بررسی نقادانه روایت قرآن از خدای اسلام

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ کتاب «خدا به روایت قرآن» نوشته جک مایلز و ترجمه صالح طباطبایی است که به همت نشر نی منتشر شده است.

این کتاب در هشت فصل با عناوین «آدم و همسرش»، «پسران آدم»، «نوح»، «ابراهیم و پدرش»، «ابراهیم و پسرانش»، «یوسف»، «موسی» و «عیسی و مادرش» سامان یافته است. در این اثر مقدمه و مؤخره‌ای با عناوین «درباره خدا، دین و خشونت متون مقدس» و «درباره قرآن همچون کلام خدا» به قلم نویسنده منتشر شده است.

جک مایلز از میان همه کتاب‌هایی که درباره خدا نوشته شده دو کتاب را با عناوین «درباره خدا در کتاب مقدس یهود» و «خدا در کتاب مقدس مسیحیان» نوشته و کتاب «خدا به روایت قرآن» سومین اثر وی در این زمینه است.

رویکرد نویسنده به خداوند

این نویسنده، مسیحی متدین به کلیسای اسقفی است، اما رویکردش به مقوله خدا در هر سه کتاب نه رویکردی مستقیم، بلکه تنها به واسطه متون مقدس این سه سنت دینی، بوده است؛ بنابراین وی نه در مقام مؤمنی متدین، بلکه فقط همچون منتقدی ادبی است که آگاهانه برای مخاطبان می‌نویسد.

جک مایلز، نویسنده و ادب‌پژوه آمریکایی در کتاب حاضر به بررسی نقادانه روایت قرآن از خدای اسلام و مقایسه آن با روایت کتاب مقدس از یهوه پرداخته است. وی در این کتاب به خدا نه همچون ذات الوهی محض که به‌منزله شخصیت اصلی روایت‌های قرآن و کتاب مقدس نگریسته و از این رو، از شیوه‌های نقد ادبی در بررسی خود بهره گرفته است.

از این نظر، کتاب «خدا به روایت قرآن» را می‌توان در نوع خود اثری منحصربه‌فرد دانست. مایلز بررسی تطبیقی خود را درباره اوصاف خداوند از داستان آدم و حوا آغاز می‌کند و آن را با رویارویی فرزندان آدم، توفان نوح، داستان ابراهیم و پدرش، فرزندان ابراهیم، داستان موسی و بنی‌اسرائیل و سرانجام با روایت قرآن از داستان عیسی و مادرش پی می‌جوید.

برشی از کتاب

در بخشی از این کتاب آمده است: آنچه الله در قرآن از بشریت می‌خواهد، از همه بیشتر آن است که ربوبیتش را تصدیق کننده و به او در مقام خدای یگانه تسلیم شوند. واژه عربی اسلام به معنای تسلیم است، واژه عربی مسلم بر کسی اطلاق می‌شود که تسلیم خدا شده باشد. قرآن تعلیم می‌دهد که این همانا خواست الله از اوان سپیده‌دم تاریخ بشر بوده است و این پیام بی‌شک پیام تازه‌ای نیست.

بر پایه برداشت قرآن از تاریخ دین، آدم در زمان خود مسلم بود. ابراهیم مسلم دیگری بود و یوسف مسلمی دیگر؛ و همچنان است از مسیح مسلم تا محمد. اما بخش اصلی و مهم پیام قرآن این است که آن پیام تغییرناپذیر اسلام طی اعصار و دوره‌های بینابینی گم شده یا دستخوش تباهی گشته است. پس آنچه الله در مقام پدید آورنده و گوینده قرآن از یهودیان و مسیحیان می‌خواهد آن است که تصدیق کنند آنچه را خدا به آنان وحی کرده بود، گم کرده یا به آلودگی‌هایی آغشته‌اند و براین اساس آنان باید بپذیرند که به محمد، در مقام پیامبری که کلام آخر و نهایی خدا را برای آنان و همه بشریت آورده است، نیازمندند.