نگاه مادرانه و خانوادهمحور؛ ضامن تصمیمسازیهای اثربخش
رئیس مرکز امور زنان و خانواده شهرداری تهران با بیان اینکه مسئله نگاه زنانه و ضرورت جاری شدن آن در فرآیندهای تصمیمسازی و اجرا اهمیت ویژهای دارد، گفت: نگاه مادرانه و خانوادهمحور که متضمن حساسیت نسبت به ابعاد مختلف اقتصاد خانواده، توجه به شرایط اقشار مختلف جامعه و دقت در پیامدهای اجتماعی و انسانی تصمیمات شهری است، باید بر مدلهای مدیریت شهری، الگوهای شهرسازی و شیوههای مدیریت فعالیتها و پروژهها نفوذ کند.
هفته زن و روز مادر فرصتی ارزشمند برای پاسداشت نقش زنان در جامعه و تأکید بر اهمیت مشارکت فعال آنها در عرصههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور، همواره نقش تعیینکنندهای در شکلدهی به فرهنگ، اقتصاد و توسعه پایدار ایفا کردهاند. توجه به حقوق، نیازها و فرصتهای برابر برای زنان نه تنها یک ضرورت اجتماعی و اخلاقی است، بلکه از شاخصهای پیشرفت و توسعه هر جامعه مدرن محسوب میشود.
ایکنا در دومین روز از هفته بزرگداشت مقام زن که با عنوان «ایران بانو، بانوی علم و فناوری، پیشرفت و حکمرانی» نامگذاری شده است به گفتوگو با مریم اردبیلی، رئیس مرکز امور زنان و خانواده شهرداری تهران پرداخته است که مشروح آن را در ادامه میخوانیم.
ایکنا ـ مهمترین چالش بانوان تهرانی از دیدگاه شما چیست و شهرداری برای رفع این چالشها چه نقشهراهی را دنبال میکند؟
مهمترین چالش پیش روی زنان در شهر تهران مسئلهای چندبعدی و عمیق است که ریشه آن را میتوان در این واقعیت جستوجو کرد که هم خود زنان و هم محیطهای پیرامونی آنان توانستهاند تنها بخشی از ظرفیتها، استعدادها و قابلیتهای واقعی ایشان را مشاهده و درک کنند و در بسیاری از موارد این ظرفیتها به میزان لازم مورد توجه قرار نگرفته و زمینه کافی برای ظهور، بروز و شکوفایی آنها فراهم نشده است. این وضعیت موجب میشود تا بخش قابل ملاحظهای از توانمندیهای زنان که میتواند بهطور مستقیم در بهبود کیفیت زندگی شهری، ارتقای شاخصهای اجتماعی و افزایش سطح کارآمدی مدیریت شهری اثرگذار باشد به مرحله تحقق نرسد.
در همین راستا، مدیریت شهری این امر را یک مسئولیت بنیادین و خط مشی اساسی برای خود تلقی کرده است. بر این اساس تلاش شده است از طریق بهرهگیری از طرحها، برنامهها و مدلهای اجرایی گوناگون فرآیند بسترسازی، همراهی، تشویق و حمایت از زنان در سطح شهر تهران بهصورت نظاممند و مستمر انجام گیرد. هدف اصلی این سیاست گشودن فضای شهری برای تحقق الگوهای متنوع عاملیت و کنشگری زنانه است، به این معنا که زنان بتوانند نهتنها بهعنوان مخاطب مدیریت شهری، بلکه بهعنوان کنشگرانی فعال، صاحبنظر و اثرگذار در عرصههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و شهری نقش ایفا کنند. این رویکرد از مهمترین ارکان نگاه راهبردی ما به مدیریت شهری و تحول در زیست شهری محسوب میشود.
در کنار این موضوع، مسئله نگاه زنانه و ضرورت جاری شدن آن در فرآیندهای تصمیمسازی و اجرا نیز اهمیت ویژهای دارد. نگاه مادرانه و خانوادهمحور که متضمن حساسیت نسبت به ابعاد مختلف اقتصاد خانواده، توجه به شرایط اقشار مختلف جامعه و دقت در پیامدهای اجتماعی و انسانی تصمیمات شهری است، باید بر مدلهای مدیریت شهری، الگوهای شهرسازی و شیوههای مدیریت فعالیتها و پروژهها نفوذ کند. هر اندازه این نگاه عمیقتر، جامعتر و مؤثرتر در تصمیمات شهری استفاده شود، شهر آینده در مسیر توسعه متوازن و انسانیتر قرار خواهد گرفت و زمینه برای شکلگیری محیطی مطلوبتر، امنتر و کارآمدتر برای تمامی شهروندان فراهم خواهد شد.
در ادامه همین رویکرد، مناسبسازی فضاهای حمل و نقل عمومی، ارتقای کیفیت دسترسی و ایجاد زیرساختهای منطبق بر نیازهای زنان یکی از اولویتهای اساسی مدیریت شهری است؛ چراکه هنوز در بخشهایی از شهر تهران، مطالبات جدی در مورد ایجاد زیرساختهای مرتبط، توسعه بوستانها، احداث فضاهای ویژه زنان و ایجاد سازهها و فضاهای شهری جدید وجود دارد. در برخی مناطق کمبود این امکانات بهطور محسوس مشاهده میشود و این امر بهدرستی یکی از چالشهای اصلی بانوان تهرانی محسوب میشود که باید با برنامهریزی دقیق، تأمین منابع، طراحی مناسب و اجرای مرحلهای مورد رسیدگی قرار گیرد.
نگاه مادرانه و خانوادهمحور که متضمن حساسیت نسبت به ابعاد مختلف اقتصاد خانواده، توجه به شرایط اقشار مختلف جامعه و دقت در پیامدهای اجتماعی و انسانی تصمیمات شهری است، باید بر مدلهای مدیریت شهری، الگوهای شهرسازی و شیوههای مدیریت فعالیتها و پروژهها نفوذ کند
از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از دغدغههای زنان، فراتر از نیازهای فردی آنان است و مستقیما به نیازهای اعضای خانواده گره خورده است. بسیاری از بانوان تهرانی بهصورت جدی خواستار آن هستند که محیط محله، همسایگی، فضای زندگی و محل زیست فرزندانشان از استانداردهای مطلوبی برخوردار باشد و کیفیت محیط شهری در سطحی قرار گیرد که امکان رشد، امنیت، رفاه و سلامت خانواده در آن فراهم شود. این موضوع یکی از جلوههای بارز مسئولیتپذیری اجتماعی زنان و حساسیت آنان نسبت به آینده خانواده و جامعه است.
همچنین، تمایل گسترده زنان به مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه از شاخصهای ارزشمند جامعه شهری تهران است. بسیاری از بانوان آمادگی و علاقه دارند در فرآیند ایجاد خیر عمومی، حل مسائل محیط پیرامونی، مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی شهری نقشآفرینی کنند. این ظرفیت بزرگ اجتماعی یک فرصت راهبردی برای مدیریت شهری به شمار میرود و لازم است بهصورت سازمانیافته شناسایی، تقویت و هدایت شود تا امکان بهرهگیری مؤثر از آن در رفع مسائل شهری و توسعه سرمایه اجتماعی فراهم شود.
بر این اساس، مدیریت شهری باید نقشآفرینی داوطلبانه زنان را نهتنها بهعنوان یک ظرفیت مکمل، بلکه بهعنوان یک رکن اساسی در فرآیند توسعه شهری تلقی کرده و ساز و کارهای لازم برای مشارکت پایدار، هدفمند و مؤثر آنان را فراهم کند. بهرهبرداری از این توان بالقوه میتواند مسیر حل بسیاری از مسائل شهری را تسهیل کند و موجبات ارتقای سطح مشارکتپذیری و مسئولیتپذیری اجتماعی شهروندان را فراهم کند.
ایکنا ـ مهمترین اقدامات شهرداری برای ارتقای سلامت روانی و جسمی بانوان در محیطهای شهری چیست؟
اداره کل سلامت شهرداری تهران بهعنوان متولی اصلی حوزه سلامت در شهرداری تهران، مسئولیت نظارت و راهبری فعالیتهای مرتبط با سلامت شهروندان را برعهده دارد. در تمامی سراهای محله شهر تهران خانه سلامت ایجاد شده است که بهعنوان شبکهای منسجم و سازمانیافته، بستر ارائه خدمات سلامت جسمی و روانی را فراهم میکند. این زیرساخت گسترده امکان ارائه خدمات تخصصی به تمامی گروههای شهروندی، بهویژه بانوان را فراهم کرده و نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ایفا میکند. براساس برنامههای جاری، عمده تمرکز فعالیتهای خانههای سلامت بر حوزه سلامت روان بانوان است. تقریباً تمامی خانههای سلامت، خدمات متنوع مشاورهای فردی و گروهی، دورههای آموزشی تخصصی و برنامههای پیشگیرانه مرتبط با سلامت روان را ارائه میکنند.
این اقدامات نشاندهنده اهتمام جدی شهرداری تهران به ارتقای سلامت روان شهروندان با تمرکز ویژه بر بانوان در سطح محلات و از طریق ارائه خدمات منسجم، تخصصی و مستمر است. همچنین، شهرداری تهران در کنار فعالیتهای جاری خانههای سلامت در پروژهها و طرحهای ویژه زنان از جمله «شهربانو» و «شهردخت»، طرحهای حمایتی مانند «خانوادهیار» و پروژههای اختصاصی مربوط به زنان سرپرست خانوار و بانوان نیازمند حمایت، اقدامات گستردهای در حوزه مشاوره روانی و اجتماعی انجام داده است. این تلاشها شامل ارائه خدمات روانشناختی تخصصی، آموزشهای پیشگیرانه، پیگیری مسائل مرتبط با آسیبهای اجتماعی و ایجاد فرصتهای حمایتی هدفمند برای گروههای آسیبپذیر است.
مجموعه اقدامات شهرداری تهران در حوزه سلامت بانوان بیانگر رویکردی جامع و همهجانبه است، رویکردی که سلامت جسم و روان را بهطور همزمان مدنظر قرار میدهد
طرحهایی مانند «شهربانو»، «شهردار» و «خانوادگییار» علاوه بر توانمندسازی بانوان، زمینه لازم برای ارائه مشاوره تخصصی، شناسایی وضعیتهای آسیبپذیر و ارائه حمایت اجتماعی و روانی هدفمند را فراهم میکنند. این طرحها بهصورت تلفیقی با زیرساختهای خانههای سلامت، شبکهای گسترده و هماهنگ ایجاد کردهاند که هدف آن ارتقای سلامت روان و جسم بانوان و افزایش تابآوری فردی و خانوادگی است. با وجود اقدامات گسترده و قابل توجه انجامشده، هنوز فاصلهای میان وضعیت موجود و تحقق کامل شاخصهای مطلوب سلامت روان بانوان وجود دارد. این فاصله بهویژه در دسترسی کامل به خدمات، پوشش تمام مناطق و رفع نیازهای متنوع روانی و اجتماعی بانوان قابل مشاهده است. با این حال، تلاشهای شهرداری تهران شامل توسعه زیرساختها، گسترش خدمات مشاورهای و ایجاد ظرفیتهای حمایتی نشان میدهد که روند فعالیتها در مسیر صحیح و رو به تکامل قرار دارد و میتواند زمینهساز ارتقای جامع سلامت روان و جسم بانوان در سطح شهر شود.
در مجموع، مجموعه اقدامات شهرداری تهران در حوزه سلامت بانوان بیانگر رویکردی جامع و همهجانبه است، رویکردی که سلامت جسم و روان را بهطور همزمان مدنظر قرار میدهد و با ایجاد شبکههای حمایتی، تقویت تابآوری فردی و خانوادگی و ارائه خدمات تخصصی، تلاش دارد شرایط بهتری برای بانوان شهر تهران فراهم کند. این اقدامات پایهای محکم برای توسعه آیندهای پایدار و ارتقای کیفیت زندگی زنان و خانوادهها در سطح شهر ایجاد کرده و مسیر روشن و برنامهمحوری را برای پیشبرد سیاستهای سلامت شهروندان ترسیم میکند.
ایکنا ـ برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب بهعنوان یک ارزش فرهنگی در فضای جامعه چه برنامههای غیر اجباری و جذابی در شهر تهران طراحی شده است؟
اساساً متولی برنامههای فرهنگی و اجتماعی متنوع در شهر تهران شهرداری و نهادهای مرتبط با مدیریت شهری هستند. در راستای فرهنگسازی و ترویج ارزش فرهنگی عفاف و حجاب اقدامات متعددی طراحی شده است که بهصورت مستقیم و غیر مستقیم و با رویکرد ایجابی اجرا میشوند. منظور از اقدامات ایجابی این است که شهرداری و نهادهای مرتبط وارد حیطههای قانونی و محدودیتهای اجباری نمیشوند، بلکه با بهرهگیری از محیطهای داخلی خود و همکاری با پیمانکاران، دقتهای لازم را بهمنظور تطبیق فضاها و فعالیتها با ارزشهای بومی، فرهنگی و اجتماعی شهر تهران اعمال میکنند. این اقدام تضمین میکند که شهروندان به ویژه بانوان و دختران بتوانند در محیطهایی امن، متناسب با ارزشها و بومی تجربه حضور و فعالیت داشته باشند. زیرساختهای ویژه بانوان یکی از ارکان اصلی این برنامهها است. ایجاد فضاهایی که مختص بانوان طراحی شدهاند، نشاندهنده توجه شهرداری تهران به نیازهای خاص این گروه از شهروندان و ارتقای تجربه آنان در محیطهای شهری است. این فضاها نه تنها محیطی امن برای فعالیتهای فرهنگی و تفریحی فراهم میکنند، بلکه امکان تجربه آزادی پوشش در حد معقول و مقبول، آرامش، تعلق و رفاه اجتماعی را نیز به همراه دارند.
برنامههای غیر اجباری و جذاب فرهنگی در قالب فعالیتهای آموزشی، فرهنگی، هنری و تفریحی طراحی شدهاند تا فرهنگ عفاف و حجاب بهصورت ایجابی و جذاب به جامعه منتقل شود
برای نمونه، براساس آمار سال گذشته نزدیک به هشت میلیون نفر روز از این فضاهای ویژه بانوان استفاده کردهاند. این آمار نشاندهنده استقبال گسترده بانوان تهرانی از محیطهایی است که امکان فعالیتهای فرهنگی، آموزشی، تفریحی و اجتماعی سالم را برای آنان فراهم میکند و بازتابدهنده نگرش ارزشی و علاقه شهروندان به بهرهگیری از چنین فضاهایی است. توسعه این زیرساختها و ایجاد محیطهای ویژه بانوان نقش مهمی در ارتقای سبک زندگی سالم در شهر تهران ایفا میکند. این فضاها علاوه بر اینکه امکان تفریح، فراغت و شادابی بانوان را فراهم میآورند، بستری برای نمایش توانمندیها و استعدادهای آنان ایجاد میکنند. فراهم کردن فرصتهایی که بانوان بتوانند به شیوهای شایسته و در شأن خود تواناییها و مهارتهای خود را ارائه دهند، موجب میشود دختران و زنان جوان کمتر به سمت رفتارهای مبتذل یا انحرافی سوق پیدا کنند و فضای سالم و فرهنگی برای فعالیتهای اجتماعی و تربیتی آنان ایجاد شود.
علاوه بر این، برنامههای غیر اجباری و جذاب فرهنگی در قالب فعالیتهای آموزشی، فرهنگی، هنری و تفریحی طراحی شدهاند تا فرهنگ عفاف و حجاب بهصورت ایجابی و جذاب به جامعه منتقل شود. این برنامهها تلاش میکنند ضمن احترام به آزادیهای فردی و حقوق شهروندی، ارزشهای فرهنگی و اجتماعی را بهصورت طبیعی و غیر تحمیلی در سبک زندگی شهروندان نهادینه کنند. در عین حال، چنین رویکردی به ارتقای سلامت روان، نشاط اجتماعی و افزایش حس تعلق و مشارکت زنان در شهر کمک میکند. بهطور کلی، برنامههای طراحیشده برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در شهر تهران با رویکردی غیر اجباری، ایجابی و جذاب، زمینهساز ایجاد محیطهای سالم، امن و فرهنگی برای بانوان هستند. این برنامهها با تأکید بر احترام به ارزشهای بومی، ارتقای توانمندیها و مهارتهای بانوان، ایجاد فرصتهای تفریحی و آموزشی و تقویت تابآوری اجتماعی و فردی آنان، سهم مهمی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و سبک زندگی سالم در شهر تهران ایفا میکنند. اقدامات مذکور پایهای محکم برای ارتقای کیفیت زندگی بانوان و دختران شهر تهران فراهم ساخته و مسیر روشن و برنامهمحوری را برای پیشبرد سیاستهای فرهنگی و اجتماعی مدیریت شهری ترسیم میکند.
انتهای پیام
