محرم و وقایع آن ریشه در جان ایرانی داشت. وقتی پای محرم به میان میآمد، دیگر سن و جنسیت محلی از اِعراب نداشت. این امر به جبهه نیز تسری یافت. رزمندگان وقتی از زیر قرآن رد میشدند، حسین(ع) را پیش روی میدیدند که آنان را به کربلا فرا میخواند. نبرد در رکاب امام(ع) و صیانت از آرمان، کدورتی را بر جسم خاکی باقی نمیگذاشت. شیفتگان عاشورا، کربلای 61 را در مناطق عملیاتی ایران اسلامی رقم زدند. رفتند تا اسلام بماند. آرمان بماند و انسانیت و عدالت پابرجا باشد. لباس خاکی رزم را که بر تن میکردند، انگار آغوش خود را بر روی شهادت باز میکردند. شب عملیات که میشد، جبههها حال و هوای دیگری به خود میگرفت. کسی با کسی کاری نداشت. وصیتنامه مینوشتند. وصیتنامههایی که تورق آن، کربلای سال 61 هجری را مجسم میکرد.
در آمار بنیاد شهید، در یک نمونه آماری از وصیتنامه شهیدان، اکثر قریب به اتفاق رزمندگان راه خود را به امام حسین(ع) یا کربلا و عاشورا و یاران نزدیک امام حسین پیوند دادهاند و آنها را الگوی خود دانستهاند. وصیتنامههایی که در کمال اخلاص و بیریایی تدوین میشدند. گوئی وقتی قلم به دست گرفته و میخواستند آخرین سفارشها را به ما بکنند، یک آن از کره خاکی جدا شده و در ملکوت سیر میکردند. این گونه بودند مردان بیادعا که رفتند و به چند صباح در این دنیای جفاکار، دل نبستند. نکته قابل توجه در زمینه تطابق الگوهای عاشورا با جبههها، وجود سنین مختلف از رزمندگان در هر دو واقعه تاریخی است.
در جبهههای نبرد در 8 سال جنگ تحمیلی، از سنین مختلف حضور داشتند که این امر یادآور یاران امام حسین(ع) بود که از تمامی سنین هستند. سیمای پیرانی که در جبهه میجنگیدند حبیبابن مظاهر را تداعی میکرد، نوجوانان به حضرت قاسم تشبیه میشدند. سرداران به حضرت ابوالفضل(ع) و جوانان به حضرت علیاکبر(ع) و مادران شهید صبوری را از حضرت زینب(س) میآموختند؛ حتی کودکانی که در حملات هوایی به شهادت میرسیدند به حضرت علیاصغر(ع) تشبیه میشدند. آری این گونه بود 8 سال دفاعی که مقدس شد.
مقدس به واسطه الگوگیری از اباعبدالله(ع) و یارانش. مقدس به خاطر همت و وحدت بینظیرش. زیستن و تنفس در فضایی همانند عاشورا، روضهخوانی، زیارت عاشورا و تکرار هر روز این یادها و زیارتها تصویر کربلا را مقابل چشم و ذهن و احساس رزمندگان قرار میداد. سالهای دشوار اسارت برخی از رزمندگان یادآور روزهای دردناک اسیران کوفه و شام بود. آنها به یاد مصائب اهل بیت، مصائب اسارت را به جان خریده و تحمل میکردند و خانواده خود را هم در نامههای خود به صبر و شکیبایی دعوت میکردند.
مداحی و محتوای مداحی زمان دفاع مقدس رنگ و بوی دیگری داشت. تلفیقی از آموزههای عاشورا و فرهنگ دفاع مقدس بود و رنگ و بوی حماسی و عزتآفرین داشت. صدای دلنشین مداحان اهل بیت مانند حاج صادق آهنگران بسیار شورانگیز و عامل فضای حماسی همراه با معنویت فرهنگ عاشورایی بود و در عزم راسخ بسیجیان تأثیر فراوانی داشت. طوری که اغلب شعرهایی که وی خوانده بود را رزمندگان دفاع مقدس از حفظ میخوانند.