اثر سیدمسعود علوی‌تبار به چند دلیل حایز اهمیت ویژه‌ای است. یکی اینکه همه سروده‌های این اثر به استقبال از غزل مقام معظم رهبری است؛ دوم اینکه با محوریت عنوان رخداد تاریخی «وعده صادق» سروده شده است و سوم اینکه این اثر به تبیین مضامین معنوی و اخلاقی پرداخته و در آن تلاش شده تا با زبانی ساده و دلنشین، احساسات و اندیشه‌های عمیق ارزش‌های اقتدار اسلامی و انسانی را به تصویر بکشد.

استاد مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ملی اسلامی دهلی نو در پایان اظهار کرد: غزلیات این مجموعه نه تنها جنبه‌های فردی و معنوی زندگی را دربر دارند، بلکه از این دریچه به مسائل اجتماعی و سیاسی می‌پردازد و خواننده را به تفکر وادار می‌کند.

مجموعه «از خدا مگریز»؛ ترسیم مسیری برای تقرب الهی

سیدتصور مهدی؛ شاعر پارسی زبان و استاد کالج اروینتال پتنای هندوستان دیگر سخنران این نشست بیان کرد: مجموعه حاضر با عنوان «از خدا مگریز»، محصول رشته تفکر علمی و عرفانی است که از قریحه و ذوق سیدمسعود علوی‌تبار پدید آمده است. این مجموعه شعر برای تقرب الهی کتاب سودمندی است. علوی‌تبار باور دارد که شعر مانند همه هنرها زندگی انسان را آراسته می کنند و شعر تا این وظیفه را انجام ندهد مأموریت خود را انجام نداده است.

سید تصور مهدی افزود: در کلی‌ترین نگاه به غزل‌های این مجموعه مشاهده می‌شود که شاعر کلماتی و واژگانی را انتخاب می‌کند که سازنده‌ترین تعامل را با ذهن و دل مخاطب به وجود می‌آورند. با تأملی بیشتر در این منظومه، با مضامین عالی عشق، عرفان و ابیات انقلابی مانند مرحوم حمید سبزواری مواجه می‌شویم. مضمون کلی اشعار ما را با دو حقیقت آشنا می‌سازد، یکی اعتقاد و اعتماد راسخ به خدا ولی با استعداد محدود بشر در رشد و تکامل و دوم مقام بشر در جهان و وجود ناچیز در برابر خداوند.

کتاب «از خدا مگریز» اثر سیدمسعود علوی‌تبار مشتمل بر ۲۷ غزل، در استقبال از غزل مقام معظم رهبری(مدظله العالی) است که در ۷۲ صفحه و در قطع رقعی توسط نشر فرادید منتشر شده است.

در این محفل که با بداهه‌نویسی‌های محسن شعبانی همراه بود شاعرانی چون علیرضا قزوه، ایرج قنبری، امیر عاملی، سیدمهدی بنی‌هاشمی، محمد عشرت صغیر، مسعود ربانی، نغمه مستشارنظامی، پروانه نجاتی، فاطمه آزادی‌منش، فاطمه بتول سایوز، میترا ملک‌محمدی و فاطمه ناظری حضور داشتند.