پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس در رابطه با سیاست خارجی ایران در قبال قطر
گروه سیاسی: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی ضمن واکاوی، پیشنهاداتی در رابطه با سیاست خارجی ایران در قبال این کشور مطرح کرده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات سیاسی این مرکز اعلام کرد: امیر مستعفی قطر، حمدبن خلیفه آل‌ثانی، طی دو دهه اخیر نوعی سیاست خارجی پیش‌رونده و فعال را اتخاذ کرد، به گونه‌ای که جایگاه دیپلماتیک قطر در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا یافت و این کشور خود را به عنوان میانجی منازعات و بحران‌های منطقه‌ای جا زد. آنچه در این میان اهمیت دارد، چشم‌انداز سیاست خارجی قطر در دوران امیر جدید است. این نوشتار می‌کوشد در ابتدا با بهره‌گیری از یک چارچوب نظری منسجم، رفتار سیاست خارجی قطر طی دو دهه اخیر را بررسی کند؛ عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی این کشور را مورد ارزیابی قرار دهد و بر این اساس دورنمای کلی سیاست خارجی قطر در آینده را تشریح کند.
همچنین در پایان توصیه می‌کند که با عنایت به وجود تناقض‌های رفتاری در سیاست خارجی قطر و در پرتو اهداف انقلاب اسلامی و ملاحظات منافع ملی، جمهوری اسلامی ایران باید با پرهیز از بزرگ‌نمایی نقش قطر در عرصه دیپلماتیک، «تفکیک موضوعی حوزه‌های همکاری را در مناسبات دوجانبه خود با قطر» در دستور کار قرار دهد.
هر چند امیر قطر – حمدبن خلیفه آل ثانی – که پس از گمانه‌زنی‌های متعدد محافل دیپلماتیک و سیاسی سرانجام به نفع پسرش و بدون خونریزی از قدرت کناره‌گیری کرد در دیدار علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه سابق کشورمان، جمهوری اسلامی ایران را کشوری تأثیرگذار در معادلات منطقه خواند و بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت ایران در حل و فصل مشکلات منطقه تأکید کرد، ولی با توجه به روی کارآمدن نخبگان جدید در قطر احتمال دارد که برخی روندهای تقابلی در سیاست خارجی قطر در قبال کشورمان مجال بروز بیابند.
مبنای این روند تقابلی همانا دوری هویتی و امنیتی از ایران خواهد بود. امیر جدید قطر در نطق خود هیچ سخنی نه از ایران و نه از مقاومت فلسطین و نه از حل و فصل بحران سوریه به میان نیاورد و به جای آن از یک‌سو عبارت‌های کلی همچون کشورهای همجوار را مورد استفاده قرار داد و از سوی دیگر، مدام از کشورهای عرب و شورای همکاری خلیج فارس سخن گفت و کوشید مواضع اطمینان‌بخشی را در قبال رقیب اصلی منطقه‌ای ایران یعنی عربستان سعودی اتخاذ کند. وانگهی نخبگان جدید قطر مواضع عرب‌گرایانه شدیدی دارند و امیر جدید نیز بر خلاف امیر پیشین هیج پیوند عاطفی، معنوی و خانوادگی با ایرانیان ندارد و همین امر دورنمای قرابت هویتی ـ امنیتی ایران و قطر را ابهام‌آلود می‌سازد.
در این چارچوب و با عنایت به ملاحظات نظری و تجربی که در این گزارش ارائه شده‌اند. توصیه‌های ذیل در مورد سیاست خارجی ایران در قبال قطر پیشنهاد کرد:
1- تقویت بیشتر جبهه مقاومت: با عنایت به اینکه پیش‌بینی می‌شود به علت تناقض درونی در سیاست خارجی قطر، این کشور سرانجام از بی‌طرفی و چندجانبه‌گرایی نیابتی به طرفداری و جانبداری از طرف‌های درگیر در منطقه روی خواهد آورد و همان‌گونه که در بحران سوریه آشکار شد به جبهه ارتجاع منطقه خواهد پیوست، پیشنهاد می‌شود ایران تقویت هر چه بیشتر جبهه مقاومت را شتاب بخشد.
2- تفکیک موضوعی در همکاری‌ها و روابط دوجانبه: با توجه به تباین ذاتی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و قطر در قبال طیف وسیعی از موضوعات منطقه‌ای، پیشنهاد می‌شود که ایران به تفکیک موضوعات در روابط دوجانبه خود با دوحه بپردازد و در این راستا، صرفاً بر موضوعات نرم از قبیل مبادلات اقتصادی، ایمنی دریایی و تلاش برای ترویج امنیت و ثبات در خلیج فارس تمرکز کند.
با تأکید بر این ملاحظات می‌توان روند بازتطبیق سیاست خارجی کشور نسبت به تحولات اخیر قطر را بهبود بخشید.
