مستند «سلاح نفت»؛ روایتی از تاریخ مقاومت اقتصادی در جهان عرب
احسان شادمانی گفت: در مستند «سلاح نفت» از تحریم نفتی علیه رژیم صهیونیستی تا صلح ابراهیمی و سکوت امروز حاکمان عربی را روایت کرده‌ایم.
مستند «سلاح نفت» به کارگردانی محمدهادی نعمتی، جدیدترین تولید گروه رسانه‌ای میقات است که با نگاهی تحلیلی و مستند به یکی از مهم‌ترین برگ‌های تاریخ معاصر جهان اسلام یعنی تحریم نفتی اعراب علیه رژیم صهیونیستی در جریان جنگ ۱۹۷۳ می‌پردازد. احسان شادمانی، تهیه‌کننده این مستند، در گفت‌وگو با ایکنا درباره ایده شکل‌گیری، مراحل تولید، جامعه هدف و هدف‌گذاری محتوایی اثر توضیحاتی ارائه کرده است. وی تأکید دارد که این مستند، نه صرفاً یک محصول سیاسی بلکه روایتی اجتماعی و انسانی از تاریخ مقاومت در برابر اشغالگری و فراموشی است.
ایکنا - در ابتدا درباره شکل‌گیری ایده ساخت این مستند، پیش‌زمینه‌های آن و چگونگی ورود گروهتان به این پروژه توضیح دهید.
در حقیقت، گروه رسانه‌ای میقات طی چند سال گذشته به‌صورت تخصصی در حوزه تولیدات رسانه‌ای فعالیت داشته و تمرکز آن عمدتاً بر موضوعاتی مرتبط با تاریخ منطقه، فلسطین و رژیم صهیونیستی بوده است. در این مسیر، آثار متعددی نیز تاکنون تولید شده‌اند. در خصوص این مستند مشخص، باید عرض کنم که پیشنهاد ساخت آن از سوی خانه مستند اوج مطرح شد. آنها عنوان کردند که ایده‌ای وجود دارد که می‌توان از زاویه‌ای نو به موضوع تحریم کشورهای عربی علیه رژیم صهیونیستی در جریان جنگ ۱۹۷۳، موسوم به جنگ «یوم کیپور» یا «جنگ رمضان» پرداخت.
با توجه به پیشینه پژوهشی و مطالعاتی گروه ما در این حوزه، احساس کردیم این موضوع ظرفیت تبدیل به اثری قابل توجه را دارد. بنابراین، پژوهش‌های دقیق‌تری را آغاز کردیم، هم از طریق منابع کتابخانه‌ای و هم از طریق منابع دیجیتال. در این بررسی‌ها متوجه شدیم که علی‌رغم اهمیت بالای این واقعه، تاکنون مستند جامع و قدرتمندی در این زمینه تولید نشده است. این خلأ، انگیزه‌ای مضاعف برای ما ایجاد کرد. به‌ویژه در شرایط فعلی منطقه که متأسفانه بسیاری از کشورهای عربی، به‌جای ایستادگی در برابر رژیم صهیونیستی، به‌سمت صلح‌های یک‌جانبه نظیر «پیمان ابراهیم» گرایش یافته‌اند و چشم خود را بر جنایاتی که در غزه در حال وقوع است بسته‌اند، تصمیم گرفتیم این بازخوانی تاریخی را با جدیت آغاز کنیم.
ایکنا - مستند در حال حاضر در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه زمانی اکران شد؟
این مستند حدود دو هفته پیش رونمایی و اکران شد و هم‌اکنون آماده پخش است. نسخه فارسی اثر تهیه شده و به‌طور همزمان، نسخه عربی آن نیز برای پخش در شبکه‌های منطقه‌ای آماده شده است. در واقع، این اثر در دو سطح توزیع می‌شود: نخست در شبکه‌های داخلی و دوم در شبکه‌های بین‌المللی عرب‌زبان.
ایکنا - مدت‌زمان مستند چقدر است و از چه ساختاری بهره می‌برد؟
مدت این اثر ۵۲ دقیقه است و ساختاری ترکیبی دارد. بخشی از آن مبتنی بر استفاده از آرشیو تصویری و اسناد تاریخی است. در کنار آن، مصاحبه‌هایی با شخصیت‌های برجسته بین‌المللی انجام شده است. برای نمونه، گفت‌وگو با معاون حسن البکر، رئیس‌جمهور وقت عراق در دهه ۷۰ میلادی، همچنین مصاحبه‌ای با ژیل دوگل، حقوقدان برجسته فرانسوی که متأسفانه سال گذشته درگذشت. علاوه بر آن، دیدگاه‌ها و تحلیل‌های کارشناسانی از کشورهای الجزایر، سوریه، مصر و دیگر کشورهایی که در آن مقطع تاریخی درگیر بودند نیز استفاده شده است.
اساتید دانشگاه، مورخان و چهره‌های آشنا با تاریخ جنگ ۱۹۷۳ در این مستند حضور پررنگی دارند و تلاش شده است که از زاویه نگاه بومی هر کشور، روایت‌هایی ارائه شود تا مستندی چندوجهی و جامع شکل گیرد، نه صرفاً تحلیلی یک‌سویه.
ایکنا - مخاطب هدف این مستند چه قشری از جامعه است؟
از ابتدا تلاش ما بر این بود که این مستند با عموم مردم ارتباط برقرار کند. این اثر صرفاً برای قشر خاص یا نخبگان علمی تولید نشده، بلکه به‌واسطه روایت تاریخی آن، برای تمامی اقشار جامعه قابل استفاده و سودمند است. همان‌طور که اشاره شد، نسخه فارسی برای مخاطبان داخلی و نسخه عربی برای مخاطبان منطقه‌ای در نظر گرفته شده است.
از آنجا که ساختار مستند بر محور روایت انسانی و اجتماعی شکل گرفته است، مخاطب عمومی نیز می‌تواند به‌راحتی با آن ارتباط برقرار کند. هدف ما این بود که اثری تولید کنیم که صرفاً پژوهشگران به آن مراجعه نکنند، بلکه هر فردی که دغدغه عدالت‌خواهی، انسان‌دوستی یا حمایت از مظلومان را دارد، بتواند با آن همراه شود.
ایکنا - چه ضرورتی برای تولید چنین آثاری احساس کردید؟ به‌طور خاص این پروژه قرار است کدام خلأ را پر کند؟
در کشور ما، پیرامون مسئله فلسطین و رژیم صهیونیستی، یک روایت رسمی توسط نهادهای حاکمیتی ارائه می‌شود. با این حال، نوعی نگاه مردمی نیز وجود دارد که در سال‌های اخیر ممکن است فاصله‌هایی میان این دو پدید آمده باشد. به عبارتی، ممکن است همگان با روایت رسمی هم‌سو نباشند. در این اثر، مانند برخی دیگر از تولیدات خود، تلاش کردیم نگاهی انسانی، اجتماعی و نسبتاً بی‌طرفانه ارائه کنیم. هدف ما این بود که به‌جای تحمیل تحلیل‌های خود بر مخاطب، اجازه دهیم تاریخ، خود روایت‌گر باشد.
بازخوردهای مخاطبان از آثار پیشین نیز مؤید این رویکرد بود. برای نمونه، در یکی از مستندهای قبلی ما با موضوع فلسطین، بانویی که شاید از نظر ظاهری فاصله‌ای با باورهای مذهبی داشت، پس از تماشای مستند به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفت، اشک ریخت و ما را تشویق کرد. این نشان می‌دهد که وقتی با زبان انسانی و صادقانه صحبت می‌کنیم، دیوارها فرو می‌ریزند.
ایکنا - به‌نظر شما تولید آثاری درباره مسئله فلسطین، به‌ویژه در شرایط کنونی منطقه، تا چه حد می‌تواند در احقاق حقوق مردم فلسطین مؤثر واقع شود؟
بسیار مؤثر است. اگر به کشورهای اروپایی نگاه کنیم، شاهد موجی از حمایت از فلسطین هستیم؛ به‌ویژه در میان دانشجویان. تظاهرات، تجمعات اعتراضی و تحریم‌های آکادمیک علیه اسرائیل نمونه‌هایی از این تحرکات هستند. با این حال، متأسفانه در برخی کشورهای منطقه این سطح از تحرک دیده نمی‌شود. در کشور ما، مردم ذاتاً عدالت‌خواه و انسان‌دوست هستند. اگر بتوانیم به‌درستی ابعاد آنچه در فلسطین و غزه رخ می‌دهد را برای آنان تبیین کنیم، بدون شک شاهد افزایش حمایت و همدلی مردمی خواهیم بود. چنین پشتیبانی مردمی، پایه‌ای محکم برای شکل‌گیری مطالبه‌گری اجتماعی و حتی تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی خواهد بود. ما بر این باوریم که تولید مستندهایی از این دست، افزون بر افزایش آگاهی عمومی، زمینه‌ساز شکل‌گیری جریان‌های اجتماعی مطالبه‌گر خواهد شد. جریاناتی که در نهایت می‌توانند مسئولان را به‌سوی اقدامات عملی و مؤثر سوق دهند.
ایکنا - آیا برای آینده نیز پروژه‌ای در نظر گرفته‌اید؟
در حال حاضر پروژه جدیدی در دست اقدام داریم که همچنان به مسئله فلسطین و غزه مرتبط است، اما این بار با نگاهی متفاوت. در این اثر، بر زندگی یک پرستار اهل غزه تمرکز شده است. این پروژه وجهی انسانی و دراماتیک دارد. از طریق روایت روزمره زندگی این پرستار در بطن بحران، قصد داریم وضعیت انسانی مردم غزه را به تصویر بکشیم. این پروژه با همکاری همکارانی که در غزه مستقر هستند در حال اجراست و مراحل پیش‌تولید و پژوهش آن آغاز شده است. امیدواریم این اثر نیز بتواند صدای مظلومیت مردم غزه را از طریق زبان تصویر به گوش جهانیان برساند.
انتهای پیام
