حفظ تکوینی قرآن از تحریف/ شیعیان در معرفی شیعه کم‌کاری کرده‌اند

به گزارش ایکنا، احمد جعفری، پژوهشگر و استاد دانشگاه، 17 اردیبهشت‌ماه در نشست علمی «شبهه‌شناسی خاورشناسان و مسلمانان در مورد قرآن کریم» با بیان اینکه یکی از روش‌های سنجش صحت حدیث، عدم مخالفت آن با قرآن کریم است، گفت: در این روش ما قصد داریم روایات تحریف را به قرآن عرضه کنیم و صحت آن را بسنجیم؛ آیت‌الله صدر گفته است یکی از جلوه‌های اعجاز قرآن این است که مشکلات بر قرآن عرضه شود و ما پاسخ را از آن بگیریم ولی برخی گفته‌اند که ارائه این روایات بر قرآن مستلزم دور است کما اینکه فلاسفه می‌گویند اثبات الشیء بنفسه جایز نیست.

آیات دال بر تحریف‌ناپذیری قرآن

وی افزود: آیات متعدد دال بر تحریف‌ناپذیری قرآن کریم وجود دارد، از جمله در آیه شریفه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» بر این مسئله تأکید شده است؛ ضمایر در این آیه همگی جمع است و نفرموده من ذکر را نازل کردم و من حفظ آن هستم بلکه فرموده ما. پس در نزول قرآن و حفظ آن ملائکه هم دخالت دارند. در آیه إِنَّا تأکید است؛ نَحْنُ باز برای تأکید است با اینکه به صورت طبیعی نیازی نیست؛ نَزَّلْنَا هم برای تأکید است زیرا از باب تفعیل است. از طرفی نزول و حفظ قرآن همراه با یکدیگر آمده است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: در سوره حج آیه 52 «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّا إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ»، آمده است: زمانی که شیطان بخواهد آرزوی خود را بر قرآن القاء کند، خداوند آن را محو می‌کند و اجازه تصرف شیطان را نمی‌دهد.

وی اضافه کرد: در آیه 42 سوره فصلت هم فرموده است: «لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ» نیز آمده که فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا یعنی وحی از جلو و عقب مورد حفاظت قرار دارد تا مردم بدانند وحی بدون آسیب به دست آنان رسیده است و طبق سوره صافات هیچ تصرفی در قرآن نیست. این نشان می‌دهد قرآن از زمان نزول مورد حفاظت فرشتگان بوده است و پیامبر(ص) هم عصمت دارد و خود این هم نشانه صحت وحی است. 

جعفری تصریح کرد: نکته دیگر اینکه الذکر دارای الف و لام معرفه است یعنی ما همه ذکر را نازل کرده‌ایم و همه قرآن شامل حفاظت الهی است نه اینکه بخشی حفظ شده و مابقی حفظ نشده باشد. همچنین نکته دیگر اینکه «إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» جمله اسمیه است و جمله اسمیه دال بر استمرار است، یعنی بعد از نزول هم ما اعوان قرآن و حافظ آن هستیم. همچنین اسم فاعل حَافِظُونَ هم دال بر استمرار پدیده حفظ است. 

حفظ تکوینی قرآن از تحریف

وی اضافه کرد: در جایی که آمده «إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» آیا تشریعی است یا تکوینی؛ قطعا تکوینی است زیرا خداوند از تکلیف تشریعی منزه است و کسی نمی‌تواند و مافوق خدا نیست که از خدا بخواهد و امر کند که باید آن را حفظ کند بلکه حفظ ذاتی و تکوینی است. در آیه 122 سوره نساء فرموده است: «وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا»؛ یعنی چه کسی از خداوند گفتار صادق‌تری دارد. در جای دیگر فرموده که «إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ» یعنی وعده خداوند تخلف‌ناپذیر است. نکته دیگر هم اینکه حفظ قرآن همراه نزول آمده و نزول ناظر بر ظاهر است نه محتوا از این رو محتوا توسط روایات و سیره تبیین می‌شود. 

جعفری تصریح کرد: در آیه شریفه «لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ» هم تعلیل کرده است، یعنی ضمن تأکید بر اینکه قرآن کریم حفظ شده و هیچ تحریفی ندارد، آن را به حکمت الهی و ستوده بودن خداوند نسبت داده است. یعنی حکمت خداوند اقتضاء دارد که تحریف نشود و این حکیم حمید و ستوده شده هم هست. 

این نویسنده و پژوهشگر قرآنی اظهار کرد: بنابراین حفظ قرآن قطعی و تکوینی است؛ دلالت بر حفظ ظاهر دارد که با نزول شروع شده و استمرار آن تا قیامت باقی است. 

تشکیل کمیته تقویت اعتقادات در اسرائیل

وی همچنین با اشاره به مطالعات خاورشناسان درباره مباحث شیعه، گفت: رژیم غاصب اسرائیل از سال 2006 کمیته‌ای برای تقویت باورها و اعتقادات یهودیان تشکیل داده است زیرا می‌داند تقویت باورهای دینی سبب رشد و پیشرفت آنان خواهد شد و از ضررهای اقتصادی آنان جلوگیری می‌کند. به همین دلیل حتی در کشورهای اروپایی هم سرمایه‌گذاری بر روی علوم انسانی در سال‌های اخیر بیشتر شده است و ما متاسفانه نه تنها بها نمی‌دهیم، بلکه نسبت به علوم دینی و اعتقادی هم کم توجه شده‌ایم. 

جعفری بیان کرد: شیعه‌پژوهی در غرب مورد توجه چندان جدی نبوده است و اولین بار آن را گلدزیهر در سال 1880 انجام داد و لگنهاوزن کار او را ادامه داد و با فاصله نسبتا زیادی ادوارد براون به تعارضات دینی و سیاسی در اسلام اولیه و شیعه‌پژوهی پرداخت. با انقلاب مشروطه دونالدسون کتاب مذهب شیعه را نوشت.

وی افزود: وی کشیشی بود که 16 سال در مشهد زندگی کرد و کتاب وی مهمترین منبع شیعه‌شناسی در غرب شد. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 میلادی، توجه غرب به شیعه جلب و مطالعات در این عرصه هم چند برابر شد و در سال 1999 کنفرانسی برگزار و مهم‌ترین محور مطالعات شیعه‌شناسی یعنی جانشینی پیامبر(ص) را به فراخوان مقاله و اثر گذاشتند.

نسبت‌های ناروا درباره پیدایش شیعه

این نویسنده و پژوهشگر بیان کرد: خاورشناسان بعد از هانری کربن به شیعه‌شناسی امامیه پرداختند و الان خلافت حضرت علی(ع) مورد بحث و بررسی جدی هست. در اینجا این پرسش وجود دارد که چرا مطالعات خاورشناسان در زمینه شیعه با این همه تاخیر شروع شده است؟ یکی از پاسخ‌ها کم کاری خود ما شیعیان است، چون علما کمتر به مسائل روز پرداخته و به آن جواب داده‌اند و علمای اهل سنت هم شبهات زیادی ایجاد کرده و شیعه را فرقه ساختگی از سوی عبدالله بن سبأ می‌دانند که یکی از افراد دخیل در کشتن عثمان بود. البته در قرن معاصر توجه علما بسیار بیش از گذشته به مقولات جدید بوده است، کسانی مانند علامه عسکری به این مسئله پرداخته و اصلا وجود فردی به نام عبدالله بن سبأ را زیر سؤال برده است و علامه مصباح هم تلاش‌های زیادی معطوف به مطالعات خاورشناسی داشته‌اند. 

وی افزود: این کم‌کاری سبب شده تا دسترسی به منابع شیعه کم باشد، ضمن اینکه در آتش‌سوزی کتابخانه شیخ طوسی در بغداد، منابع بسیار مهم از جمله اصول اربعمائه از بین رفت و علاوه بر آن ما هم در معرفی آثار شیعه به دنیا تلاش چندانی نداشتیم. همچنین دولت‌های غربی همیشه با شیعیان مخاصمه داشتند. در لبنان اجازه نمی‌دند شیعه پا بگیرد، در یمن و در کشمیر همینطور و تلاش زیادی داشتند و دارند تا در عراق هم شیعه نباشد ولی چندان موفق نبودند. یا در آذربایجان اجازه نمی‌دهند شیعه بتواند در قدرت حضور داشته باشد. 

نظرات مغرضانه خاورشناسان درباره شیعه

جعفری تصریح کرد: عمدتا خاورشناسان در بحث جانشینی پیامبر(ص) دو رویکرد تاریخی و پدیدارشناختی داشته‌اند که در رویکرد پدیدارشناختی عمدتا منتج به نتایج منصفانه‌تر نسبت به رویکرد تاریخی شده است، گرچه رویکرد تاریخی عمدتا نتایج مغرضانه به دنبال داشته است. برخی اهداف این افراد هم تحقیقی است ولی برخی هدف تبشیری برای سرکوب شیعه و گسترش اهداف خود و به استعمار کشاندن کشورهای شیعه‌نشین داشته و دارند.

وی تأکید کرد: اینها یافته‌های تحقیقی واقعی خود را در اختیار جامعه علمی قرار نداده و فرضیه‌های اثبات نشده را به عنوان یافته علمی به خورد مردم داده‌اند که مورد نقد منصفانه اندیشمندان شیعه و سنی قرار گرفته است. البته دست از توطئه بر نمی‌دارند، زیرا حرف آن‌ها در برخی لایه‌های جامعه به خصوص کسانی که کمتر مطالعه دارند، تأثیرگذار است و خریدار دارد. 

این استاد دانشگاه اضافه کرد: خاورشناسان عموما از منابع اهل سنت نزاع بین شیعه و سنی را در گزارشات خود آورده‌اند و برخی از آن‌ها نتیجه گرفته‌اند که خلافت و امامت هر دو از آنِ امام علی(ع) است، ولی برخی هم معتقدند که امامت، ساخته و پرداخت علمای شیعه در دوره آل بویه است.