قهرمان‌سازی در سینمای کودک؛ راهبردی برای تربیت نسل آینده
دبیرسی‌وهفتمن جشنواره فیلم کودک و نوجوان در سخنانی با محوریت نقش سینمای کودک در فرهنگ‌سازی، به اهمیت خلق قهرمان‌های ماندگار اشاره کرد و گفت: وقتی کودکان با یک قهرمان ارتباط برقرار می‌کنند، این ارتباط به رشد شخصیتی و فرهنگی آن‌ها کمک می‌کند و نباید این فرصت را نادیده گرفت.
به گزارش ایکنا، نخستین نشست از سلسله نشست‌های «قرار هفت» به مناسبت سی‌وهفتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، امروز دوم مهرماه در بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد. این نشست با عنوان «مروری بر کارنامه 10 سال اخیر جشنواره فیلم کودک و نوجوان» با حضور مجید زین‌العابدین، مشاور رئیس سازمان صدا و سیما و حامد جعفری، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و دبیر سی‌وهفتمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان برگزار شد.
مجید زین‌العابدین در آغاز جلسه در خصوص جشنواره کودک و نوجوان اظهار کرد: این جشنواره برخلاف سایر جشنواره‌های سینمایی مانند جشنواره فیلم فجر که ماهیتی رقابتی دارند، بیشتر به عنوان محرک و مشوقی برای سینمای کودک و نوجوان شناخته می‌شود. در این راستا جشنواره فیلم کودک و نوجوان پیش از آنکه رقابتی باشد، جشنواره‌ای برای ایجاد حرکت و تشویق سینماگران در این حوزه است.
وی افزود: سینمای کودک در ایران تاریخچه‌ای دارد که به دهه ۶۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که این سینما به صورت بخشی از جشنواره فیلم فجر آغاز شد و سپس به هویتی مستقل دست یافت. سینمای کودک نیازمند تحلیل و نگاه تازه‌ای است، زیرا برخی نقدها و مطالعات هنوز ذهنیتی قدیمی و فریز شده درباره آن دارند.
وی بیان کرد: در عصر حاضر، سینما دیگر محدود به پرده نمایش نیست و رسانه‌های چندبعدی و پلتفرم‌های متنوع امکان ارتباط کودکان و نوجوانان با سینمای کودک را فراهم کرده‌اند. به همین دلیل، موفقیت یک فیلم کودک صرفاً به نمایش آن روی پرده سینما وابسته نیست و پلتفرم‌هایی مانند وی‌اودی‌ها و تلویزیون نقش مهمی ایفا می‌کنند.
زین‌العابدین در ادامه با بیان اینکه جشنواره کودک بیشتر نقش تشویقی و معرفی آثار را دارد، تأکید کرد: این جشنواره برای حفظ حیات سینمای کودک حیاتی است اما کافی نیست و نیاز به همراهی نهادها و بخش‌های مختلف برای حمایت و تقویت این سینما وجود دارد. سینمای کودک و نوجوان موفقیت‌های قابل توجهی در عرصه داخلی و بین‌المللی کسب کرده است، از جمله در حوزه انیمیشن با آثار شاخصی مانند «فیل شاه»، «بچه زرنگ»، «شاهزاده روم» و «پسر دلفینی». همچنین فیلم‌هایی مانند «بامبولک» نیز جزو بهترین آثار جشنواره‌های اخیر به شمار می‌روند و مورد استقبال عمومی قرار گرفته‌اند.
مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد: جشنواره کودک به عنوان یک پدیده حمایتی و معرفی آثار، حیاتی است اما به تنهایی کافی نیست و ساختارهای حمایتی و بودجه‌ای گسترده‌تری باید شکل گیرد.
وی اشاره کرد که نهادهای فعلی مانند فارابی، سازمان سینمایی سوره و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان پیشران‌های سینمای کودک عمل می‌کنند، اما این نهادها به حمایت بیشتر از سوی دولت و بخش‌های اقتصادی نیاز دارند.
وی افزود: برای رشد سینمای کودک باید مشارکت بخش‌های اقتصادی، نهادهای حاکمیتی و آموزش و پرورش نیز تقویت شود، زیرا این سینما علاوه بر سرگرمی، نقش تربیتی و آموزشی دارد. همچنین، پیشنهاد داد که مشوق‌های مالیاتی و سیاست‌های اقتصادی ویژه‌ای برای تولید فیلم‌های کودک اعمال شود تا انگیزه بیشتری برای تولید ایجاد شود.
زین‌العابدین در ادامه با بیان اینکه جشنواره کودک پس از دوره کرونا دوباره فعالیت خود را از سر گرفته و نقش مهمی در معرفی سینمای کودک دارد، تأکید کرد: برای موفقیت پایدار این حوزه نیازمند منظومه‌ای هماهنگ و حمایت همه‌جانبه هستیم.
زین‌العابدین به پیچیدگی‌های ساخت فیلم برای نوجوانان پرداخت و تأکید کرد: سینمای کودک و نوجوان باید به زبان امروز این مخاطبان ساخته شود. درضمن یکی از مشکلات جدی در این حوزه، ساخت فیلم با ذهنیت قدیمی یا «آنالوگ» است در حالی که نوجوانان امروز ذهنیتی دیجیتال و پیشرو دارند.
وی افزود: جشنواره کودک نقش مهمی در ایجاد ارتباط مستقیم فیلم‌سازان با مخاطبان کودک و نوجوان دارد و این فرصت باعث می‌شود که فیلم‌سازان با ذهن واقعی مخاطب آشنا شوند. اغلب فیلم‌های نوجوانان به جای پرداختن به دغدغه‌ها و زبان خود نوجوانان، به مسائل اجتماعی بزرگسالان می‌پردازند که این امر موجب ایجاد فاصله و بی‌ارتباطی مخاطب نوجوان با فیلم‌ها می‌شود. این مشکل به نوعی «داستان‌سرایی بزرگسالانه» در قالب فیلم‌های نوجوان تبدیل شده که موفق به جذب مخاطب نمی‌شود.
وی در پایان سخنان خود به انتقادهایی که نسبت به برخی فیلم‌های جشنواره کودک می‌شود اشاره کرد و توضیح داد: این فیلم‌ها ممکن است به جای کودکان و نوجوانان، برای خانواده‌های آنان ساخته شده باشند، که این نیز بخشی از چالش‌های موجود است. سیاست‌گذاری‌ها و انتخاب فیلم‌ها در جشنواره باید به گونه‌ای باشد که مخاطب نوجوان واقعاً با فیلم‌ها ارتباط برقرار کند و جشنواره را فرصتی برای رشد سینمای کودک و نوجوان دانست.
نقدهای صریح کودکان
حامد جعفری در ادامه جلسه به بررسی اهمیت سینمای کودک و نوجوان، جایگاه ویژه جشنواره‌های کودک و همچنین چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی این حوزه پرداخت و تأکید کرد: جشنواره کودک مهم‌ترین جایی است که فیلم‌سازان کودک با مخاطب اصلی خود مواجه می‌شوند. کودکان به عنوان مخاطبان اصلی نقدهای صریح‌تری ارائه می‌دهند؛ نقدهایی که گاهی حتی از نقدهای تخصصی‌تر هم دقیق‌تر و واقعی‌تر است. این مواجهه مستقیم، فرصتی استثنایی برای فیلم‌سازان است تا بازخوردهای واقعی و بی‌پرده دریافت کنند و این بازخوردها می‌تواند مسیر بهبود و رشد کیفی آثار را فراهم کند.
وی افزود: جشنواره کودک باید محوریت خود را همواره بر کودکان قرار دهد و انتخاب داوری‌ها و ارزیابی آثار باید در راستای حفظ این محوریت و ارتقای کیفیت فیلم‌های کودک باشد. جشنواره‌های کودک باید فضایی ایجاد کنند که فیلم‌های کودک جدی گرفته شوند و این تلقی که سینمای کودک صرفا پیش‌درآمد سینمای بزرگسال است، تغییر یابد.
جعفری در ادامه به چالش‌های مهم حوزه تولیدات کودک پرداخت و تأکید کرد: با وجود محدودیت منابع، حمایت از سینمای کودک یک وظیفه ملی و فرهنگی است که باید با دقت و تمرکز انجام شود. باید شرایطی فراهم کنیم که تولیدات کودک بتوانند فرصت نمایش و دیده شدن پیدا کنند.
این سینماگر ضمن اشاره به کاهش و حتی توقف حمایت‌ها در برخی دوره‌ها، بر ضرورت بازنگری در سیاست‌های حمایتی تاکید کرد و افزود: بازسازی و تقویت این حوزه نیازمند هماهنگی همه نهادها و بازیگران سینمایی است تا تولیدات کودک بتوانند به جایگاه واقعی خود بازگردند.
دبیر جشنواره فیلم کودک و نوجوان ادامه داد: ایجاد قهرمانان سینمایی که کودکان بتوانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند، نقش بسیار مهمی در تربیت نسل آینده دارد. وقتی کودکان با قهرمان داستان‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، این رابطه نه تنها باعث جذب آن‌ها می‌شود بلکه تأثیرات فرهنگی و تربیتی عمیقی نیز بر جای می‌گذارد.
جعفری تصریح کرد: تجربه‌های موفق داخلی و خارجی نشان داده است که حفظ این قهرمانان در ذهن کودکان، راهگشای ایجاد یک فرهنگ سینمایی پویا و موثر خواهد بود. ایجاد این مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری و حمایت مداوم است و باید بخش خصوصی نیز به عنوان یک شریک مهم در این حوزه مشارکت کند.
ایجاد خط ویژه در شورای صنفی نمایش
وی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع اهمیت ایجاد شرایط ویژه در بازار نمایش فیلم‌های کودک پرداخت و اظهار کرد: یکی از راهکارهای موثر برای ارتقای سینمای کودک، ایجاد خط ویژه در شورای صنفی نمایش است که به فیلم‌های کودک فرصت نمایش و حضور بیشتر در سالن‌های سینما داده شود. محدودیت‌های فعلی نمایش فیلم‌های کودک و نوجوان، یکی از موانع اصلی جذب مخاطب و رشد این حوزه است و اصلاح این شرایط می‌تواند نقش مهمی در توسعه سینمای کودک ایفا کند.
مدیرعامل فارابی در ادامه به اهمیت پرداختن به مخاطب نوجوان اشاره کرد و تصریح کرد: دوره نوجوانی، دوره گذار و جابجایی است و نیازمند تولید آثار اختصاصی و مناسب با نیازها و دغدغه‌های این گروه سنی است. متأسفانه ما در این حوزه کمبود جدی داریم و نوجوانان ما در حال جذب گسترده محتواهای خارجی هستند. تولید محتوا برای نوجوانان باید دقیق و هدفمند باشد تا بتواند نیازهای آن‌ها را پاسخ دهد و از سویی الگوهای موفقی ایجاد کند که جایگزین تولیدات خارجی شوند.
جعفری ایجاد جایزه بهترین فیلم نوجوان در جشنواره‌ها را به عنوان یک اقدام مثبت و مؤثر یاد کرد و گفت: ایجاد چنین جایزه‌ای کمک می‌کند که سینمای نوجوان به طور جدی‌تر دیده شود و فیلم‌سازان با انگیزه بیشتری به این حوزه ورود پیدا کنند. سینمای کودک و نوجوان، بخش جدایی‌ناپذیر از نظام فرهنگی و هنری کشور است و توجه به آن باید به عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و راهبردی دیده شود تا بتوان نسل آینده را به خوبی تربیت و شکل داد.
سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در ۳ بخش ملی(فیلم‌های بلند، کوتاه و پویانمایی)، بخش بین‌الملل و بخش ویژه از ۱۲ مهرماه کار خود را در اصفهان آغاز می‌کند.
انتهای پیام
