این مصاحبه که با حضور رئیس‌جمهور و تاکر کارلسون از مجریان باسابقه آمریکایی و از چهره‌های نزدیک به ترامپ انجام شد، در مجموع گفت‌وگوی کوتاه اما حائز اهمیتی بود. گرچه کارلسون در سیاست داخلی آمریکا همراهی زیادی با ترامپ دارد اما در سیاست خارجی اختلاف نظرهای جدی با او و سیاست دولتش دارد.
مصاحبه حدود ۲۸ دقیقه طول کشید و آقای پزشکیان نکات مختلفی را مطرح کرد. مهم‌ترین محور مصاحبه، تلاش رئیس‌جمهور برای فاصله‌گذاری میان عملکرد نتانیاهو و رفتار دولت ترامپ بود. ایشان تلاش کردند ذهنیت القایی نتانیاهو به رؤسای جمهور آمریکا درباره ایران را زیر سؤال ببرند؛ از جمله اینکه ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است؛ این ذهنیتی است که از سال 1992 از سوی نتانیاهو به رؤسای جمهور آمریکا القا می‌شود. رئیس‌جمهور تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران نه در گذشته، نه در حال حاضر و نه در آینده به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست و نخواهد بود؛ زیرا این موضوع از اساس با فتوای دینی مقام معظم رهبری در تضاد است.
یکی دیگر از محورهای مهم مصاحبه، موضوع روابط دو جانبه ایران و آمریکا بود. با وجود آنکه در حال حاضر هیچ‌گونه مذاکره‌ای بین دو کشور در جریان نیست، رئیس‌جمهور اعلام کرد که ایران آمادگی دارد برای حل اختلافات با آمریکا گفت‌وگو کند. این مسئله مورد تأکید ایشان بود و نشان‌دهنده تمایل دولت به دیپلماسی و گفت‌وگو در عین حفظ عزت ملی است.
ایکنا ـ شعار «مرگ بر آمریکا» که همواره محل مناقشه بوده، در این مصاحبه هم مطرح شد؟
بله، این شعار یکی از نکاتی بود که ترامپ نیز در توییت‌های خود به آن اشاره کرده بود. آقای پزشکیان در پاسخ به این موضوع توضیح دادند که «مرگ بر آمریکا» نه به معنای دشمنی با مردم آمریکا و حتی لزوماً با مسئولان آمریکایی، بلکه متوجه سیاست‌های ظالمانه، مداخله‌گرایانه، جنایت، قتل و کشتاری است که از سوی آمریکا در منطقه رخ داده و منجر به ناامنی در خلیج فارس شده است. به تعبیر دیگر، مرگ بر این سیاست‌هاست، نه مرگ بر مردم یا کشور آمریکا.
همچنین رئیس‌جمهور به‌صراحت اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران هیچ برنامه‌ای برای ترور مقامات آمریکایی، از جمله ترامپ ندارد و این مسئله را به روشنی رد کرد.
ایکنا ـ این مصاحبه در فضای افکار عمومی چه اثری داشته و خواهد داشت؟
با توجه به اینکه جهان امروز، میدان جنگ روایت‌هاست، این مصاحبه در تثبیت حقانیت جمهوری اسلامی ایران و مشروعیت‌زدایی از رژیم صهیونیستی در افکار عمومی آمریکایی تا حدی موفق عمل کرد. در طول سال‌های گذشته در حوزه روایت‌گری ضعیف بودیم اما در جریان جنگ اخیر این نقیصه تا حدی جبران شد. تعدادی از خبرنگاران خارجی برای پوشش واقعیات به ایران دعوت شدند و حالا نیاز است که مسئولان تأثیرگذار نیز با رسانه‌های جهانی وارد گفت‌وگو شوند تا ابعاد روانی تجاوز به ایران را منعکس کنند.
در دنیای حکمرانی شبکه‌ای، روایت صرفاً گزارش یک رویداد نیست، بلکه بازآفرینی رخداد در ذهن مخاطب است. ایران نباید در این زمینه منفعل باشد. این مصاحبه نیز در همین راستا اقدام مثبت و موفقی بود، هر چند محدودیت‌هایی هم داشت. البته نقص‌هایی نیز وجود داشت چون مصاحبه با مترجم انجام شد، کارلسون نتوانست پرسش‌های چالشی خود را مانند رویه همیشگی‌اش دنبال کند. یعنی در حقیقت این مصاحبه، به صورت گفت‌وگویی بر خط انجام شد و آقای رئیس‌جمهور شاید بنابر استراتژی‌هایی، متمرکز پاسخ ندادند اما به هر حال به سؤالاتی که به صورت صریح مطرح می‌شد، برخی از پاسخ‌ها مبهم و حتی محل اختلاف بود؛ به طور نمونه مطالب با تأکید بر حقوق بین‌الملل، متناسب با فضای کارهای کارلسون نبود و شاید اثرگذاری رسانه‌ای محدودی داشت.
با این حال، نقطه قوت مصاحبه در فاصله‌گذاری هوشمندانه میان نتانیاهو و ترامپ، تأکید بر آمادگی ایران برای گفت‌وگو و نفی صریح سیاست‌های خشونت‌طلبانه بود. این پیام‌ها، در کنار تثبیت حقانیت ایران، می‌تواند تأثیر مثبتی بر افکار عمومی جهانی داشته باشد.
ایکنا ـ برخی منتقدان معتقدند در شرایط جنگ یا پساجنگ، چنین سخنانی به نوعی ارسال سیگنال ضعف و عقب‌نشینی به دشمن تلقی می‌شود. نظر شما در این رابطه چیست؟
به هر حال فضای رسانه‌ای آزاد است و افراد می‌توانند دیدگاه‌های خود را مطرح کنند اما تجربه ما، به‌ویژه در دوران هشت سال دفاع مقدس نشان داده است که روند جنگ باید با روند دیپلماسی همراه باشد. در دنیای امروز، شروع جنگ الزاماً به معنای توقف دیپلماسی نیست. در گذشته هم با وجود جنگ، با طرف مقابل مذاکره کردیم.
ایران مرز زمینی با رژیم صهیونیستی ندارد و در نتیجه جنگ نظامی به معنای سنتی آن، قواعد متفاوتی دارد. بنابراین، در کنار مقاومت و پاسخ نظامی، دیپلماسی هوشمندانه نیز باید فعال باشد.
ایکنا ـ با توجه به جنگ ترکیبی و پیچیده‌ای که امروز با آن مواجه هستیم، ضرورت همزمانی دیپلماسی و میدان چگونه قابل تبیین است؟
در دنیای امروز ما دیگر با جنگ سنتی مواجه نیستیم. آنچه اکنون در جریان است، جنگ ترکیبی است؛ جنگ الکترونیکی، دیجیتالی، موشکی، پهپادی و هوایی. بنابراین ضروری است که همزمان با ادامه جنگ، مسیر دیپلماسی نیز فعال باقی بماند.
در همین جنگ ۱۲ روزه اخیر هم شاهد بودیم که دیپلماسی به‌شدت فعال بود. شاید یکی از پرکارترین دوره‌های مسئولیت وزیر امور خارجه همین دوره ۱۲ روزه بود؛ چراکه ایشان مرتباً در حال گفت‌وگو و مذاکره با طرف‌های مختلف بودند و شخص رئیس‌جمهور نیز با چهره‌های بین‌المللی تماس‌هایی داشت.
در حالی که در نظریه‌های کلاسیک استراتژی می‌گویند وقتی جنگ آغاز می‌شود، دیپلمات‌ها کنار می‌روند اما در دنیای امروز دیپلماسی و میدان دو بازوی مکمل یکدیگرند. اکنون که در شرایط آتش‌بس به‌سر می‌بریم، طبیعی است که فرایندهای دیپلماتیک در جریان باشد.
ایکنا ـ در همین راستا، رئیس‌جمهور نیز در مصاحبه اخیر از آمادگی برای گفت‌وگو با آمریکا سخن گفت. آیا این موضوع در چارچوب سیاست‌های کلان نظام است؟
بله، رئیس‌جمهور در این گفت‌وگو تأکید کرد که ایران به دنبال گفت‌وگو و حل‌وفصل اختلافات با آمریکاست. البته ایشان به‌صراحت بیان کرد که با رژیم صهیونیستی نه مذاکره‌ای در کار است و نه به رسمیت شناخته می‌شود؛ چراکه ما اسرائیل را نه به عنوان یک کشور مستقل بلکه به‌عنوان بخشی از ساختار سیاسی و امنیتی آمریکا تلقی می‌کنیم. لذا اگر بین ایران و آمریکا گفت‌وگوهای مؤثری در ادامه گفت‌وگوهای گذشته، صورت بگیرد، این گفت‌وگوها می‌تواند به تثبیت شرایط آتش‌بس و کاهش تنش‌ها نیز کمک کند لذا آقای رئیس‌جمهور در مصاحبه اخیر بر این موضوع تأکید کرد که این آمادگی از سوی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد.
ایکنا ـ انتقادات برخی افراد به مواضع رئیس‌جمهور به گونه‌ای است که گویا بدون هماهنگی با سایر ارکان نظام بوده است. در حالی که امروز شاهد بالاترین سطح هماهنگی دیپلماسی و نظامی هستیم. نظر شما درباره این نقد چیست؟
واقعیت این است که تجربه یک ساله دولت چهاردهم نشان داده که رئیس‌جمهور بیشترین هماهنگی را با سیاست‌های کلان نظام و با شخص مقام معظم رهبری داشته است و در هیچ مقطعی شاهد تضاد میان دولت چهاردهم و ارکان اصلی نظام نبوده‌ایم.
بنابراین، برخی افراد که به‌صورت افراطی و هیجانی به دنبال دوقطبی‌سازی هستند، در مسیر خواست و سیاست کلان نظام حرکت نمی‌کنند. مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که دولت مورد حمایت ایشان است و از قوای سه‌گانه و شخصیت‌های مؤثر خواسته‌اند که از دولت حمایت کنند. به همین دلیل، هرگونه تلاش برای ایجاد فضای دوقطبی، برخلاف مسیر کلی کشور است.
متأسفانه برخی اقدامات مانند طراحی سایت‌هایی درباره ترور شخصیت‌های خارجی مانند ترامپ و امثالهم، صرفاً برای کشور هزینه‌زاست. مصاحبه‌ای که آقای رئیس‌جمهور انجام دادند، در راستای انسجام ملی و پیگیری سیاست‌های کلان نظام بود و این ادعا که ایشان مواضع شخصی خود را بیان می‌کنند، به‌هیچ‌وجه پذیرفته نیست.
ایشان با رأی ۱۷ میلیونی ملت به‌عنوان رئیس‌جمهور کشور و رئیس شورای عالی امنیت ملی، مواضعی که اتخاذ می‌کند، مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران و در چارچوب سیاست‌های کلان نظام است.
گفت‌وگو از سمیرا انصاری
