حجت‌الاسلام مهریزی:
علامه حکیمی دین و روحانیتِ در خدمت انسان را مقدس می‌دانست
استاد و پژوهشگر پیشکسوت علوم قرآن و حدیث تاکید کرد: در ادبیات مرحوم حکیمی دین و روحانیت و حکومت خود به خود اصالت ندارند و اگر حکومت و روحانیت توانست کاری برای مردم بکند مقدس است.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی مهریزی؛ پژوهشگر قرآن و حدیث، شامگاه 12 شهریور ماه در مراسم چهارمین سال ارتحال علامه محمدرضا حکیمی که در مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع) در قم برگزار شد با بیان اینکه کار روحانیت و دین بازکردن گره از زندگی مردم است، گفت: پیامبران براساس آیات قرآن کریم آمده‌اند تا غل و زنجیر از پای مردم باز کنند؛ در آیه شریفه فرموده است: وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ .وی افزود: کار دین این است که غل و زنجیر را از دست و پای مردم باز کند و وضعیت بد آن است که به نام دین غل و زنجیر بر دست و پای مردم زده شود.
مهریزی با بیان اینکه دو نوع نگاه به دینداری وجود دارد، اضافه کرد: نگاه اول آن است که دینداری یعنی اینکه مردم در حوزه اعتقادات باید ایمان بیاورند و در حوزه احکام هم باید تکلیف‌محور باشند؛ یعنی اگر در حوزه عقاید تبعیت و در حوزه احکام عمل کنند انسان، مؤمن تلقی خواهند شد ولی نگاه دیگر به دینداری رسیدن به معرفت است و اینکه دین معرفت‌زا و اثرگذار در زندگی باشد و صرف امتثال خشک و بی‌روح احکام و ایمان به عقاید نباشد.
وی افزود: نگاه اول ممکن است منجر به این شود که فرد نماز می‌خواند و روزه می‌گیرد و نماز و روزه‌خوان زیاد می‌شود ولی خلف وعده و دروغ هم زیاد است و این نوع دینداری، دینداری اثرگذاری نیست.
دینداری معرفت‌ورزانه
استاد پیشکسوت علوم قرآن و حدیث با بیان اینکه دینداری که به انسان معرفت و نگاه بدهد و طوری تربیت کند که در زندگی او تجلی داشته باشد، دینداری واقعی است، تصریح کرد: برخی علمای دین بیشتر رویکرد اول را دارند و اگر کسی کار دینی را انجام ندهد می‌گویند لاابالی است و اگر به احکام عمل نکند می‌گویند اخلاص ندارد درست مانند مشکلات جامعه ما که می‌گویند یا کار دشمن است یا خدا آزمایش می‌کند یا مردم که گناه کردهاند عامل این مشکلات هستند و کسی مبلغان و منبری‌ها را توبیخ نمی‌کند که چرا دین را درست تبلیغ و نشر نداده‌اند.
مهریزی بیان کرد: در نوع اول از دینداری، دین محور و در نوع دوم انسان محور و اصل است و اینکه می‌خواهد ببیند انسان چگونه تحول می‌یابد و در حقیقت دین برای انسان است نه انسان برای دین؛ مرحوم استاد حکیمی به نظر بنده نگاه دوم را به دین و دینداری داشت یعنی معتقد بود که دین برای انسان است و شواهدی هم در آثار او وجود دارد.
وی با بیان اینکه کتاب الحیات ایشان حدیثی است ولی نام آن الحیات به معنای زندگی و مؤید همین نگاه ایشان است، ادامه داد: چهار جلد این کتاب اقتصاد و شش جلد مباحث انسان است و در جلدهای اول و دوم هم از معرفت شروع کرده است یعنی قصد دارد دین را عملیاتی کند.
مهریزی گفت: وقتی ایشان کتاب منهای فقر می‌نویسد و یا نان و کتاب این عناوین، تیترهای مفهوم‌داری است یا کتاب «امام در عینیت جامعه» یعنی امام در زندگی حضور دارد.
منبرهای دور از واقعیات امروز
این پژوهشگر قرآن و حدیث اضافه کرد: در منبری دیدم که کل حرف واعظ این بود که یک یهودی پیامبر(ص) را مسموم کرد؛ این سخنان همه تاریخ است که شاید چندان مفید برای امروز ما انسان‌ها نباشد؛ خیلی از منبرها یا به گذشته و یا آینده مرتبط است مثلا می‌گویند امیرمؤمنان و علی(ع) چه حکومتی داشتند و یا امام زمان بیایند زندگی خوبی برای مردم درست می‌کنند ولی سخنی از دین برای امروز جامعه ندارند.
وی با بیان اینکه ما امروز به کسانی نیاز داریم که بتوانند خوب زندگی کردن را بر اساس دین تبیین کنند، ادامه داد: در ادبیات مرحوم حکیمی نه دین برای دین و نه روحانیت برای روحانیت و نه دین برای حکومت است؛ دین و روحانیت و حکومت خود به خود اصالت ندارند و اگر حکومت و روحانی توانست کاری برای مردم بکند مقدس است لذا در مورد صنف روحانیت کتاب نوشته و از روحانیت متعهد درگیر و آگاه سخن گفته است.
حکیمی دنبال دین مناسکی و کلامی نبود
مهریزی تاکید کرد: به گمان بنده مرحوم حکیمی دین انسانی معرفی کرد نه کلامی و مناسکی و در آثار او هم دین مناسکی و کلامی دیده نمی‌شود لذا او نه خرافه و نه خشونت را ترویح کرد و در کتبش تفرقه و خشونت نیست و دین انسانی را تبیین کرده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه اخباریون می‌گویند نحن ابناءاللفظ و معتزله نحن ابناءالدلیل، اضافه کرد: آقای حکیمی گفته است نحن ابناء الاهداف. ایشان معتقد بود که احکام در چارچوب اهداف معنا دارد لذا ناید صرفا درگیر احکام ظاهری باشیم بلکه احکام هم برای اهداف مقدسی یعنی اطاعت خدا و معرفت به حق ایجاد شده است.
یادآور می‌شود به مناسبت چهارمین سال ارتحال علامه حکیمی، 80 مصاحبه با شخصیت‌های مختلف در مورد ایشان انجام شده است و در سه جلد منتشر خواهد شد.
مطالب مرتبط
