بهروز رضوی؛ صدایی برای کلمات مقدس

به گزارش ایکنا، روز جمعه 28 شهریور، فرهنگسرای ارسباران میزبان مراسم نکوداشت و تجلیل از شش دهه فعالیت بهروز رضوی، گوینده پیشکسوت رادیو است.

به این بهانه محمد حسینی باغسنگانی، تهیه‌کننده رادیو و پژوهشگر به بهانه بزرگداشت مقام استاد بهروز رضوی، یادداشتی را با محوریت فعالیت‌های این هنرمند در حوزه صوتی کردن کتاب نهج‌البلاغه و برخی دیگر از کتب دینی با عنوان «تأملی بر مهارت و حضور قرائت قرآن و نهج‌البلاغه؛ بهروز رضوی؛ صدایی برای کلمات مقدس» به شکل اختصاصی در اختیار ایکنا قرار داده است.

در ادامه این یادداشت را از خاطر می‌گذرانید.

بهروز رضوی، گوینده و روایتگر صاحب‌نام، در سال‌های اخیر دو تجربه مهم در عرصه متون مقدس داشته است که بخش مهمی از وجه اخلاقی و معنوی کارنامهٔ او را تشکیل می‌دهند: قرائت کامل ترجمهٔ قرآن با ترجمهٔ مسعود ریاعی و اجرای صوتی گزیده‌هایی از نهج‌البلاغه. این تجربیات نه تنها نشان‌دهنده تسلط فنی و صدای ویژهٔ اوست، بلکه تأثیر قابل توجهی در ارتباط مذهبی-فرهنگی او با مخاطب دارد.

ترجمه قرآن با صدای رضوی: روان، فارسی و از جان و دل

یکی از کارهای شاخص رضوی، قرائت کامل ترجمه فارسی قرآن کریم است، ترجمه‌ای از مسعود ریاعی که رضوی آن را «فارسی‌ترین ترجمه» خوانده است. این ترجمه به زبانی بسیار ساده و روان ارائه شده تا برای فارسی‌زبانانی که عربی نمی‌دانند قابل فهم باشد، بدون آنکه معنای اصلی آیات دچار نقصان شود.

رضوی دربارهٔ این پروژه گفته است که دعوت به قرائت ترجمه قرآن را با «کمال میل و افتخار» پذیرفت و از اولین بای‌ بسم‌الله تا ختم سوره‌ها این قرائت را «از جان و دل» ادامه داده است.

او همچنین معتقد است که این کار تأثیر بزرگی بر نسل جوان خواهد داشت، چرا که ترجمه خوب و قرائت صحیح آن می‌تواند «اشاعهٔ درست معانی» را به همراه داشته باشد و مخاطب را به فهمی عمیق‌تر از متن مقدس قرآن نزدیک کند.

این پروژه صوتی ترجمه قرآن با صدای رضوی در موسسه‌هایی منتشر شده که امکان دسترسی به تمامی ۱۱۴ سوره را در قالب صوتی فراهم کرده‌اند.

نهج‌البلاغه؛ صدایی برای خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها

در کنار قرآن، رضوی به گزیده‌هایی از نهج‌البلاغه نیز پرداخته است. کتاب صوتی «نهج البلاغه» در «کتاب گویا ایران‌صدا»، با راویگری رضوی منتشر شده است. این اثر شامل گزیده‌هایی از خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین علی (ع) است.

نمونه‌ای از اجرای او دیده شده است در برنامهٔ «کتاب شب»، بخشی که ترجمه یا اقتباس شنیداری نهج‌البلاغه آمده با صدای رضوی اجرا شده است.

این تجربه نشان می‌دهد که رضوی نه تنها توانایی در انتقال احساسات و مفاهیم عمیق دارد، بلکه در متونی که از نظر بلاغت و ادبیات سختی بیشتر دارند، هم تسلط دارد؛ متونی که ترکیبی از زیبایی زبان، حکمت و اخلاق‌اند.

مهارت فنی و صوتی در کار متون مقدس

ترجمه مسعود ریاعی با صدای رضوی نیازمند مهارت ویژه‌ای است؛ زیرا الزامی است که تلفظ دقیق، وضوح کلمات، رعایت نفس و مکث‌های مناسب، همگی در خدمت انتقال معنا باشند. در این آثار:

• رضوی از صدایی استفاده کرده است که وضوح آن بالاست؛ واژه‌ها با انفصال کافی ادا می‌شوند تا شنونده همهٔ معنا را درک کند.

• ریتم قرائت و سکوت‌ها و مکث‌ها دقیق‌اند؛ صدا نه شتابان است نه با سکون مبالغه‌آمیز، بلکه متناسب با مفهوم است.

• در نهج‌البلاغه نیز، لحن رضوی توانسته بلاغت آثار را حفظ کند، هشدارها، پندها و خطبه‌ها را با وزن و سنگینی ادبی متناسب اجرا کند.

این مجموعه مهارت‌ها ناشی از سال‌ها تجربه در گویندگی، روایت مستند، معرفی ادبیات و تمرین است.

تأثیر فرهنگی و معنوی

این فعالیت‌ها — قرائت ترجمهٔ قرآن و اجرای نهج البلاغه — برای رضوی فراتر از یک فعالیت رسانه‌ای هستند. آن‌ها مؤلفه‌ای از هویت حرفه‌ای و ایمانی او را نشان می‌دهند. چند تأثیر مهم:

1. ارتباط جامعه با متون مقدس: بسیاری از شنوندگان به واسطهٔ صدای رضوی با مفاهیم قرآن و نهج‌البلاغه آشنا شده‌اند، کسانی که شاید دسترسی یا اشتیاق خواندن نثر یا ترجمه ادبی نداشته‌اند.

2. تأکید بر ترجمه معنادار و فهم‌پذیر: انتخاب ترجمه‌ای که «فارسی‌ترین» خوانده شده است، نشان‌دهنده اولویت رضوی برای فهم و تأثیر بر مخاطب عام است.

3. ارزش هنری و معنوی صوت: صدای رضوی در قرائت این متون باعث شده تصویر شنیداری متون مقدس برای مخاطب ملموس‌تر شود؛ این نکته‌ای است که شنوندگانِ قرآن صوتی و نهج‌البلاغه صوتی اغلب به آن اشاره می‌کنند: صدا حس احترام، وقار و معنویت را منتقل می‌کند.

چالش‌ها و مباحث مرتبط

با وجود این دستاوردها، چند چالش قابل توجه‌اند:

• نقص مستندات دقیق: احتمال دارد برخی قسمت‌ها یا قرائت‌ها ضبط یا آرشیو نشده باشند. همچنین امکان خطا در تلفظ یا ادای برخی آیات در ترجمه صوتی هم وجود دارد.

• مقایسهٔ ترجمه‌ها: برخی مخاطبان ترجیح می‌دهند ترجمه‌هایی با زبان archaic‌تر(آرکائیک) یا با حلقه‌های ادبی بیشتر را داشته باشند؛ اما رضوی به وضوح بر ترجمه‌ای روان و قابل فهم تأکید دارد.

• پرسش از تأثیر بلندمدت: آیا قرائت‌های صوتی معاصر می‌توانند در آموزش قرآن و مفاهیم دینی تأثیری ماندگار داشته باشند؟ این همچنان موضوع بحث صاحب‌نظران تعلیم‌ و تعلم دینی است.

حرف آخر: حسن ترجمه و وقار صدا

بهروز رضوی با قرائت ترجمه مسعود ریاعی از قرآن و اجرای صوتی نهج‌البلاغه تجربه‌ای معنوی و فرهنگی برجسته خلق کرده است. او نشان داده که نه صرفاً با توان صوتی، بلکه با احترام به متن، انتخاب ترجمهٔ مناسب و صدایی مؤمنانه می‌تواند مخاطب را به فهم و تأمل ببرد.

بهروز رضوی در خوانش متن خلاقانه فهیم است. درک و دانش و حنجره گران‌قیمت او تا کنون در خدمت بسیاری از بزرگان عرفان و فرهنگ ایران پهناور شاهکارها بر جای گذاشته است که نسل های آینده را خاطر آسوده کرده است که متن‌خوان بزرگی چون بهروز رضوی آنها را در آموخته.های آینده‌شان همراهی خواهد کرد. از تذکره الاولیاء عطار تا فیه مافیه و دیوان نامداران و بزرگان شعر که افتخار همراهی با صدای بهروز رضوی را یافته‌اند. علیرضا حبیبی یکی از مدیران ارشد رادیو روزی به او لقب ملک‌المتکلّمین داده بود و اکنون باید به حقیقت این سخن پی برد. 

این اقدامات او را در شمار کسانی قرار می‌دهد که نه فقط گوینده‌اند، بلکه واسطه‌ای بین مخاطب عام و متون مقدس‌اند؛ متونی که قرن‌هاست به سبب زبان یا پیچیدگی‌های تاریخی دور و منفک شده‌اند اما با کار درخشان او دوباره می‌توانند به این مفاهیم معنوی نزدیک شوند.

منابع:

• سایت «صافون»: ترجمه صوتی قرآن با ترجمه مسعود ریاعی و صدای بهروز رضوی.

• ایران‌صدا / «کتاب گویا»: اجرای گزیدهٔ نهج‌البلاغه با صدای بهروز رضوی.