ابداع در تلاوت، مرتبه‌ای میان خلاقیت و نوآوری است
یک کارشناس حوزه رسانه در بیستمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن گفت: وقتی یک ایده براساس خلاقیت فردی به اجرا درآمد، تجربه‌ای به دست می‌دهد که موجب بروز ابداعاتی در تداوم روند آن می‌شود؛ ابداع در تلاوت نیز از این قاعده مستثنی نیست و قاری با توجه به ایده‌پردازی خود در امر تلاوت و بازخوردهای مثبت و منفی می‌تواند نو به نو مبدع سبک‌هایی باشد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مجتبی ایزدی؛ کارشناس رسانه و از مدیران سابق رسانه ملی شب گذشته چهارشنبه 28 آبان و در جریان بیستمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم که از سوی شورای عالی قرآن افتتاح و تا فردا جمعه 30 آبان ادامه دارد، به ارائه مقاله پژوهشی خود پرداخت.
عنوان مقاله ارائه شده از سوی مجتبی ایزدی، نقش صدا و سیما و فضای مجازی در ارتقا و استقلال تلاوت قاریان ایرانی بود که وی در ابتدا با اشاره به اینکه ابداع در تلاوت موضوع جدیدی نیست، گفت: اتفاقاً آنچه اینجا ارائه و به آن پرداخته می‌شود باید از رهگذر تجربیاتی باشد که طی این چند ساله به آن دست پیدا کرده‌ایم.
وی به مسیرهای متعددی که منجر به انس مخاطب با قرآن می‌شود، اشاره کرد و افزود: مهمترین آنها تلاوت قرآن است و در حقیقت تلاوت قرآن رسانه‌ای بی‌واسطه است که کلام حق را به سمع مخاطب رسانده و محتوایی ارزشی و آموزنده را به او به عنوان پیام‌گیرنده پیام از لسان پیام‌رسان منتقل می‌کند.
این کارشناس رسانه ابداع را مرتبه میانی در یک فرایند تأثیرگذار در هر جامعه‌ای دانست و اشاره کرد: در بدو امر خلاقیت است که به سراغ افراد می‌آید و آن زمانی است که ایده‌ای به ذهن او زده شود و در ادامه ابداع است که در طول یک بار به مورد اجرا درآمدن آن ایده، از ناحیه فرد ایده‌پرداز سر می‌زند.
ایزدی نوآوری را مرتبه‌ای بالاتر از ابداع قلمداد کرد و تصریح کرد: پس از چند بار تکرار، یک عمل و وقوف نسبت به آزمون و خطاهای آن به انجام می‌رسد و البته تا این مرحله، شکل‌گیری یک فرایند مترقی و پویا که در اینجا شاید بتوان آن را به موضوع تلاوت مرتبط کرد، سنجیده و ستودنی است، اما پس از آن وارد مقوله‌ای به نام بدعت می‌شویم که مقولات مورد بحث را از چارچوبی استاندارد خود خارج می‌کند و نوعاً راه را به بیراهه می‌کشاند.
وی با اشاره به قابلیت و ظرفیت موجود در هنر تلاوت به این نکته پرداخت که ما باید در بُعد تبلیغی دین اسلام که گره خورده و ممزوج با فرهنگ ایرانی و هویت ملی است به ابداع و حتی نوآوری در موضوع تلاوت قرآن دست پیدا کنیم و به تعبیر دیگر تلاوتی با ماهیتی برآمده از این فرهنگ اصیل داشته باشیم که البته تا به امروز آنچه شاهدش هستیم بر محور یک سبک و سیاق وارداتی و مقلدانه از کشورهایی با زبان عربی و غالباً پیروی از سبک قاریان مصری بوده است.
این کارشناس رسانه گفت: مُستمعان به این نکته بیاندیشند که مثلاً اگر سبک تلاوت فراگیر در جهان اسلام به جای برخاستن از مصر از ایران سربرمی‌آورد چه اتفاقی را شاهد بودیم؟ قطعاً نه‌تنها این امر ماهیتی کمتر از کشور مصر با پیشینه تاریخی و قوام زبانی و آداب و رسوم آن پیدا نمی‌کرد که حتی چه‌بسا انسجام و قوامی بیشتر نیز داشت چرا که از بُعد هنری و جنبه‌های زیبایی‌شناختی آواز ایرانی، هنر تلاوت می‌توانست از دستاوردهای چنین تمدن هنری وام گرفته و هنر آواز ایرانی به کمک ساحت مقدس تلاوت قرآن بیاید.
مدیر اسبق شبکه رادیویی قرآن به متغیرهای مؤثر در وارد شدن یک قاری قرآن به وادی ابداع در تلاوت اشاره کرد به مهارت‌های فنی قاری در این زمینه که حاصل سال‌ها تلاش و ممارست او در امر آموزش هنر تلاوت است و اینکه در این زمینه بسیار تعیین‌کننده است، پرداخت.
ایزدی خصوصیات و ویژگی‌های شاکله شخصیتی قاری را نیز به عنوان یکی از مؤلفه‌های تعیین‌کننده در امر ابداع او در تلاوت دانست و جسارتی که او در این راه از خود بروز می‌دهد و اینگونه نیست که خود را در یک مرتبه ثابت نگه داشته و اصطلاحاً در آن درجا بزند از جمله مهمترین این پیش‌نیازها برشمرد.
وی قاری را به عنون به عنصر رسانه‌ای پویا و روزآمد معرفی کرد و افزود: قاری باید مرتباً خود را در معرض تغییرات و تحولات و همگام با ذائقه و سلیقه شنیداری مخاطبان قرار دهد و با توجه به تنوع سلیقه شنیداری مخاطبان حاصل دسترسی آنها به انواع و اقسام اصوات به ویژه در حوزه موسیقی، لذا ثابت ماندن قاری در یک موقعیت خاص تلاوتی این تضمین را به وجود نمی‌آورد که مخاطبان همواره دنبال‌کننده آثار و اجراهای او باشند و لذا یک قاری در اوج فرهیختگی باید مرتباً خود را به‌روز نگه دارد که این امر در سایه ابداع تحقق پیدا می‌کند.
ایزدی صبر و پشتکار را از جمله دیگر خصوصیات یک قاری در مسیر ابداع برشمرد و بیان کرد: آنچه او در وهله‌های اول براساس موازین فنی و علمی به عنوان ابداع در تلاوت ارائه می‌کند لزوماً نباید در همان بدو امر مورد پذیرش و وثوق مخاطب قرار گیرد، او باید با توجه به بازخوردها و واکنش‌های مثبت و منفی بر پایه تجربیات و البته از رهگذر مشاوره با اهالی فن، به الگویی استاندارد و قابل قبول دست پیدا کند که البته در حوزه‌های رقابتی شاید در تعارض با برخی مقررات موجود در امر کارشناسی و داوری باشد.
این مدرس دانشگاه با پرداختی گذرا به مقررات و ضوابط موجود در رسانه به ویژه رادیو و تلویزیون به عنوان فراگیرترین ابزار در انتقال پیام وحی از طریق تلاوت قاری قرآن به مخاطب بر اصلاح برخی از این ضوابط و مقررات رسانه‌ای در ذائقه‌سازی مخاطب و همراهی بیشتر آنها با تلاوت قرآن متأثر از ابداعات قاریان، تأکید کرد.
وی در پایان به این نکته نیز پرداخت که اگر یک قاری، زبان هر محفل را به درستی شناخته باشد و بداند که باید قرائت را با توجه به اقتضائات فرهنگی و سطح باوری مستمعان به چه سمتی هدایت کند، امر خود زمینه را برای ابداع بیشتر در انتقال پیام قرآن به بهترین نحو ممکن فراهم خواهد کرد که در این مسیر قطعاً اصالت کلام، تزکیه و سلوک معنوی قاری و رعایت اصول فنی و تجوید از سوی او بسیار اهمیت دارد.
انتهای پیام
