شاهد مرگ ایده‌های دینپژوهی هستیم/ تأکید بر شناخت انسان معاصر در مطالعات دین‌پژوهانه
آیت‌الله احمد مبلغی، رئیس شورای دین‌پژوهان کشور، با بیان اینکه متاسفانه شاهد مرگ ایده‌های دین‌پژوهان در کشور هستیم زیرا کمتر تبدیل به نظریه می‌شوند، تاکید کرد: اگر از شناخت انسان معاصر غفلت کنیم در این صورت با تخیل خود چیزی خواهیم ساخت و آن را به جای انسان معاصر مطالعه خواهیم کرد و این غلط است.
به گزارش ایکنا، آیت‌الله احمد مبلغی، رئیس شورای دین‌پژوهان کشور، 30 دی ماه در نشست خبری تشریح برنامه‌های آینده شورای دین‌پژوهان کشور با تاکید بر لزوم تحول در دینپژوهی کشور در هر دهه و در یک سده آینده با توجه به تحولات انسان معاصر، گفت: در آستانه تحول سده‌ای و قبل از آن دهه‌ای هستیم و می‌طلبد دینپژوهی هم وارد تحول عمیقی شود؛ تحول دینپژوهی در رابطه رفت و برگشت بین دین و نسل معاصر رخ می‌دهد، باید سؤالات انسان معاصر و دغدغه‌های او به دین منتقل شود و در رفت و آمد مکرر بین دین و انسان معاصر، هم انسان عصر جدید بهتر شناخته شود و هم دین بتواند پاسخ ارائه دهد.
وی افزود: شهید صدر در فقه خود بر شناخت انسان معاصر تاکید ویژه دارد در صورتی که برخی از کنار شناخت انسان معاصر به صورت سرسری عبور کرده‌اند؛ شناختن انسان معاصر، نیازمند موضوع‌شناسی کلان است برخلاف اینکه ما فکر می‌کنیم فقط رمزارزها و مالکیت و ... موضوع هستند. رفت و برگشت بین انسان و دین مانند سعی صفا و مروه باید تکرار شود تا به چشمه زمزم برسیم.
مبلغی بیان کرد: اگر از شناخت انسان معاصر غفلت کنیم در این صورت با تخیل خود چیزی خواهیم ساخت و آن را به جای انسان معاصر مطالعه خواهیم کرد و این غلط است و دین در این صورت به سمت انسان خیالی و ذهن‌بافته خواهد رفت. مسائل انسان معاصر دائما در حال نو شدن است مثلا هنوز وقتی یک موضوعی خاتمه نیافته موضوع جدیدی به وجود می‌آید. فقه و کلام و پژوهش‌ها و آموزش‌های ما باید به سمت شناخت انسان معاصر پیش برود. به تعبیر دیگر دینپژوهی معاصر باید تمامی درهای خود را سخاوتمندانه به روی سؤالات نسل جدید باز کند، اگر نیم‌بند در را باز کند نمی‌تواند در خدمت دین و نسل معاصر باشد. دینپژوهی معاصر پلی بین انسان معاصر و دین با دو محور است.
استاد سطح خارج حوزه علمیه در توضیح این دو محور گفت: محور اول توسعه‌دهی و کاربردی‌سازی علوم حوزوی در برابر نیازهای زمانه است و در این راستا باید رشته‌های جدیدی داشته باشیم و محور دیگر نظر انداختن از خاستگاه دین به علوم انسانی است؛ معتقدم دینپژوهی باید محور اصلی حرکت حوزه باشد تا علوم حوزوی گسترش یافته و استوار بماند. همین علوم موجود حوزه هم اگر بخواهد رشد کند و بماند راهی جز دینپژوهی نداریم.
دین در حال خروج از انزوا است
مبلغی اضافه کرد: الان خیلی از مسائل علوم انسانی در مجامع بشری با نگاه دینی مورد بررسی قرار می‌گیرد و حتی کار به جایی رسیده که کشورهایی که ارتباط ارگانیک با دین ندارند ادیان را با نگاه فرهنگی، تقویت می‌کنند، امروز بخواهیم و نخواهیم دین از عزلت خارج شده است البته انگیزه‌های مختلفی مانند همکرایی و نگاه علمی و... وجود دارد و دینپژوهی حرکت اصیل روبه گسترش است و فضاهای علمی را تسخیر می‌کند لذا حوزه نباید از آن غفلت کند.
استاد سطح خارج حوزه علمیه با تاکید بر کشف ساحت‌های جدید دینپژوهی و ارائه آن در سطح ملی و بین‌المللی، گفت: اولین ساحت، عرضه‌پژوهی کالای دینی است، به نظر بنده خود روش عرضه دین باید مورد پژوهش قرار بگیرد؛ در این راستا باید تبلیغ‌پژوهی دین و رسانه‌پژوهی دینی مورد توجه قرار بگیرد، منبر باید با عناصر اصلی بازتعریف شود و به فضاهای جدید متصل شود. باید تعریف درستی از شاهد رسانه‌پژوهی دینی داشته باشیم.
شاهد مرگ ایده‌های دینپژوهی هستیم
رئیس شورای دین‌پژوهان کشور، با بیان اینکه پژوهش در حوزه دین، خودش نیازمند پژوهش است، تصریح کرد: در این راستا باید معیارپژوهی و ایده‌پژوهی دینی مورد بحث قرار بگیرد، الان ایده‌های زیادی در حوزه وجود دارد ولی زیر گرد و غبار پنهان شده‌اند و کسی سراغ آنها نرفته است. ایده‌پژوهان شناسایی نشده‌اند در حالی که ایده نقش خط‌شکنی دارد، اگر ایده نباشد نظریه نیست و بدون نظریه ساخت جامعه براساس دین تحقق نمی‌یابد. گام بعد از شناسایی ایده‌ها، دسته‌بندی آنها و در گام سوم، حرکت آنها به سمت تولید نظریه است. متاسفانه امروز شاهد مرگ ایده‌های دینپژوهی در کشور هستیم و باید قبل از آنکه این ایده‌ها بمیرند زمینه را برای تحقق آنها فراهم کنیم.
مبلغی اضافه کرد: محور دیگر در دینپژوهی، نظریه‌پژوهی است؛ امروز تولید نظریه در حوزه کم است و عمدتا ایده‌ها جای نظریه را گرفته‌اند. نباید سطح نظریه پایین بیاید و حوزه باید تمرکز محوری بر آن داشته باشد، محور دیگر روش‌پژوهی در علوم دینی است زیرا بدون روش، پژوهش معنا ندارد.
وی افزود: محور دیگر از پژوهش‌پژوهی در حوزه دین توجه به مطالعات میان‌رشته‌ای است که در دنیا کولاک می‌کند و اهمال و امحاء نسبت به داشته‌های رشته‌های مختلف به معنای نشناختن و کم توجهی به آن است؛ دین‌شناسی باید جایگاه خود را در مطالعات میان‌رشته‌ای بیابد. همچنین محور دیگر در این زمینه، جایگاه‌شناسی مطالعات بین‌رشته‌ای در پژوهش‌های دینی است. مطالعات بینارشته‌ای باید وارد فضای مطالعات پژوهش دینی شود تا از منظر دین به پاسخ بپردازیم.
رئیس شورای دین‌پژوهان کشور، تصریح کرد: موضوع دیگر که باید در پژوهش‌های دینی مورد توجه باشد کلان‌پژوهی در این عرصه است؛ مثلا وحدت‌پژوهی جهان اسلام از جمله مصادیق بارز این مسئله است که امروزه حوزه باید به شکل فوری به این سمت برود، همچنین آخرالزمان‌پژوهی، ایمان‌پژوهی دینی، اندیشه‌پژوه دینی، تمدن و راهبردپژوهی از جمله موضوعات کلان دیگر است.
مبلغی بیان کرد: مسئله دیگری که مجمع دین‌پژوهان کشور باید به سمت آن برود، خدمات علمی اجتماعی است؛ باید به خدمات اجتماعی، بعد بین‌المللی هم بدهیم. امروز جهان چنان در هم تنیده شده که باید با شیعه و سنی تبادل پژوهش داشته باشیم و این از فوری‌ترین امور در عرصه پژوهش است. پژوهش فرامرزی موفقیت بیشتری در عصر جدید دارد و باید ارتباطات بین حوزه و حوزه‌ها و دانشگاه‌های جهان اسلام بیشتر شود.
ارائه خدمات علمی اجتماعی
استاد سطح خارج حوزه با تاکید بر اینکه شورای دین‌پژوهان باید از روزمرگی بیرون رفته و تعامل و تبادل پژوهشی با نهادهای دیگر در داخل و خارج کشور داشته باشد، تصریح کرد: محور دیگر در عرصه خدمات پژوهشی، فقدان خبرگزاری دینپژوهی است، البته در بین خبرنگاران، افراد فرهیخته هست که فعالیت‌های دینپژوهی را منتشر می‌کنند ولی لازم است که رسانه‌ای داشته باشیم که کاملا با ادبیات پژوهشی و شامل و جامع به نشر اخبار دینی اهتمام بورزد و خبر پژوهشی از ادبیات غیرپژوهشی دور باشد.
وی همچنین از افزایش کنگره‌ها و نشست‌های علمی با مشارکت سایر نهادهای علمی و پژوهشی خبر داد و افزود: باید ایده‌پردازی و نظریه‌پردازی در مجمع دین‌پژوهان رواج یابد و این نهاد شروع‌کننده حرکتی وسیع در این عرصه به خصوص با رویکرد بین‌المللی باشد.
رئیس شورای دین‌پژوهان کشور باید مسیر را خوب بشناسیم و به سمت پرکردن خلاها برویم و هم و همتمان بیش از اینکه صرف کارهای موازی و تکراری باشد باید معطوف به کاستی‌ها باشد این مجمع به کانونی برای اتصال نهادهای پژوهشی با یکدیگر باشد.
انتهای پیام
