سینما از توجه به فرم واقعه عاشورا به سمت محتوا و ذات آن حرکت کند

جهانگیر الماسی، بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، درباره تجلی فرهنگ عاشورایی در سینما اظهار کرد: عاشورا یعنی بعد از ظهر روز دهم محرم سال 61 هجری، لحظاتی بعد از شهادت حضرت ابوالفضل (ع) که امام حسین (ع) هم به میدان رفتند و شهید شدند؛ تاریخ نقل این شهادت و عشق‌بازی و نقل حضور حضرت ثارالله را زبان حضرت زینب (س) به یاد می‌آورد. این فرم و شکل بیرونی عاشوراست، اما ذات و نهاد درونی عاشورا چیز دیگری یعنی حرکت و قیام امام حسین (ع) است.

وی افزود: در کلامی دیگر بدون درک قیام و ظرفیت فکری عاشورا ما هیچ یک در مسئولیت‌هایی که داریم قادر نخواهیم بود، تصویر صحیحی از عاشورا داشته باشیم. با توجه به این توضیح وقتی من بخواهم تصویری از عاشورا ارائه دهم بیشتر به روی حرکت و فلسفه قیام توجه می کنم تا به روی شهادت ایشان، زیرا می‌خواهم بگویم که در این حرکت عقلانی، ولایت امت است که نقش دارد؛ حرکتی که سبب شد حیات عالی بشری ترسیم شود و بشر به نوعی راه سعادت خود را بازشناسد.

الماسی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: واقعا آنچه در عاشورا اتفاق افتاد تلخ است، زیرا در این روز نماد آزادی و آزادگی را به شهادت رسانند، بنابراین گریه کردن در این مصیبت طبیعی است ولی تمام درک عاشورا اشک ریختن نیست. با توجه این گفته من اگر بخواهم عاشورا را تصویر کنم به حربن یزید ریاحی می‌پردازم؛ فردی که هر آنچه دارد به پیشگاه امامش می‌آورد، انسانی که به معنای واقعی آزاده و مسلمان است، والا صرف ادعای مسلمانی که دلیل بر صدق گفتار نیست، همانگونه که یزد و شمر هم ادعای مسلمانی داشتند.

بازیگر فیلم سینمایی «آوار» اضافه کرد: اگر من بخواهم تصویرگر عاشورا باشم به حضرت زینب می‌پردازم، چون به این واسطه نشان می‌دهم که چگونه یک زن در جامعه بسته آن روز عرب به قامت تاریخ در مقابل یزید می‌ایستد و با وی جدل می‌کند. این حرکت تاریخی زمانی بیشتر جلوه‌گر می‌شود که بدانیم هنوز پس از گذشت قرن‌ها در عربستان فعلی زن جایگاهی ندارد. در برداشتی دیگر، من اگر بخواهم عاشورا را تصویر کنم به حضرت علی اکبر (ع) و حضرت علی اصغر (ع) خواهم پرداخت؛ علی اصغر پاک و چندماهه‌ای که به دست یزیدان شهید می‌شود.

الماسی ادامه داد: من اگر بخواهم به عاشورا بپردازم از بی بی شهربانو خواهم گفت؛ بانوی ایرانی که یاد این رویداد را با خود به ایران می‌آورد تا در ری برای علاقمندان به امام پایگاهی امن بسازد، من اگر بخواهم تصویر‌گر عاشورا باشم یاران حضرت امام را نشان می‌دهم؛ آدم‌هایی که تک تک آنها حکم امام را درآن شب آخر که فرمودند آزادید که مرا ترک گویید چون فردا زنده نخواهید ماند، گوش ندادند و برای مولای خود از جان خودشان گذشتند. اگر بخواهم به عاشورا نگاه کنم تصویرگر زندگی اسبی خواهم بود که پا به پای امام بود. اگر بخواهم به عاشورا بپردازم تصویرگر سنگ‌ها، شن‌ها و آسمان نینوا خواهم بود که در دهم محرم سال 61 هجری شاهد چه اتفاتی جگرسوزی بود. اگر بخواهم عاشورا را به تصویر کشم ... .

وی اضافه کرد: امروز شکل ظلم تغییر کرده است، بنابر‌ین متناسب با این تغییر، زبان و شکل گفتار نیز باید تغییر کند. در همین راستا باید بررسی کرد چرا امام حسین (ع) حج خود را نیمه کاره رها کرده و آن را به عمره مفرده تبدیل کرد؟ چرا گفتار و کرداری از امام سر زد تا سبب شد از طرف دشمنان‌شان وی مرتد نامیده شود؟ جواب به این سؤالات نیازمند تحقیق وعاشقی درباره امام حسین (ع) است، آنگاست که در خواهیم یافت عدول بزرگی در اسلام در حال روی دادن بود که سبب می‌شد دین محمدی تغییر شکل دهد.

این فیلمساز به مطلب فوق اضافه کرد: با توجه به توضیح فوق باید گفت ما به عنوان شیعه باید دارای هدف باشیم تا بدانیم به چه واسطه درباره حسین بن علی سخن می‌گوییم، باید ببینیم تا چه اندازه سیره و رفتار امام حسین (ع) در ما که عاشقانش هستیم وجود دارد. باید جوانان ما این نکته را باور کنند که برگزاری آیین محرم، اسباب حراست از هویت ملی و تاریخی این ملت است. گواه این ادعا را نیز تاریخ ایران اسلامی به خوبی ثابت کرده است. برای مثال می‌توان به ایستادگی این ملت دربرابر یورش قوم مغول اشاره کنم که با استفاده از فرهنگ عاشورا رخ داد. امروز نیز انقلاب اسلامی امین گونه است، چون مردم ایران همانند اماماشان حسین بن علی (ع) یک نه گفتند و در ادامه با عزت زندگی کردند و برای رسیدن به این خواسته نیز خون‌های بسیار دادند.

الماسی متذکر شد: دشمن سال‌هاست که می‌داند، عاشوراست که سبب شده ملت ایران در کنار هم باقی بماند، بنابراین تلاش می‌کند تا این اتفاق را از بین ببرد، پس در حوزه‌هایی چون اقتصاد با دامن زدن به تبعیض، در فرهنگ با راه انداختن جشنواره‌های خارجی و سیاسی تلاش می‌کنند که ما تنها به خودمان بیاندیشیم، در صورتی‌که در زمان انقلاب تمامی مردم فردیت را کنار گذاشته بودند و به جامعه فکر می‌کردند. به همین دلیل است که می‌بینیم در بخش‌های مختلف جامعه این منافع فردی و مادی است که مد نظر است.

وی در پایان خاطرنشان کرد:  سینما نیز وضعیت به تبع جامعه چنین رویکردی را در پیش گرفته است؛ بدین معناکه در آن تنها فروش است که مورد توجه قرار می‌گیرد. سینمایی که در آن اجازه رشد فیلم‌های انقلابی یا دفاع مقدسی داده نمی‌شود، حتی اگر چنین فیلم‌هایی ساخته شود سعی می‌شود که در آن الگوهای گیشه‌پسند مورد توجه قرار گیرد. در انتها تا زمانی که ما انگیزه سخن گفتنمان درباره مفاهیمی چون عاشورا مشخص نباشد نمی‌شود انتظار داشت که سینمای کشورمان قادر باشد به این موضوعات ورود کند.