Kərbəla səhnəsində üzrlü olanlar
"Məzur" insanlar İmamın ordusuna qoşulmaq üçün üzrü olan şəxslərdir. Məsələn, Muxtar Kufədə Müslümü qarşıladı. Lakin İmamın qiyamında İbn Ziyad tərəfindən həbs edildi. Amma Süleyman ibn Sürəd Xüzai kimi bir şəxs səhlənkarlıq etdi. Hadisələrin təhlilində səhv etdi. Sonradan "Təvvabin"dən (tövbəkarlardan) biri oldu. İmam Hüseynin (ə) bəzi tərəfdarları da var idi ki, onların yolu bağlandı və onun köməyinə gələ bilmədilər. Müharibənin ciddiliyi xəbəri onlara lazımınca çatmadı.
Bəni-Haşim arasında da Kərbəlada olması gözlənilənlər var idi. Bu insanlar arasında görkəmli və nüfuzlu şəxsiyyət və İmam Əlinin (ə) səhabələrindən olan Abdullah ibn Abbas da var. Həzrət Zeynəbin (s) əri Abdullah ibn Cəfər və ya Muhəmməd ibn Hənəfiyyə də bu insanlar arasındadır. Baxmayaraq ki, onlar haqqında tarixdə vahid bir hökm yoxdur.
Abdullah ibn Abbasın məsələsində, şiəlik və münazirələri və Əhli-beyti (ə) müdafiə etməsinə əsasən, korluq üzrü bildirilmişdir. Əlbəttə ki, xeyirxahlıqdan İmamı Kufəyə getməkdən çəkindirmək niyyətində idi. Lakin İmam xəbərləri çatdırma vəzifəsini ona tapşırdı. Əlbəttə, Abdullah ibn Cəfər və İbn Hənəfiyyə haqqında təhlillər aparılmışdır. Lakin görünür, onların hər ikisi İmam Hüseyni (ə) müşayiət etmək üçün lazımi bəsirətə malik deyildilər.
Abdullah ibn Cəfərdən soruşduqda Kərbəla haqqında fikrin necədir? Dedi ki, mən özüm olsaydım, canımı qurban verərdim və indi iki övladım Ovn və Məhəmmədin şəhid olmasına sevinirəm. O, şiə idi, lakin İmamın (ə) əmrlərinə tabe deyildi. Mədinə və Məkkədə o vaxtkı hökumətdən İmam Hüseyn (ə) üçün amannamə almaq istəyirdi.
İbn Hənəfiyyə məsələsində rəvayətlərin zahiri cəhətlərinə nəzər salsaq, görürük ki, o, özünü imamət üçün İmam Hüseyndən (ə) daha layiqli hesab edirdi. Buna görə də İmamın fikirlərini və onun hərəkatının əsasını qəbul etmədi. Bu, onun İmama (ə) tövsiyələrindən aydın olur. İmam (ə) ona hörmətlə yanaşaraq buyurdu: “Sən Mədinədə qal və bizim gözümüz ol”. Əlbəttə ki, bəziləri onun xəstəliyini üzr kimi göstərmək istəyiblər. Lakin bəzi tədqiqatçılar bunu təsdiq etmirlər. Çünki o, övladlarını belə İmama dəstək olmağa göndərməyib.
Kərbəlada digər üzrlü şəxslər Kumeyl ibn Ziyad Əsədi və İmam Əlinin (ə) qulu Qənbərdir. Bu insanlar Kərbəladan əvvəl Əhli-Beyt (ə) fədailərindən olublar. Kərbəladan sonra isə Həccac və Əməvilər tərəfindən şəhid ediliblər. Lakin onların niyə Kərbəlada olmadığına tarix susur. Onların şəxsiyyətlərinə əsasən, müsbət təhlillər apara bilərik. Deyə bilərik ki, bəlkə Qənbər İranda olub. Kumeyl də ağır xəstələnibmiş.
Mariyə bint Səd Kərbəlanın nüfuzlu qadınlarından biri idi. Onun Bəsrədəki evi Əhli-beyt (ə) tərəfdarlarının məclis və toplaşma yeri idi. İmamın (ə) səfiri Bəsrəyə gəlib İmamın risalətini çatdırdığı zaman, Mariyə İmama dəstək olmaq üçün bir qrup hazırladı. Ancaq onlar yolda İmamın şəhadət xəbərini eşitdilər.
* İslam tarixi ustadı Höccətül-İslam vəl-müslimin Məhəmməd Rza Cabbarinin “Aşura qiyamı qarşısında şəxsiyyətlərin tipologiyası” adlı toplantıdakı sözlərindən götürülmüşdür.
4081322
