هدف در «دست ناپیدا» انتقال پیام مقاومت و ایثار است
کارگردان فیلم «دست ناپیدا» گفت: مهم‌ترین رسالت فیلمش، نمایش روحیه مقاومت، ایثار و انسانیت رزمندگان است تا نسل امروز بتواند با درک بهتر شرایط سخت جنگ، ارزش‌های آن دوران را در زندگی خود به کار گیرد.
سینمای دفاع مقدس همواره یکی از شاخص‌ترین عرصه‌های روایتگری تاریخ معاصر ایران بوده است، جایی که داستان‌های رشادت، ایمان و از خودگذشتگی رزمندگان در قالب اثر هنری به تصویر کشیده می‌شود. این سینما نه تنها به ثبت خاطرات تاریخی کمک کرده بلکه پیام‌های اخلاقی و انسانی جنگ را نیز برای نسل‌های بعد منتقل می‌کند. در این میان، کارگردانان زن نیز با نگاه متفاوت و خلاقانه، نقش مهمی در بازنمایی ابعاد انسانی جنگ ایفا کرده‌اند.
فیلم سینمایی «دست ناپیدا» نمونه‌ای از تلاش‌های کارگردانی است که قصد دارد مخاطب را با تجربه‌ای عمیق از فضای جنگ و روحیات رزمندگان مواجه کند. این اثر، علاوه بر بازنمایی صحنه‌های عملیاتی، تلاش دارد با تمرکز بر شخصیت‌ها، پیوندهای انسانی و چالش‌های اخلاقی و روانی آنان را به تصویر بکشد. در نتیجه، فیلم مخاطب را نه تنها با حادثه بلکه با تجربه درونی شخصیت‌ها مواجه می‌کند و فضایی برای همدلی و تفکر فراهم می‌سازد.
انسیه شاه‌حسینی، کارگردان فیلم، در مصاحبه با ایکنا به جزئیات خلق این اثر و نگاه خود به سینمای دفاع مقدس پرداخته است. وی توضیح داده که چگونه با انتخاب درست فیلمنامه، بازیگران و فضاهای تصویری، سعی کرده است روایت داستانی واقعی و در عین حال تأثیرگذار ارائه دهد. تمرکز او بر ابعاد انسانی جنگ و نشان دادن ارزش‌های انسانی و اخلاقی رزمندگان، وجه تمایز این اثر با بسیاری از آثار گذشته محسوب می‌شود.
فیلم «دست ناپیدا» همچنین چالش‌های بسیاری را در مسیر تولید تجربه کرده است، از محدودیت‌های مالی و تجهیزات گرفته تا دشواری‌های کار در لوکیشن‌های سخت و واقعی. شاه‌حسینی در مصاحبه خود بر اهمیت همکاری گروهی و پشتکار تیم تولید تأکید کرده و گفته است که هر صحنه فیلم حاصل تلاش جمعی برای خلق تجربه‌ای نزدیک به واقعیت و انسانی است. در ادامه با این گفت‌وگو همراه می‌شویم.
ایکنا _ فیلم «دست ناپیدا» از نظر داستان، شخصیت‌پردازی و روایت چه ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و چه انگیزه‌ای باعث شد شما سراغ این اثر بروید؟ با توجه به اهمیت آثار دفاع مقدس در سینمای ایران، چگونه تلاش کردید روایت اثر متفاوت و تأثیرگذار باشد و دغدغه‌های اصلی شما در انتخاب موضوع چه بود؟
فیلم «دست ناپیدا» تلاش دارد تجربه‌های کمتر دیده شده دوران دفاع مقدس را با نگاهی انسانی و روان‌شناسانه بازنمایی کند. روایت اثر به جای تمرکز صرف بر حماسه و صحنه‌های نبرد، بر شخصیت‌ها و زندگی روزمره آن‌ها در شرایط بحرانی متمرکز است تا مخاطب بتواند با آن‌ها ارتباط عاطفی برقرار کند. این رویکرد باعث شد پیام انسانی و اخلاقی اثر بیش از پیش دیده شود.
در انتخاب موضوع، دغدغه اصلی بازنمایی واقعیت‌هایی بود که اغلب در آثار دفاع مقدس نادیده گرفته شده است؛ یعنی زندگی‌های معمولی و تصمیم‌های دشوار انسان‌ها در شرایط سخت جنگ. ما تلاش کردیم داستانی بسازیم که هم مستندگونه باشد و هم فرم سینمایی جذاب داشته باشد تا بیننده هم احساس همدلی کند و هم از منظر بصری و روایی اثر لذت ببرد.
یکی دیگر از انگیزه‌ها ارائه تصویری نو از مقاومت و ایثار بود که فراتر از کلیشه‌های رایج در سینما است. جنگ فقط صحنه‌های هیجان و نبرد نیست، بلکه عرصه‌ای است که ارزش‌های انسانی، اخلاقی و اجتماعی آزموده می‌شود و هر فرد با انتخاب‌ها و مسئولیت‌های خود می‌تواند جریان زندگی اطرافیان را شکل دهد.
ایکنا _ در ساخت فیلم «دست ناپیدا»، چه چالش‌هایی در بازسازی فضای تاریخی و واقعی دوران دفاع مقدس داشتید و چگونه توانستید این فضا را به شکل واقعی و در عین حال سینمایی خلق کنید تا مخاطب امروز نیز با آن ارتباط برقرار کند؟
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها بازسازی محیط‌ها و شرایط زندگی مردم در دوران جنگ بود. ما با تحقیق گسترده و مشورت با رزمندگان و خانواده‌های شهدا تلاش کردیم جزئیات محیط‌ها، پوشش‌ها و رفتارهای روزمره افراد را بازسازی کنیم تا حس واقعی بودن به بیننده منتقل شود. این تحقیق به ما کمک کرد فیلم از حالت کلیشه‌ای خارج شود و به زندگی واقعی نزدیک باشد. همچنین ایجاد تعادل بین واقع‌گرایی و جذابیت سینمایی اهمیت زیادی داشت. ما نمی‌خواستیم صرفاً مستند بسازیم، بلکه تلاش کردیم صحنه‌ها دارای درام و کشش سینمایی باشند. به همین دلیل کارگردانی و طراحی صحنه طوری شکل گرفت که هم حس واقعیت داشته باشد و هم مخاطب را درگیر روایت کند.
نکته دیگر این بود که ارتباط بین شخصیت‌ها و تأثیر جنگ بر روابط انسانی به خوبی منتقل شود. مخاطب امروز نیاز دارد بفهمد جنگ چگونه بر زندگی شخصی و اجتماعی افراد تأثیر گذاشته و چه تصمیم‌ها و انتخاب‌هایی باعث شکل‌گیری مسیر داستان شده است. این موضوع در فیلم به دقت مورد توجه قرار گرفت.
ایکنا _ شخصیت‌پردازی در آثار دفاع مقدس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در «دست ناپیدا» چگونه شخصیت‌ها را طراحی کردید و چه تلاش‌هایی برای نشان دادن ابعاد انسانی، اخلاقی و روان‌شناسانه آن‌ها انجام دادید تا بیننده با آن‌ها همذات‌پنداری کند؟
شخصیت‌ها در «دست ناپیدا» از عمق روان‌شناسانه برخوردار هستند و هر کدام با انتخاب‌ها، ترس‌ها و امیدهای خود معنا پیدا می‌کنند. ما سعی کردیم آن‌ها فقط قهرمان نباشند، بلکه انسان‌هایی با ضعف و قوت‌های واقعی باشند تا مخاطب بتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند و تصمیماتشان را درک کند. برای ایجاد این ابعاد انسانی، تحقیقات میدانی و گفتگو با افرادی که در جنگ حضور داشته‌اند انجام شد. این تجربیات واقعی کمک کرد تا رفتار شخصیت‌ها طبیعی و باورپذیر باشد و تضادها و کشمکش‌های درونی آن‌ها در طول فیلم به خوبی نمایش داده شود.
یکی دیگر از عناصر مهم، روابط میان شخصیت‌ها بود که همدلی و تضاد را نشان می‌داد. نشان دادن صلح و تضاد در روابط انسانی و چالش‌های اخلاقی، فیلم را از حالت صرفاً رزمی و تاریخی خارج کرد و به اثر عمق و ارزش سینمایی داد.
ایکنا _ فیلم «دست ناپیدا» چگونه به بازنمایی نقش زنان در دوران دفاع مقدس می‌پردازد و چه تلاش‌هایی برای نشان دادن قدرت، ایثار و تأثیرگذاری زنان در این دوران انجام شد؟
یکی از اهداف مهم ما نشان دادن حضور فعال زنان در دوران دفاع مقدس بود که اغلب در آثار سینمایی کمتر دیده می‌شود. زنان نه فقط به عنوان همراه و مراقب، بلکه به عنوان نیروهای مؤثر در جامعه و خانواده و حتی در خطوط پشتیبانی نقش داشتند. ما تلاش کردیم این نقش‌ها به شکل واقعی و تأثیرگذار به تصویر کشیده شود.
شخصیت‌های زن در فیلم با پیچیدگی و عمق شخصیت‌پردازی شده‌اند تا توانمندی، شجاعت و فداکاری آن‌ها به مخاطب منتقل شود. این بازنمایی کمک می‌کند تماشاگر نه فقط با زندگی رزمندگان مرد بلکه با تجربه زنان نیز ارتباط برقرار کند و جنبه انسانی جنگ را درک کند. همچنین نشان دادن تعادل بین زندگی شخصی و مسئولیت‌های اجتماعی زنان اهمیت زیادی داشت. تلاش کردیم صحنه‌ها و دیالوگ‌ها به گونه‌ای باشد که مخاطب قدرت تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری زنان را در شرایط بحرانی مشاهده کند و ارزش ایثار آن‌ها در شکل‌گیری مسیر تاریخی بهتر درک شود.
ایکنا _ موسیقی و طراحی صدا در «دست ناپیدا» چه نقش ویژه‌ای در ایجاد فضای احساسی و داستانی فیلم داشته است و چگونه این عناصر به تقویت روایت و ارتباط بیننده با شخصیت‌ها کمک کرده‌اند؟
موسیقی فیلم نقش بسیار مهمی در ایجاد حس و حال صحنه‌ها دارد و به مخاطب کمک می‌کند با فضای داستان همذات‌پنداری کند. انتخاب قطعات موسیقی متناسب با فضای تاریخی و روحیات شخصیت‌ها باعث شد روایت فیلم از لحاظ احساسی عمیق‌تر شود و صحنه‌ها اثرگذاری بیشتری داشته باشند.
طراحی صدا نیز به ما این امکان را داد تا فضای واقعی جنگ و زندگی روزمره افراد را به شکل ملموس بازسازی کنیم. صداهای محیط، انفجارها، گفتگوها و سکوت‌ها همه به تقویت روایت کمک کردند و بیننده را در قلب داستان قرار دادند. در ضمن موسیقی و صدا به نشان دادن تضادها و کشمکش‌های درونی شخصیت‌ها کمک کرد. لحظاتی که شخصیت‌ها با ترس یا امید مواجه هستند، با ترکیب موسیقی و طراحی صدا، بیننده حس همدلی و هیجان را تجربه می‌کند و ارتباط عاطفی با داستان شکل می‌گیرد.
ایکنا _ یکی از چالش‌های سینمای دفاع مقدس، نمایش واقعیت‌های جنگ بدون کلیشه‌سازی است. شما چگونه در «دست ناپیدا» از کلیشه‌های رایج فاصله گرفتید و داستان را با نگاه تازه و انسانی روایت کردید؟
ما در «دست ناپیدا» تلاش کردیم از تمرکز صرف بر صحنه‌های نبرد و قهرمان‌پروری دوری کنیم و زندگی واقعی انسان‌ها را در شرایط جنگ نشان دهیم. شخصیت‌ها نه صرفاً قهرمان، بلکه افرادی با ضعف‌ها، ترس‌ها و امیدهای واقعی هستند که تصمیماتشان بر مسیر داستان تأثیر می‌گذارد.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها بازسازی محیط‌ها و شرایط زندگی مردم در دوران جنگ بود. ما با تحقیق گسترده و مشورت با رزمندگان و خانواده‌های شهدا تلاش کردیم جزئیات محیط‌ها، پوشش‌ها و رفتارهای روزمره افراد را بازسازی کنیم تا حس واقعی بودن به بیننده منتقل شود
استفاده از روایت چندلایه و نشان دادن زوایای مختلف زندگی شخصیت‌ها کمک کرد کلیشه‌های رایج در آثار دفاع مقدس کاهش یابد. بیننده با دیدن تضادهای اخلاقی، روابط انسانی و تصمیمات سخت شخصیت‌ها، داستان را از منظر تازه‌ای تجربه می‌کند و با فضای اثر همذات‌پنداری بیشتری دارد. تأکید بر جزئیات واقعی زندگی روزمره، تعامل شخصیت‌ها و تأثیر جنگ بر جامعه، فیلم را از حالت صرفاً رزمی خارج کرد و به آن عمق انسانی داد. این شیوه روایت، مخاطب را دعوت می‌کند تا درباره ارزش‌ها، اخلاق و ایثار تأمل کند.
ایکنا _ روند تحقیق و پژوهش برای ساخت «دست ناپیدا» چگونه انجام شد و چه منابع، گفتگوها و مشاوره‌هایی در بازنمایی دقیق تاریخ و زندگی شخصیت‌ها مورد استفاده قرار گرفت؟
تحقیق و پژوهش بخش اساسی تولید فیلم بود. ما با حضور در مناطق جنگی سابق، گفتگو با رزمندگان، خانواده‌های شهدا و مشاهده اسناد تاریخی تلاش کردیم اطلاعات دقیق جمع‌آوری کنیم. این روند باعث شد شخصیت‌ها و محیط‌ها با دقت بیشتری بازسازی شوند و جزئیات داستان واقع‌گرایانه باشد.
مشاوره‌های تاریخی و فرهنگی نیز نقش مهمی داشت. کارشناسان دفاع مقدس، مشاوران روان‌شناسی و پژوهشگران تاریخ کمک کردند تا صحنه‌ها و رفتار شخصیت‌ها واقع‌بینانه و قابل باور باشد. این همکاری باعث شد فیلم نه صرفاً جذاب باشد بلکه ارزش علمی و فرهنگی نیز داشته باشد. نتیجه این پژوهش‌ها، ترکیب واقع‌گرایی و جذابیت سینمایی بود. صحنه‌ها طبیعی و باورپذیر ساخته شدند و بیننده می‌تواند تجربه‌ای نزدیک به زندگی واقعی دوران جنگ داشته باشد و با شخصیت‌ها و داستان همذات‌پنداری کند.
ایکنا _ فیلم «دست ناپیدا» چه پیام‌هایی درباره ایثار، فداکاری و مسئولیت فردی در شرایط بحرانی دارد و چگونه تلاش کردید این مفاهیم به شکل ملموس و انسانی در روایت ظاهر شوند؟
پیام اصلی فیلم درباره ایثار و مسئولیت فردی در شرایط دشوار است. شخصیت‌ها با انتخاب‌ها و تصمیمات خود مسیر زندگی دیگران را شکل می‌دهند و این تأثیرگذاری انسانی و اخلاقی به شکل ملموس در روایت دیده می‌شود. تلاش کردیم با نمایش تضادهای درونی و مواجهه با چالش‌های اخلاقی، بیننده پیام‌ها را درک کند. هر شخصیت با ترس، امید و مسئولیت‌های خود روبروست و این تجربه‌ها بیننده را به تأمل درباره ارزش‌های انسانی و اخلاقی وادار می‌کند.
نشان دادن تعامل شخصیت‌ها با یکدیگر و تأثیر تصمیمات کوچک بر کل جامعه، پیام ایثار و فداکاری را تقویت می‌کند. این رویکرد باعث شد فیلم فراتر از داستان جنگ، تجربه‌ای انسانی و اخلاقی به مخاطب ارائه دهد.
ایکنا _ در انتخاب بازیگران و اجرای نقش‌ها چه معیارهایی را مدنظر داشتید تا شخصیت‌ها طبیعی، باورپذیر و همزمان تأثیرگذار باشند و بیننده بتواند با آن‌ها ارتباط عاطفی برقرار کند؟
انتخاب بازیگران یکی از حساس‌ترین مراحل تولید بود. ما به دنبال افرادی بودیم که توانایی انتقال احساسات پیچیده و رفتارهای طبیعی شخصیت‌ها را داشته باشند و بتوانند با مخاطب ارتباط برقرار کنند. توانایی بازیگران در همذات‌پنداری با شخصیت‌ها، عامل اصلی در موفقیت روایت بود. تمرین‌های طولانی و کارگاه‌های بازیگری برای ایجاد هماهنگی میان بازیگران و ایجاد انسجام در صحنه‌ها انجام شد. این فرآیند کمک کرد تا تعامل شخصیت‌ها طبیعی و باورپذیر باشد و صحنه‌ها از حالت مصنوعی خارج شود.
توجه ویژه به زبان بدن، بیان دیالوگ و واکنش‌های درونی شخصیت‌ها باعث شد بیننده تجربه‌ای واقعی از زندگی دوران جنگ داشته باشد. بازیگران با درک عمیق شخصیت‌ها، نقش‌ها را با احساس و دقت اجرا کردند و فیلم از نظر انسانی غنی شد.
ایکنا _ چه تأثیری از فیلم «دست ناپیدا» بر مخاطب انتظار داشتید و چگونه می‌خواستید مخاطب بعد از تماشای اثر به بازاندیشی درباره جنگ، ایثار و زندگی برسد؟
انتظار داشتیم مخاطب بعد از تماشای فیلم نه فقط با هیجان و جذابیت بصری مواجه شود بلکه درباره ارزش‌های انسانی، اخلاقی و اجتماعی تفکر کند. هدف اصلی این بود که تجربه جنگ و زندگی انسان‌ها در شرایط بحرانی به شکل واقعی و انسانی منتقل شود. تلاش شد مخاطب همدلی با شخصیت‌ها داشته باشد و با تصمیمات و تضادهای درونی آن‌ها ارتباط برقرار کند. این ارتباط عاطفی باعث می‌شود پیام‌های اخلاقی و انسانی اثر به شکل ملموس دریافت شود.
فیلم می‌خواست مخاطب را به تأمل درباره مسئولیت فردی و تأثیر تصمیم‌ها بر جامعه و اطرافیان وادار کند. با نشان دادن زندگی واقعی و انتخاب‌های دشوار شخصیت‌ها، اثر قصد داشت پیامی فراتر از داستان جنگ ارائه دهد و ارزش‌های اخلاقی و انسانی را برجسته کند.
ایکنا _ بازخوردهای اولیه از فیلم چگونه بوده و چه واکنش‌هایی از مخاطبان و منتقدان دریافت کرده‌اید که به شما در ادامه مسیر سینمای دفاع مقدس امید و انگیزه داده است؟
بازخوردهای اولیه مثبت و دلگرم‌کننده بوده است. بسیاری از مخاطبان و منتقدان بر عمق انسانی شخصیت‌ها و واقع‌گرایی روایت تأکید کردند و این نکته باعث شد تلاش‌های تیم تولید ارزشمندتر احساس شود. تأکید بر زندگی واقعی افراد و نشان دادن تضادهای اخلاقی و انسانی در شرایط بحرانی، مورد توجه بیننده قرار گرفت و بسیاری اشاره کردند که فیلم فراتر از آثار معمول دفاع مقدس، تجربه‌ای انسانی ارائه می‌دهد.
این واکنش‌ها انگیزه ما را برای ادامه کار در حوزه سینمای دفاع مقدس افزایش داد. نشان دادن داستان‌های کمتر دیده شده و ارائه روایت‌های انسانی و اخلاقی، مسیر تولید آثار تأثیرگذار در این ژانر را هموارتر می‌کند و به تیم ما اعتماد به نفس بیشتری داد.
ایکنا _ در مجموع، تجربه ساخت «دست ناپیدا» چه درس‌هایی برای شما و تیم سازنده داشت و چه توصیه‌ای به نسل جدید فیلمسازان دفاع مقدس دارید که می‌خواهند روایت‌های انسانی و واقعی از جنگ ارائه دهند؟
تجربه ساخت فیلم به ما نشان داد که تحقیق دقیق، توجه به جزئیات انسانی و طراحی شخصیت‌های واقعی، مهم‌ترین عناصر در تولید اثر تأثیرگذار است. بدون این‌ها، روایت نمی‌تواند بیننده را به عمق داستان ببرد و پیام انسانی و اخلاقی منتقل شود. همچنین کار تیمی و مشورت با کارشناسان دفاع مقدس، روان‌شناسی و تاریخ، عامل کلیدی در موفقیت پروژه بود. نسل جدید فیلمسازان باید اهمیت پژوهش و همکاری را درک کنند و تلاش کنند واقعیت‌های کمتر دیده شده را با نگاهی انسانی بازنمایی کنند.
توصیه ما این است که فیلمسازان جوان با تمرکز بر روابط انسانی، اخلاق و انتخاب‌های فردی در شرایط بحرانی، داستان‌هایی بسازند که فراتر از صحنه‌های نبرد، تجربه انسانی جنگ را به مخاطب منتقل کند و همزمان جذابیت سینمایی را حفظ کند. این رویکرد باعث می‌شود آثار دفاع مقدس با عمق، معنا و اثرگذاری بیشتر تولید شود.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
