نهادی برای استعدادیابی قرآنی دانش‌آموزان نداریم/ مسابقات؛ راهکاری اولیه برای کشف استعدادها
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ پیشکسوت قرآنی کشورمان با توجه به اینکه کشف استعدادیابی هنر تلاوت قرآن سن مشخصی ندارد، گفت: باید کارگروهی تشکیل شود تا با مراجعه به مدارس دانش‌آموزان مستعد را شناسایی کنند تا به صورت تخصصی با آنها کار شود و یا اینکه مسئولان پرورشی افراد مستعد به این کارگروه معرفی کند.
به گزارش ایکنا؛ شناسایی استعدادهای افراد، نیازمند توجه، پرورش از مجرای صحیح و تبدیل آن از بالقوه به بالفعل است، چیزی که نیازمند ممارست و شناخت راه‌های صحیح برای رشد و پرورش این استعدادها به‌ویژه در حوزه قرآن برای قاری و حافظ شدن است. از این رو برپایی جلسات قرآن، اساتید قرآن زبده و پیشکسوت قرآنی، دستگاههای قرآنی کشور برای جهت‌دهی به پرورش صحیح این استعدادها قابل تأمل است. لذا به منظور واکاوی استعدادیابی قرآنی با ولی‌الله پوراحمدی، مدرس و پیشکسوت قرآنی و از شاگردان استاد مولایی به گفت‌وگو نشستیم. در این زمینه نیز با دیگر اساتید چون حسین اخوان‌اقدم، محمود لطفی‌نیا، بهروز یاریگل، غلامرضا شاه‌میوه، امین پویا، حسین طرقی، محمد بنیادی، سیدمحسن موسوی‌بلده، علی‌اکبر توپچی، کریم دولتی، سیدعباس میردادماد، نسرین نافذکلام، هاشم روغنی، مجید خدایاری و ...پرداختیم. مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.
ایکنا: آیا در زمینه هنر تلاوت قرآن، با توجه به مختصات فنی آن، استعدادیابی لازم است؟
یکی از مواردی که در حال حاضر در جامعه مورد بحث است، بحث استعدادیابی است، پس از حدود 40 سال فعالیت در این زمینه به این نتیجه رسیده‌ام که اگر بتوانیم بچه‌هایی که مستعد هستند و صدای خوبی دارند، جذب فعالیت‌های قرآنی کنیم این افراد می‌توانند ذخیره‌‌ای برای آینده قرآنی کشورمان باشند.
هر فرد و استادی از طریقی می‌تواند نوجوانان و جوانان را به این مقوله جذب کند برخی از طریق برنامه‌های تلویزیونی چون اسرا و برخی از طریق هیئت‌های سنتی و دیگری در مدارس و برخی در مساجد. اما من به این نتیجه رسیده‌ام که اگر بتوانیم از دانش‌آموزانی که در مسابقات قرآن مدارس حضور پیدا می‌کنند و دارای استعدادهای قرآنی هستند بهره گرفت و آنها را به صورت اصولی آموزش داد، صد در صد این افراد می‌توانند مانند قاریان بین‌المللی بدرخشند.
متأسفانه یکی از مواردی که جلوی استعدادهای بچه‌ها را می‌گیرد، تشکیل گروه‌های سرود و تواشیح است که در مساجد تشکیل می‌شود یعنی شخصی با تشکیل گروهی نوجوانان و جوانان را جمع می‌کند و سروده‌های فارسی می‌‌خوانند و پس از چند سال که صدای این نوجوانان دو رگه می‌شود خود به خود از دور خارج می‌شوند و این به دلیل عدم تخصص کافی و لازم آنها در علم صوت و لحن است و هنگامی که به سرپرست این گروه‌ها اعتراض می‌کنیم وقتی نوجوانان با صدای خوب از آنها استفاده می‌کنید و پس از چند سال بی‌هدف رها می‌شوند، جواب درستی دریافت نمی‌کنیم و این نوجوانان و جوانان هرز می‌روند، درحالی که می‌توان از استعداد و پتانسیل آنها برای امر قاری شدن بهره گرفت به جای اینکه چند سال محدود از آنها در گروه تواشیح استفاده کرد.
ایکنا: استعدادیابی در جهت پرورش یک قاری برجسته باید از کجا و از چه سنی آغاز شود؟
سن در افراد متفاوت است به گونه‌ای که گاهی پیش آمده هنگامی که از خردسالان و نوجوانان علاقه‌مند به عرصه تلاوت قرآن آزمون می‌گیرم و می‌بینم برخی در سن هشت سالگی، بعضی 10 سالگی و برخی 12 سالگی دارای صدای خوبی هستند. اما نوجوانی که در مقطع تحصیلی پنجم تا هفتم است، معمولا از صدای خوبی بهره‌مند هستند که می‌توان با آنها به صورت تخصصی کار کرد.
معتقدم باید کارگروهی مانند رشته فوتبال تشکیل شود، چطور برای گزینش بازیکنان تیم ملی از تیم‌های شهرهای مختلف آزمون گرفته می‌شود و بازی آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد در کشف استعدادهای قرآنی هم به چنین گروهی نیاز است که به داخل مدارس مراجعه کنند و در آنجا به آزمون دانش‌آموزان مستعد اقدام کنند و سپس افراد با استعداد را شناسایی کنند و یا اینکه مسئولان پرورشی افراد مستعد به امر تلاوت و حفظ قرآن را به منطقه معرفی کنند که هنگام معرفی به منطقه، دانش‌آموزان گلچین شوند، کاری که من انجام داده‌ام و می‌دهم بر روی دانش‌آموزان حاضر در مسابقات قرآن دانش‌آموزی که در سطح منطقه 17 شهر تهران برگزار می‌شود و من داوری بخشی از این مسابقه را برعهده داشتم و روی همین امر تمرکز کردم و در حال حاضر نیز به مقطع تحصیلی دور دوم متوسطه رسیده‌اند. هرچند مسابقات نیز به نوعی زمینه‌ساز برای کشف استعدادهای خاص است اما این ابزار به تنهایی کافی نیست.
البته باید بگویم اگر فردی لذاید قرآنی را به جوانان و نوجوانان بچشاند، این افراد به دنبال دیگر رشته‌ها نمی‌روند اما متأسفانه چون معلمان قرآن مدارس، عموما تخصصی در این زمینه ندارند و تنها آموزش قرآن در سطح تجوید تعریف می‌کنند و دانش‌آموز لذتی از قرآن و فراگیری آن نمی‌برد گرایش خاصی در این زمینه پیدا نمی‌کند لذا ما باید در عمق جان دانش‌آموزان رسوخ کنیم.
ایکنا: آیا در زمینه استعدادیابی نهاد خاصی متولی است؟
در حال حاضر همچنین نهادی به عنوان متولی امر استعدادیابی امر تلاوت قرآن نیست با وجود اینکه مصر دانشگاهی ویژه صوت ولحن دارد اما در ایران جای خالی این نهاد احساس می‌شود.
ایکنا: با توجه به گفته‌های شما چه میزان جای خالی آکادمی احساس می‌شود؟
در زمینه استعدادیابی نیازمند به تاسیس آکادمی قرآنی هستیم، درست است که نهادها و دستگاه‌ها و برنامه‌های دیگر چون شورای عالی قرآن، آموزش و پرورش و برنامه اسراء به نوعی در زمینه استعدادیابی قرآنی تلاش کرده‌اند اما بهتر است سازمانی به عنوان متولی این امر تشکیل شود. باید دید متولی امر قرآنی کشور چه نهادی است شورای عالی قرآن، معاونت قرآن و عترت است و یا نه سازمان دارالقرآن و یا دستگاه دیگری است که به امر استعدادیابی از سنین پایین اقدام کند.
ایکنا: در خصوص نقش جلسات قرآنی در زمینه استعدادیابی هنر تلاوت بفرمایید.
جلسات قرآن صد در صد در این زمینه دخیل هستند چنانکه برای طرح‌ها و برنامه‌های قرآنی و یا دیگر مسابقات از ظرفیت قاریان خوب جلسات قرآن استفاده می‌شود و اساتید سعی بر حضور آنها در این برنامه‌ها می‌کنند.
ایکنا: درباره نقش‌آفرینی رسانه‌ها و برنامه‌هایی چون اسراء، شوق تلاوت و یا مسابقات ... در این زمینه بفرمایید.
این طرح‌ها موفقیت‌هایی در زمینه قرآن داشته است و رسانه‌ها نیز در این زمینه نقش‌آفرینی کرده‌اند. اما اگر بخواهم مثالی بزنم در خصوص راهیان نور است که در حال حاضر مشخص شده است راهیان نور زیر مجموعه کدام نهاد و یا دستگاه است سپاه پاسداران اسلامی و یا سازمان بسیج، اما در زمینه قرآن چنین امری نیست اما در برنامه‌های شبکه قرآن و معارف جای خالی استعدادیابی احساس می‌شود، درست است که برنامه‌ها و طرح‌های قرآنی اجرا می‌شود اما استعدادیابی به صورت کلاسیک و آکادمیک نداریم بلکه به صورت هیئتی انجام می‌شود. معتقدم اگر از سوی آموزش و پروش به این امر پرداخته شود، مهم است. معتقدم مسابقات قرآن تنها تشویق کننده قاریان است و بحث استعدادیابی در آنها مطرح نیست. باید بگویم با این همه سال فعالیت در عرصه قرآنی، شاهد بودم که خیلی از استعدادها از بین می‌رود و یا از قاری بودن به امر مداح شدن گرایش پیدا می‌کنند.
ایکنا: در کشورهایی نظیر مصر که در تلاوت قرآن صاحب سبک بوده‌اند به مقوله استعدادیابی چگونه پرداخته‌اند؟
تا جایی که شنیده‌ام در کشور مصر مدارس و یا مراکز خاصی برای قرآن است که بچه‌ها از حدود شش سالگی و یا کمتر به امر حفظ قرآن اقدام می‌کنند پس افرادی که دارای صدای خوبی هستند، اتوماتیک‌وار، وارد عرصه قرائت قرآن می‌شوند. استعدادیابی از لحاظ صوت باید انجام شود.
ایکنا: صحبت پایانی؛
تشکر می‌کنم از خبرگزاری ایکنا برای اینکه به این موضوع پرداخته است.
انتهای پیام
اين مصاحبه به خوبی نشان مي دهد كه نگاه اغلب اساتيد جامعه قرآني كشور به آموزش و پرورش از همين جنس يعني استعداديابي است.
ضمن احترام به اينگونه نظرات، نكته اي كه قابل توجه است اين است كه
اولاً - بايد ديد از ميان ۱۴ ميليون و ۷۰۰ هزار نفر دانش آموز سال تحصيلي ۹۸-۱۳۹۷ چند درصد استعداد و زمينه لازم را دارند. و براي آن مقدار كه محاسبه آن چندان سخت نيست همه اعتبارات آموزش عمومي قرآن را هزينه نكرد.
ثانيا - اين نوع نگاه كه در آن به حوزه تربيت قرآني عنايت و توجهي صورت نمي گيرد با اهداف مصوب و اسناد تحولي چندان سازگاري ندارد.
نتيجه آن كه : نبايد به آموزش و پرورش نگاهي صرفاً نخبه گرايانه داشت؛ بلكه بايد از آن به عنوان يك نهاد تربيت قرآني ياد كرد. استعداد يابي بالتبع آن امكان پذير است.
با احترام / رضا نباتي