نشست علمی «غدیرشناسی، کاوش در حقیقت و نقد شبهات شبه قاره» برگزار شد

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن شفیعیان، رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع)، امروز یکشنبه ۱۸ خردادماه در نشست علمی «غدیرشناسی، کاوش در حقیقت و نقد شبهات شبه‌ قاره» که در جمع طلاب و پژوهشگران جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان برگزار شد، با اشاره به گستردگی و پیچیدگی جریانات دینی و فکری در شبه‌ قاره هند، اظهار کرد: این جریانات را نمی‌توان صرفاً به مرز‌های جغرافیایی هند و پاکستان محدود کرد؛ زیرا تأثیر آن‌ها در بسیاری از کشور‌های منطقه مشهود است. فهم عمیق این جریانات نیازمند بررسی دقیق ریشه‌ها، انشعابات و تأثیرات متقابل آن‌ها است.

وی در ادامه به معرفی جریانات اصلی اهل سنت فعال در شبه‌ قاره پرداخت و درباره دیدگاه‌های آن‌ها گفت: جریان «دیوبندیه» از مراکز علمی معتبر منطقه نشأت گرفته و به دو گرایش اصلی دیوبندیه حیاتی و گرایش مماتی تقسیم می‌شود.

رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) اظهار کرد: در «دیوبندیه حیاتی» این شاخه به «حیات النبی» یعنی زنده بودن پیامبر اکرم(ص) در قبر معتقد است و این اعتقاد را مبنای جواز شفاعت و توسل به آن حضرت و دیگر اولیای الهی می‌داند. آن‌ها با نگرش‌های سلفی که هر گونه توسل و شفاعت را شرک می‌دانند، مخالف هستند.

وی درباره «گرایش مماتی» افزود: این گرایش با تفکرات سلفی‌ها همسویی دارد و اعتقاد به «حیات النبی» و جواز شفاعت و توسل به معنای مورد قبول شیعیان و بسیاری از اهل سنت را نمی‌پذیرد. نگرش آن‌ها به شفاعت و توسل محدودتر و بعضاً منکرانه است و شباهت‌هایی به دیدگاه‌های وهابیت دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین شفیعیان درباره گرایش بریلویه گفت: این جریان بخش قابل توجهی از جامعه اهل سنت پاکستان را تشکیل می‌دهد. بریلویه‌ها احترام ویژه‌ای برای اولیای الهی قائل است و به کرامات و قدرت شفاعت آن‌ها ایمان دارند. عبدالقادر گیلانی در بین آن‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و او را واسطه فیض بین انسان‌ها و خداوند می‌دانند.

وی به گرایش وهابیت اشاره کرد و افزود: این جریان که ریشه در عربستان سعودی دارد، با سایر فرق و مذاهب اسلامی در شبه‌ قاره هند مخالفت می‌ورزد. وهابیت به دلیل رویکرد سخت‌گیرانه خود در قبال توحید و شرک، بسیاری از اعمال و باور‌های رایج در میان مسلمانان، از جمله توسل، زیارت قبور و تعظیم اولیا را شرک‌آلود می‌داند.

رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا (ع) در ادامه گرایش صوفیه پرداخت و در این باره توضیح داد: تصوف در شبه‌ قاره هند دارای تاریخچه‌ای غنی است و به صورت سلسله‌های متعدد فعالیت می‌کند. سلسله‌های صوفیه، مانند نقشبندیه، نقش مهمی در گسترش اسلام و ترویج آموزه‌های اخلاقی و عرفانی داشته‌اند. صوفیه عموماً در مقابل وهابیت قرار دارند و با دیدگاه‌های افراطی آن‌ها مخالف‌اند.

وی درباره اهل حدیث پاکستان گفت: این گروه با وجود تشابه اسمی با اهل حدیث در عربستان، دارای اعتقادات و رویکرد‌های متفاوتی است. اهل حدیث در پاکستان با وجود تأکید بر سنت پیامبر و اجتناب از تقلید کورکورانه، در بسیاری از مسائل فقهی و کلامی با اهل حدیث عربستان اختلاف نظر دارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین شفیعیان با اشاره به وجوه اشتراک و اختلاف این جریانات با شیعیان، بیان کرد: علیرغم تفاوت‌های درونی، این جریانات در موضوعاتی، چون توسل، زیارت، امامت و مهدویت با شیعیان اختلاف نظر دارند.

وی افزود: «ضیاء الرحمن فاروقی، پدر معنوی جریان سپاه صحابه در شبه‌ قاره، در کتاب خود «تاریخی دستاویز» چهار دلیل اصلی برای کافر دانستن شیعه ذکر می‌کند: شرک به جهت توسل، تکفیر صحابه، امامت و تحریف قرآن.

رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا (ع) در پاسخ به این شبهات توضیح داد: مفاهیم وحی و معجزه در کلام شیعه به درستی فهمیده نشده‌اند. وحی به امام در کلام شیعه به معنای الهام و ارتباط با عالم غیب است، نه وحی تشریعی که مختص انبیاء است. همچنین، معجزه امام به معنای کرامت و نشانه‌ای از قرب الهی و قدرت اعطایی خداوند به اولیای خود است.

وی با تأکید بر جایگاه اهل بیت (ع) در نگاه اهل سنت شبه‌ قاره، اظهار داشت: بسیاری از علمای اهل سنت تصریح دارند که اهل بیت گاهی شامل ازواج مطهرات (همسران پیامبر) نیز می‌شوند، اما در مواردی خاص، این واژه را به طور خاص به خمسه طیبه (پیامبر(ص)، حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع)) اختصاص می‌دهند.

حجت‌الاسلام والمسلمین شفیعیان با تأکید بر ضرورت شناخت دقیق جریانات فکری و دینی در شبه‌ قاره، تصریح کرد: این شناخت نه تنها به فهم عمیق‌تر اختلافات کمک می‌کند، بلکه راه را برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های موجود در این جریانات، با توجه به ارادت بسیاری از آن‌ها به اهل بیت (ع) و تألیف کتب متعدد در فضائل ایشان، هموار می‌سازد.

یادآور می‌شود، این نشست علمی به همت پژوهشکده بین المللی امام رضا (ع) با همکاری مجمع طلاب المیثاق بلتستان پاکستان در نمایندگی جامعه المصطفی العالمیه خراسان برگزار شد.