بررسی قیامت در آثار عرفانی امام خمینی(ره) «پژوهشنامه متین»

به گزارش ایکنا؛ هشتاد و دومین شماره «پژوهشنامه متین» به صاحب‌امتیازی پژوهشکده امام خمینی(ره) ‌و انقلاب اسلامی و مدیرمسئولی عباسعلی روحانی منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی عدم حصر مصادیق فقهی حرج زوجه در طلاق حرجی با رویکردی بر نظرات امام خمینی(ره)»، «بررسی إجزاء در علم اصول با نگاهی به نظریات امام خمینی(ره) و سید حسن بجنوردی»، «‌محدودیت‌ها و ناتوانایی‌های عقلانی عقل از دیدگاه امام خمینی(ره)»، «‌مسئولیت مدنی برهم زدن نامزدی بر مبنای قاعده غرور با رویکردی بر آرای امام خمینی(ره)»، «مرگ، قیامت و امور آخرتی در آثار عرفانی امام خمینی(ره)»، «ابعاد و صور تلازم حق و تکلیف در اسلام با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی(ره)»، «دیات متناسب و نامتناسب با تأکید بر نظر امام خمینی(ره)».

ناتوانایی‌های عقلانی عقل از دیدگاه امام(ره)

در چکیده مقاله «‌محدودیت‌ها و ناتوانایی‌های عقلانی عقل از دیدگاه امام خمینی(ره)» می‌خوانیم: «در هندسه و منظومه فکری امام خمینی عقل و عقلانیت جایگاه ویژه دارد؛ آثار ایشان درباره علوم اسلامی گویای اهتمام ایشان به تفقه عقلی و استفاده از عقل و روش عقلی است؛ اما به‌رغم عقل‌گرایی افراطی و خودکفایی و خودبسندگی عقل در شناخت انسان، حقایق جهان هستی و کمال و سعادت و راه به دست آوردن آن، ایشان به محدودیت‌ها و ناتوانایی‌های عقل باور داشت و پیوسته سخن ایشان این بود که عقل باید در خدمت وحی قرار گیرد و از سوی دین و شریعت پشتیبانی و هدایت شود.

در پژوهش حاضر با روش اجتهادی و تحلیل اسنادی، محدودیت‌ها و ناتوانایی‌های عقل از نگاه امام خمینی بررسی شد. دستاورد این پژوهش عبارت است از: عقل در درک بسیاری از حقایق، اسرار و رموز جهان هستی ناتوان است ازجمله، چگونگی وحی و نبوت، معاد جسمانی، فلسفه احکام و...؛ ازآنجاکه عقل از عوامل و موقعیت‌های درونی و بیرونی تأثیرپذیر است، نسبت به آنچه درک می‌کند و می‌شناسد و در مورد آن داوری دارد، مصون از خطا، اشتباه و تخطی از واقع نیست؛ اگر انسان بخواهد عقل خود را در مورد حقایق غیبی تعبدی دخالت دهد سرانجام کار او به انکار مسلمات و ضروریات دینی می‌انجامد.»

قیامت در آثار عرفانی امام(ره)

در طلیعه مقاله «مرگ، قیامت و امور آخرتی در آثار عرفانی امام خمینی(ره)» آمده است: «اعتقاد به معاد و قیامت، یکی از اصول مسلّم ادیان توحیدی و به‌خصوص دین اسلام است؛ به‌طوری‌که نزدیک به یک‌سوم آیات قرآن به معاد اختصاص‌یافته است. مفسران آیات قرآن را حمل بر ظاهر آن‌ها نموده، آن‌ها را انذار، وعده ‌و وعید خداوند می‌دانند؛ اما عارفان با توجه به تأویل آیات، باطن آن‌ها را گویای مفاهیم دیگری می‌دانند. در همین راستا، امام خمینی نیز آیات معاد را تأویل نموده است؛ او قبر را عبارت از ملکات انسان و فشار قبر را نیز ملکات ناشایست انسان می‌داند که پس از مرگ برای انسان کشف خواهد شد. ایشان نیز پیرو حکما و عرفا، بهشت و جهنم را بنا به‌قاعده امکان اشرف، اکنون موجود دانسته، فنای در ذات احدیت را قیامت کبرا و خروج سالک از افق تعینات در قوس صعود را یوم‌القیامه می‌داند. این پژوهش، با مروری بر آثار عرفانی امام، سعی در تبیین دیدگاه ایشان در مورد امور آخرتی از قبیل قبر، برزخ و قیامت دارد.»