هوشمندی سیاسی رئیس‌جمهور برای مخابره مواضع صلح‌طلبانه ایران به جهان

انتشار مصاحبه تاکر کارلسون، روزنامه‌نگار سرشناس آمریکایی، با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت.

این مصاحبه با عنوان «بازگشت به مذاکره نیازمند یک شرط است؛ اعتماد به روند گفت‌وگو» منتشر شد. محتوای گفت‌وگو شامل موضوعاتی چون جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و ایالات متحده علیه خاک ایران در میانه دور ششم  مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا، دفاع مشروع جمهوری اسلامی ایران بر پایه اصول حقوق بین‌الملل، رویکرد صلح‌جویانه و ضدجنگ جمهوری اسلامی، همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پایبندی به تعهدات پادمانی، و همچنین شروط ایران برای ازسرگیری احتمالی مذاکرات با آمریکا بود. این مصاحبه البته با واکنش‌ها و گاه انتقادهایی از سوی برخی مدعیان نیز همراه شد.

ایکنا ـ تحلیل کلی شما از این مصاحبه و اهداف آن چیست؟

رئیس‌جمهور از همان دوران تبلیغات انتخاباتی، چه قبل از پیروزی و چه بعد از آن، همواره بر این نکته تأکید داشته‌اند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال ارتباط با جهان برای حل‌ و فصل مشکلات خود است. این موضوع در نطق تحلیف و حتی در سخنان‌شان در حضور مقام معظم رهبری نیز مطرح شد.

ورود آمریکا به جنگ؛ تحت نفوذ لابی صهیونیست‌ها 

اما در ورود به عرصه اجرایی، ایشان عملاً با چالش‌های جدی مواجه شد، به‌ویژه از جانب رژیم صهیونیستی. تنها چند ساعت پس از مراسم تحلیف، اسماعیل هنیه در تهران ترور شد و از آن زمان به بعد، اسرائیل مادام در حال تهدید و ایجاد تنش علیه کشور ماست. در آخرین اقدام، درست در میانه گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا، به کشورمان حمله کرد و تنی چند از فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته‌ای و شهروندان عادی را به شهادت رساند.

آمریکا نیز که تحت نفوذ لابی قدرتمند آیپک و جریان صهیونیستی قرار دارد، به‌طور تبعی وارد این ماجرا شد. در ابتدا به نظر می‌رسید که رئیس‌جمهور آمریکا تمایلی به ورود به درگیری نداشت اما برای آرام‌ کردن فضای داخلی و مهار فشار آیپک، در حمله به سایت‌های فوردو، نطنز و اصفهان مشارکت کرد. البته بعد از آن هم پاسخ ایران را بی‌پاسخ گذاشت و سریع اعلام کرد که خواهان توقف درگیری است.

به نظر می‌رسد که در میان سیاست‌مداران آمریکایی، فاصله و تفاوت دیدگاهی با نتانیاهو وجود دارد که ترامپ خیلی با میل خود نخواسته وارد این فضا شود اما ملاحظات داخلی آمریکا او را وادار کرد تابه این سمت و سو حرکت کند. آقای رئیس‌جمهور از فرصت این مصاحبه که به صورت آنلاین و با مترجم انجام شد و البته گفت‌وگویی چالشی هم نبود، استفاده کردند تا مواضع جمهوری اسلامی ایران را به شکلی شفاف، منطقی و مستدل تبیین کنند.

ایران به دنبال صلح

ایکنا ـ برخی در داخل انتقادهایی به نحوه گفت‌وگوی رئیس‌جمهور انجام گرفت و برخی اظهارات رئیس‌جمهور را در شرایط فعلی اشتباه خواندند. نظر شما چیست؟

اتفاقاً این یک نوع هوشمندی سیاسی بود. آقای پزشکیان تلاش کرد تا افکار عمومی غرب، به‌ویژه در آمریکا را متوجه تفاوت دیدگاه میان ایران و رژیم صهیونیستی کند. او خواست نشان دهد که ما به دنبال صلح و کاهش تنش هستیم و این اسرائیل است که محرک اصلی تنش‌ها در منطقه است.

رئیس‌جمهور در این مصاحبه به وضوح این پیام را منتقل کرد که ایران تمایلی به جنگ ندارد و حتی در شرایطی که دشمن «بمب» روی میز مذاکره می‌گذارد، ما همچنان آمادگی داریم که درباره صلح صحبت کنیم. این گفت‌وگو همچنین حامل پیامی برای کشورهای منطقه بود: ایران دشمن شما نیست؛ اسرائیل است که به دنبال فتنه‌انگیزی در منطقه است.

تأکید مؤکد ایران بر عدم آغازگر جنگ

ایکنا ـ منتقدانی هم هستند که می‌گویند در شرایط جنگی یا آتش‌بس شکننده، صحبت از مذاکره نشانه ضعف است. تحلیل شما درباره این نگاه چیست؟

این نگاه بیشتر از سوی کسانی مطرح می‌شود که به طور سنتی همواره بر طبل تندروی کوبیده‌اند. این‌ها همان‌هایی هستند که در طول سال‌ها، کشور را به سمت بحران و وضعیت ضعیف سوق داده‌اند. آنها همواره به دنبال جنگ بودند و به عبارت دیگر کاسبان جنگ و تحریم‌اند. در شرایط مبهم و غیر شفاف، آن‌ها منافع‌شان را تأمین می‌کنند. آنها دیدگاهشان همین است و خیلی از آنها انتظار نمی‌رود. 

جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده که آغازگر هیچ جنگی نبوده و نخواهد بود. ما نه جنگ‌طلب هستیم، نه به‌دنبال تشدید تنش. این رژیم صهیونیستی است که به دنبال شعله‌ور کردن آتش جنگ در منطقه است. اینکه رئیس‌جمهور سخنان افراد تریبون‌داری را که دائما به دنبال کشاندن کشور به یک سمت و سوی خاص هستند، مطرح نمی‌کند از هوشیاری ایشان است. 

حتی در دوران دفاع مقدس هم ایران در میانه جنگ هشت ساله، پیام‌های مذاکره را رد نمی‌کرد و آمادگی گفت‌وگو برای صلح داشت. در واقع، سیاست ایران مبتنی بر عقلانیت و دفاع مشروع است، نه انفعال یا تسلیم.

نمایش‌ تفاوت دیدگاه میان ایران و اسرائیل

ایکنا ـ به نظر شما این مصاحبه توانست به درستی افکار عمومی غرب را تحت تأثیر قرار دهد؟

تا جایی که من رصد کرده‌ام، این گفت‌وگو توانسته تفاوت دیدگاه میان ایران و اسرائیل را به خوبی نشان دهد. البته قضاوت نهایی را باید با بازخوردهایی که در رسانه‌های غربی و تحلیل‌های آنان در روزهای آینده منتشر می‌شود، تکمیل کرد اما در مجموع، این گفت‌وگو گامی مهم در جهت تبیین مواضع منطقی، صلح‌طلبانه و واقع‌بینانه ایران در فضای افکار عمومی غرب بود و می‌تواند تأثیراتی در تغییر رویکرد نخبگان و تصمیم‌سازان آمریکایی نسبت به ایران داشته باشد.

وقتی کشور درگیر تنش و شرایط خاص است، نباید مسئولان رسمی ما حرف‌هایی را تکرار کنند که خود باعث تشدید تنش می‌شود. رئیس‌جمهور هم قطعاً نباید وارد این فضا شود. به نظرم، هوشیاری ایشان در همین نکته است، هرچند عده‌ای که تریبون در اختیار دارند، متأسفانه مدام در حال دمیدن در فضای التهاب‌آلود هستند.

حالا باید از برخی از این منتقدان که مدافع روسیه بودند، پرسید که روسیه چه کاری برای ما کرد؟ الان ما در حوزه دفاع هوایی با چالش مواجه‌ هستیم. چرا همین روسیه‌ که دائماً از آن حمایت می‌کنید، در اوج تهدیدهای اسرائیل حاضر نشد یک سیستم دفاعی درست به ما بدهد؟ چرا با وجود قراردادها و تفاهم‌نامه‌های راهبردی که بین ایران و روسیه امضا شده، هیچ اقدامی برای پشتیبانی از ایران انجام نداد؟ این در حالی است که برخی در داخل، تمام تلاش‌شان این است که نگذارند ایران به سمت عادی‌سازی روابط و ایجاد توازن در سیاست خارجی حرکت کند، بلکه دائماً می‌خواهند کشور را در چنبره روسیه نگه دارند.

ما امروز حداقل در شرایط برابر قرار داریم

این حرف‌ها که گاهی می‌زنند، عملاً می‌خواهد ایران را دست‌بسته تحویل دشمن بدهد. در شرایط جنگی، شما باید هوشمندانه عمل کنید؛ باید در عین ایستادگی، فضای مذاکره و صلح را هم باز بگذارید.

خوشبختانه با اتحادی که مردم در جنگ ۱۲ روزه اخیر نشان دادند و حضور گسترده‌ در صحنه، شاهکاری رقم خورد. این حضور مردمی بسیاری از خواب‌ها و خیال‌های دشمن را برهم زد. در کنار آن، نیروهای مسلح هم به‌خوبی عمل کردند و ضربات مؤثری به اسرائیل وارد کردند. ما امروز حداقل در شرایط برابری قرار داریم، اگر نگوییم دست بالا را داریم. البته من معتقدم که ما در حال حاضر دست بالا را داریم؛ با توجه به ضرباتی که دشمن وارد کرد و شهدای بزرگواری که از دست دادیم، از جمله دانشمندان، فرماندهان و مردم عادی که قربانی جنایات شدند.

فقط یک نمونه را اشاره کنم: همان بمبی که به میدان تجریش اصابت کرد. چه کسی در آنجا هدف قرار گرفت؟ مردم عادی، زن و کودک، ماشین‌هایی که به هوا رفتند، موتورها و زندگی‌هایی که دود شد. این فقط یکی از جنایت‌هایی بود که دشمن مرتکب شد. جنایاتی که در غزه کرده، در لبنان انجام داده، در مناطق مختلف مرتکب شده، تماماً نشان می‌دهد که این رژیم به‌دنبال جنگ است. حالا با این کارنامه، دوباره می‌خواهند چهره ایران را در دنیا جنگ‌طلب نشان دهند و اسرائیل را مظلوم جلوه دهند؟!

نه، ما باید جنایت و خباثت این رژیم را برای جهان آشکار کنیم. اتفاقاً این با زبان صلح‌طلبی ممکن است، نه با شعارهای تند و بی‌اثر. اینکه ما از صلح و مذاکره بگوییم، نه از سر ضعف، بلکه برای روشنگری افکار عمومی جهان است.

هماهنگی جدی میان نهادهای سیاسی و نظامی کشور

ایکنا ـ برخی منتقدان داخلی ادعا کرده‌اند که مواضع رئیس‌جمهور در این گفت‌وگو شخصی بوده و بدون هماهنگی با نهادهای دیگر، به‌ویژه نهادهای نظامی و امنیتی انجام شده. آیا این انتقاد وارد است؟

اولاً باید تأکید کنم که ما در وضعیت کنونی، نیازمند آمادگی کامل هستیم. باید مراقب باشیم که غفلت‌های امنیتی، مانند آنچه در آغاز این بحران رخ داد، تکرار نشود. هم در بُعد امنیتی، هم در حوزه دیپلماسی، به‌ویژه دیپلماسی عمومی، باید با آمادگی صددرصدی وارد میدان شویم. اگر وارد گفت‌وگو هم شدیم، باید بدانیم که گفت‌وگو به‌معنای فراموش‌کردن تهدیدات نیست.

اما در خصوص ادعای برخی درباره ناهماهنگی، باید بگویم اتفاقاً امروز ما شاهد هماهنگی جدی میان نهادهای سیاسی و نظامی کشور هستیم. رئیس‌جمهور نیز تلاش می‌کند بگوید که اگر قرار است مذاکره‌ای صورت بگیرد، این منوط به بازگشت اعتماد به روند گفت‌وگوست. در عین حال، فرماندهان نظامی ما نیز از آمادگی صددرصد نیروهای مسلح خبر می‌دهند و تحرکات دشمن را به دقت زیر نظر دارند. این هماهنگی یک مزیت راهبردی برای کشور است.

وقتی می‌بینیم سفارت سوئیس ـ به‌عنوان حافظ منافع آمریکا در تهران ـ باز است، یا مثلاً سفارت انگلستان فعالیت می‌کند، این‌ها نشانه آن است که فعلاً تهدید فوری یا حمله‌ای در کار نیست. البته این نباید باعث ساده‌انگاری و خوش‌خیالی شود. ما باید همچنان در آمادگی کامل بمانیم؛ چه در حوزه نظامی، چه امنیتی، چه رسانه‌ای و دیپلماتیک.

رژیم صهیونیستی به دنبال بازیابی شرایط خود

ما در حال حاضر در معرض تهدیدات نظامی نیستیم و اکنون رژیم صهیونیستی به خاطر خرابی‌های سنگینی که متحمل شده، فعلاً به دنبال بازیابی شرایط خودش است اما نباید فراموش کنیم که رژیم صهیونیستی همیشه با نیرنگ، توطئه، جاسوسی و ترور کارش را جلو برده است. ما باید مراقب باشیم، به‌ویژه از ناحیه اقدامات تروریستی. آن نیروهایی که در جریان این درگیری‌ها پنهان شدند یا به طور موقت عقب‌نشینی کردند، ممکن است دوباره فعال شوند و دست به ترور یا اقدامات خرابکارانه بزنند.

ایکنا ـ آخرین نکته‌ای که در این زمینه لازم می‌دانید، چیست؟

ما خیلی باید مراقب باشیم؛ به‌ویژه در چنین شرایطی که دشمن ممکن است دوباره از طریق عوامل پنهان یا عملیات‌های نیابتی ضربه بزند. حتی در همین دور مذاکراتی که ما شروع کرده بودیم و در نهایت به جنگ منتهی شد، مذاکراتی بود که با اجازه مقام معظم رهبری انجام شد. این نکته بسیار مهمی است که باید مدنظر داشته باشیم.

با این حال، باید هوشیار باشیم؛ چون طرف مقابل در همان مذاکرات، حرف‌هایی زد و بعد زیر حرف‌های خودش زد. روند مذاکرات به یک سمت و سوی دیگر کشیده شد و نتیجه‌اش را دیدیم. اما حالا شرایط متفاوت شده و اگر نتوانیم به‌درستی از این شرایط جدید استفاده کنیم، ممکن است فرصت‌های موجود را هم از دست بدهیم.

انجام تمام هماهنگی‌ها در شورای عالی امنیت ملی

نکته کلیدی اینجاست که تمام هماهنگی‌ها در حال حاضر در شورای عالی امنیت ملی صورت می‌گیرد. مقام معظم رهبری نیز مسئولیت این موضوع را به شورا واگذار کرده‌اند. در شورای عالی امنیت ملی، رئیس‌جمهور ریاست شورا را برعهده دارد و هم نمایندگان دولت، هم سیاسیون و هم فرماندهان نظامی در آن حضور دارند.

بنابراین، این‌که برخی افراد بیرون از این چارچوب قانونی و ساختار رسمی تصمیم‌گیری، بخواهند خواسته‌های شخصی، سلیقه‌ها یا مکنونات قلبی خود را دیکته کنند و بگویند «باید این‌گونه بشود» یا «نباید آن‌گونه بشود»، واقعاً قابل‌قبول نیست. باید جلوی این نگاه‌های خارج از چارچوب گرفته شود.

واقعاً کافی است؛ به اندازه کافی خرابکاری شده است. دست بردارید. اجازه بدهید حالا که فضای همبستگی، همدلی و همراهی در کشور شکل گرفته، این مسیر در جهت رفاه مردم و عزت کشور ادامه پیدا کند.

گفت‌وگو از سمیرا انصاری