حجت الاسلام والمسلمین ایازی:
پایه تفسیر تنزیلی لرزان است/ توجه تفسیر پیشرفت‌شناخت به مخاطب قرآن
گروه حوزه‌های علمیه ــ حجت‌الاسلام والمسلمین ایازی با بیان اینکه مشکل اساسی تفسیر تنزیلی این است که مبتنی بر پایه لرزان است، اظهار کرد: این قدر میان ترتیب سوره‌ها اختلاف وجود دارد که نمی‌تواند مبنای تفسیر تنزیلی قرار گیرد؛ ابتدا باید مسلّم کنیم که جا و ترتیب سوره‌ها در کجاست و بعد از آن نظریه و موضوعی را استنتاج کنیم.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی، امروز، ۳۰ آبان ماه، در دومین روز از دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت که در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) برگزار شد، اظهار کرد: ما باید یکسری از مبانی را منقح کنیم و تا این کار نشود مبانی پیشرفت حاصل نخواهد شد؛ یکی از این مبانی آن است که مخاطب قرآن را چه کسی بدانیم. در گذشته هم این مسئله مطرح بوده که مخاطبان قرآن انسان‌های عصر نزول بوده‌اند یا غیر آن.
وی افزود: حتی شاطبی این بحث را مطرح کرده که معیار فهم صحابه هستند یا کسانی که بعد از آن هم آمده‌اند مشمول این مطلب هستند.
ایازی بیان کرد: اگر معتقدیم که قرآن جاودانه است و مخاطب آن انسان است، دیگر نمی‌توانیم بگوییم فهم آن در دایره مخاطبین عصر نزول است و صحابه سطوحی از قرآن را فهمیده‌اند و ممکن است ما سطوحی را بفهمیم که آنها نفهمیده‌اند و چه بسا فهم آنان را تخطئه کنیم.
این قرآن‌پژوه تصریح کرد: در ذیل یکسری از آیات قرآن، تعابیری آمده که در پی بیان مسئله کلی و قواعد و قاعده‌سازی است و فقها برهمین اساس به قاعده‌سازی پرداخته‌اند؛ بنابراین محدود به عصر نزول نخواهد شد.
انسان؛ مخاطب قرآن
ایازی با بیان اینکه در نظریه تفسیر پیشرفت‌شناخت باید به بحث مخاطب قرآن توجه ویژه داشته باشیم، اظهار کرد: معتقدم که مخاطب قرآن مؤمنان و مسلمین نیستند، بلکه انسان‌ها هستند و حتی معتقدم که در آیات کلیدی قرآن در مورد جهان‌بینی انسان جنسیت هم مطرح نیست. جایی که سخن از دمیدن روح خدا در انسان و یاد دادن اسماء به آدم است سخن از انسان است.
وی با بیان اینکه قرآن کرامت بنی‌آدم و نه مؤمن و مسلم را بیان فرموده است، اظهار کرد: یکی از مسائل مسلّم این است که باید قلمرو توقع خود را از قرآن مشخص کنیم؛ یعنی اگر دنبال پیشرفت هستیم اندیشه در زمینه اخلاق و معنویت و ... را می‌خواهیم یا در تمام حوزه‌ها دنبال پیشرفت هستیم؛ اگر درست کردن اقتصاد، سیاست و ... است این مسائل در حوزه دین نیست و وارد بسیاری از این مقوله‌ها هم نشده است.
ایازی با اشاره به تفسیر تنزیلی تصریح کرد: مشکل اساسی تفسیر تنزیلی این است که مبتنی بر پایه لرزان است؛ زیرا سه جریان تاریخ‌گذاری بر مبنای روایات، متن و مباحث ریاضی را در این بحث داریم و هیچ‌کدام از این‌ها نمی‌توانند مطمئن باشند؛ یعنی آیا می‌توانیم ترتیبی از ساختار آیات را ارائه کنیم که به آن کاملاً مطمئن باشیم؟
پایه لرزان تفسیر تنزیلی
وی افزود: این قدر میان ترتیب سوره‌ها اختلاف وجود دارد که نمی‌تواند مبنای تفسیر تنزیلی قرار گیرد؛ ابتدا باید مسلّم کنیم که جای این سوره در فلان جا و ترتیب است و بعد از آن نظریه و موضوعی را استنتاج کنیم، در غیر این صورت قابل استناد نیست.
ایازی ادامه داد: بنده به نویسنده تفسیر تنزیلی، حجت‌الاسلام بهجت‌پور عرض کردم که بگویید ما 5 مطلب براساس ترتیب نزول استفاده کرده‌ایم که در تفسیر ترتیبی قابل استفاده نیست؟.
مطالب مرتبط
عرض ارادت خدمت دوستان خوب ایکنا
بنده از شاگردان حضرت استاد در سالیان قبل هستم و توقع این سخن از ایشان پیرامون تفسیر تنزیلی را نداشتم. از ایشان تعجب می کنم که ایشان کار استاد بهجت پور را مثل دیگر کارهای تنزیلی پیش از آن می بینند و حاصل کار دقیق و برخاسته از روایات استاد بهجت پور را در کتاب تفسیر تنزیلی مبانی اصول قواعد و فواید نمی بینند.
ای کاش حضرت استاد عزیزتر از جان پس از مطالعه نظرات استاد بهجت پور در کتاب تفسیر تنزیلی و مقدمه همگام با وحی اظهار نظر می کردند.
به عنوان شاگرد کوچک ایشان انتظار داشتم ایشان کمک دهند به این مسیر حتی اگر در کوشش استاد بهجت پور نقصی می بینند نه اینکه به کلی زیر آب قصه را بزنند
به نظر بنده فواید تفسیر تنزیلی آنقدر زیاد هست که اگر 90 درصد هم به جداول برسیم، کار را بر اساس آن پیش ببریم به خصوص در بحث پیشرفت و مدل سازی آن به نظر بدون توجه به مراحل تحول و فرایندها نمی توانیم سخنی از پیشرفت بگوییم.
اینجانب علاقه مندان را به مطالعه مباحثی که در سایت hamgambavahy.ir نوشته ام فرا می خوانم تا خود به مقایسه بنشینند مخصوصا در بحث فواید تفسیر تنزیلی
گرچه معترفم این راه در آغاز خود است و همه باید به آن کمک دهند مخصوصا با نقدهای ان شاء الله منصفانه پس از مطالعه و تامل
اگر واقعا ایشان دغدغه قران دارد یک جلسه ای با ایشان بگذارد و مشکل را حل کند
این که در محضر دیگرانی که آنها هم مسلط نیستند بدون مدرک و مطالعه کافی اشکال کنند کار محققانه ای نیست
یک مناظره یا یک سری مناظره با ایشان مشکل را برایشان حل خواهد کرد
البته
قبلش باید ایشان مطالبی را که با زحمات زیاد ایشان و برخی از شاگردان ایشان بصورت پایان نامه و مقاله چاپ شده یک مطالعه اجمالی می کردند
http://hamgambavahy.ir/post/13
رويكردي نو در تفسير بر اساس ترتيب نزول
پدیدآورعبد الکریم بهجت پور
نشریه پژوهشهای قرآنی
شماره نشریه63_62
تاریخ انتشار1390/02/21
چکیده:
نویسنده در این نوشتار پس از اشاره به سبک‌های تفسیری، به معرفی روش تفسیر به ترتیب نزول می‌پردازد در این راستا نخست از روایی و اعتبار آن سخن می‌گوید و دلایل متعددی برای اثبات مشروعیت آن می‌آورد سپس به فواید و پیامدهای مثبت این روش در ساحت‌های گوناگون می‌پردازد و در این زمینه به: ۱- کشف روش‌های تحول دینی ۲- کشف مراحل فرهنگ شدن مفاهیم دینی ۳- کشف هندسه تحول دینی مخاطبان ۴- فهم رابطه چالش‌ها با پیام‌های دین ۵- آشنایی با روند تثبیت قلب پیامبر ۶- تقویت نگاه تربیتی و آموزشی به مقوله تفسیر ۷- کاربردهای روش ترتیب نزول در تفسیر و فهم بهتر‌آیات،به عنوان آثار و پیامدهای مهم شیوه ترتیب نزولی یاد می‌کند.
کلید واژه‌ها:
سبک تفسیر/ ترتیب نزول/ تحول دینی/ تفسیر نزولی
پیش‌گفتار
تفسیر تنزیلی (ترتیب نزولی) قرآن یکی از ریشه‌دارترین سبک‌های تفسیر قرآن، همزاد با نزول آیات و سور قرآن بر پیامبر اکرم۹بود.
همین روش در نگارش کامل‌ترین درس گرفته تفسیری از آن حضرت، یعنی مصحف امیرمؤمنان۷ رعایت شد. به دنبال تغییری که در چینش سوره‌ها پدید آمد، تفسیرنگاری مسلمانان تابع ترتیب موجود در مصحف رسمی آنان شد. همچنان که پس از قرن‌ها تفسیر نگاری ترتیبی، نیازهای جدید به منظور کشف نظریه‌ها و دیدگاه‌های موضوعی قرآن، رویکرد موضوعی را موجّه ساخت، امروزه ضرورت دارد تا به کشف هندسه‌های تربیتی و آموزشی بپردازیم و تلاش نماییم تا متد و روش‌های منظم تغییر دینی در چارچوب‌های مستخرج از منبع وحی به دست آید. به نظر راقم این سطور، تفسیر تنزیلی تنها گزینه پیش‌روی مفسران در پاسخ به این ضرورت است.
آنچه در برابر شماست، گزارش فایده‌مندی تفسیر تنزیلی در زمینه کشف روش‌هاست. افزون بر آن پاره‌ای فواید این رویکرد را در حل پاره‌ای از مجهولات علمی و پرده‌برداری از ابهامات عارض شده بر آیات نشان داده‌ایم و در نهایت برتری و کمال این رویکرد بر تفسیرنگاری ترتیب مصحفی معلوم شده است.
نکته دارای کمال اهمیت آنکه تفسیری تنزیلی به مثابه یک عملیات علمی روشمند، دارای مبانی، اصول و قواعد است که تبیین آنها موجد طراحی یک رشته علمی جدید است.
این مقاله به بررسی فواید تفسیر به ترتیب نزول می‌پردازد.
ادامه در
http://hamgambavahy.ir/post/13