صف‌آرایی حرام‌خواران در برابر امام حسین(ع)/ راه‌های دوری از لقمه حرام

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد‌رضا یوسفی شیخ رباط، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بررسی تأثیر روزی حرام بر زندگی انسان پرداخت و گفت: انسان برای این‌که به تعالی برسد، دارای ویژگی‌هایی است که یکی از آنها خلیفة‌اللهی است. خداوند انسان را خلق کرده است که از مسیر زندگی دنیوی به تعالی برسد. گناهانی که همانند زنجیر بر پای انسان بسته شده‌اند، انسان را از پیشرفت باز می‌دارند و اجازه تعالی را به انسان نمی‌دهند. یکی از این گناهان کبیره، لقمه یا مال حرام است که اگر وارد زندگی انسان شود، مانع از این می‌شود که انسان مسیر درست را طی کند. قرآن کریم در آیات زیادی بر آمدن مال حلال به زندگی انسان تأکید کرده است تا مبادا انحرافی برای انسان پدید آید.

لقمه حرام، اثرات روحی نامطلوبی به دنبال دارد

وی افزود: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: از هرچه در زمین است از راه حلال و پاکیزه استفاده کنید و همچنین در قرآن آمده است « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَا مِنکُم مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَن یَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید پاى از پى گام‌هاى شیطان منهید و هر کس پاى بر جاى گام‌هاى شیطان نهد [بداند که] او به زشت‌کارى و ناپسند وامی‌دارد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود هرگز هیچ کس از شما پاک نمی‌ى‏شد ولى [این] خداست که هر کس را بخواهد پاک می‌گرداند و خدا[ست که] شنواى داناست»(النور/21).

وی ادامه داد: شیطان، انسان را به مسیرهای زشت و ناپسند دعوت می‌کند و یکی از این مسیرهایی که شیطان در زندگی انسان پدید می‌آورد، روزی حرام است. در روایات از این مال حرام صحبت بسیاری شده است و آمده است که اگر پول حرامی وارد زندگی انسان شود، هر عمل عبادی که با آن پول انجام دهد، مورد قبول واقع نمی‌شود و چون آن فرد، حق الناس را خورده است در روز قیامت هم باید پاسخگو باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید(ره) درباره تأثیرات روحی رزق حرام بر زندگی انسان اظهار کرد: براثر پولی که از راه حرام وارد زندگی انسان شود، روحیاتی در انسان شکل می‌گیرد که باعث می‌شود در برابر حق ایستادگی کند. دانشمندان علوم طبیعی درباره تأثیر غذا بر جسم و روح انسان بحث کرده‌اند و اگر این روزی از راه نامشروع کسب شود باعث اثرات جسمی و روانی نامطلوبی می‌شود. از امام صادق(ع) روایت شده است که ایشان می‌فرمایند؛ خداوند خوردن خون را حرام کرده است و در فلسفه این کار فرموده‌اند؛ انجام این کار باعث می‌شود انسان سنگدل شود و رأفتی در وجود چنین انسانی باقی نماند.

دعای کسی که مال حرام بخورد، مستجاب نمی‌شود

یوسفی ادامه داد: این غذاها و مال حرام از جهات مختلفی که یکی از آن‌ها در نماز و عبادات است می‌تواند بر زندگی انسان تأثیر بگذارد. براساس روایات، نماز خواندن بر روی مال حرام و حج رفتن با مال حرام مورد قبول قرارنمی‌گیرد. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند؛ عبادتی که همراه با خوردن مال حرام باشد همانند ساختن ساختمان بر روی شن‌زار است و این ساختمان زیربنای محکمی ندارد.

وی افزود: از نظر اجابت دعا هم  روایات زیادی هم در حدیث قدسی و هم در روایات دیگر بیان شده است که خداوند قسم خورده است اگر کسی دعا کند من استجاب می‌کنم اما دعای کسی که مال حرام بخورد مستجاب نمی‌شود. در روایت آمده است که شخصی به خدمت رسول خدا(ص) رسید و عرض کرد می‌خواهم دعایم مستجاب شود، پیامبر(ص) فرمودند؛ اگر می‌خواهی دعایت مستجاب شود روزی حلال کسب کن و اجازه نده لقمه حرام وارد زندگی‌ات شود.

مخالفت با امام حسین(ع) به دلیل کسب لقمه حرام بود

وی خاطرنشان کرد: حضرت امام حسین(ع) در روز عاشورا خطاب به لشکر مخالفین فرمودند؛ هرکس حرف من را بشنود و اطاعت کند هدایت خواهد شد اما هرکس مخالفت کند در روز قیامت مجازات خواهد شد؛ و فرمودند علت مخالف و این رفتار و صف‌آرایی  شما در برابر من، این است که شکم‌های شما از لقمه حرام پر شده است. از نظر اجتماعی هم وقتی که حرام‌خواری رواج پیدا کند، جامعه مسیر پیشرفت را طی نخواهد کرد بلکه سکون پیدا می‌کند. با نگاه به جوامع پیشرفته درمی‌یابیم که میزان اختلاس، دزدی، چک برگشتی، فساد مالی کلاهبرداری و... از میزانی که در کشور ما اتفاق می‌افتد کمتر است. بنابراین بین شیوه کسب رزق افراد و پیشرفت کشور رابطه مستقیمی وجود دارد.

باید مصادیق مال حرام را برای مردم روشن کرد

یوسفی عنوان کرد: اگر بخواهیم به اقتصاد خودمان و میزان فساد مالی و معاملات صوری و فروش اقساطی که در بانک‌ها انجام می‌شود و اختلاس‌هایی که توسط نهادهای رسمی اعلام می‌شود و به گفته فقها، همگی معاملاتی حرام هستند توجه کنیم؛ این موارد خطرات بسیاری برای جامعه به دنبال خواهند داشت. باید توجه کنیم که مال حرام فقط به این معنی نیست که از مال مردم بالا برویم؛ بلکه در بسیاری از موارد دیگر و از جمله در سیستم بانکی، شاهد انجام معاملات نامشروع هستیم. بنابرای باید در این زمینه دقت بسیاری به خرج داد و مصادیق لقمه حرام را هرچه بیشتر برای مردم روشن کرد؛ چون در این زمینه فاصله زیادی با تبعیت از رفتار ائمه(ع) داریم.

راه‌های دوری از لقمه حرام

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید(ره) درباره راهکارهای دوری از لقمه حرام عنوان کرد: دراین مورد دو جنبه فردی و اجتماعی وجود دارد که علمای اخلاق آن‌را بیان کرده‌اند و یکی از دلایل این‌که انسان به سمت خوردن مال حرام می‌رود را عدم ایمان به رزاقیت خداوند می‌دانند. عامل اخلاقی دیگر، حرص و طمع است که انسان می‌خواهد ره صد ساله را یک‌ شبه طی کند. این حرص و طمع باعث روی آوردن انسان به مال حرام می‌شود.

وی افزود: علمای اخلاق بر این نکته تأکید می‌کنند و می‌گویند راه علاج این مسئله این است که انسان با حرص و طمع مبارز کند، تهذیب نفس داشته باشد، ایمان به رزاقیت الهی را افزایش دهد و در آیات الهی بیشتر تامل کند. هرچه انسان، خدا را بیشتر باور داشته باشد کمتر دست به چنین اعمالی می‌زند. این‌ها جنبه‌های فردی لقمه حرام هستند؛ اما لقمه حرام جنبه اجتماعی هم دارد و در اینجا بیشتر فساد اقتصادی، ارتشاء، اختلاس و مواردی از این قبیل مطرح است. پدیده اقتصادی را باید تحلیل اجتماعی کرد و ما نمی‌توانیم به صرف توصیه‌های اخلاقی برای آن‌ها راه حل پیدا کنیم.

 یوسفی در پایان اظهار کرد: اگر می‌خواهیم جامعه سالمی داشته باشیم باید جنبه‌های اجتماعی این پدیده را هم در نظر بگیریم و پی ببریم که چرا پدیده‌هایی همانند اختلاس، کلاهبرداری و .. در یک جامعه رشد می‌کند و برای جلوگیری از این اعمال چه کارهایی را باید انجام داد. اقتصاد بی‌ثبات در بسیاری از این پدیده‌ها تاثیر می‌گذارد و مدیریت اقتصادی در این اعمال نقش زیادی ایفا می‌کند. راه حل‌های فردی برای افرادی است که قصد اصلاح خود را دارند و راه‌حل‌های اجتماعی هم برای مواقعی است که مدیریت کشور قصد دارد جامعه را اصلاح و سالم کند و از این طریق جامعه را به طریق مطلوب ببرد.