تبدیل دانشگاه علامه به پایگاه فعالیت‌های قرآنی/ راه گریز از علوم انسانی اسلامی نداریم
گروه اندیشه: سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) با بیان اینکه راهی برای گریز از علوم انسانی اسلامی وجود ندارد، در خصوص وضعیت پژهش‌های قرآنی در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) گفت: می‌توان دانشگاه علامه را به پایگاه فعالیت‌های قرآنی تبدیل کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اولین نشست خبری حسین سلیمی، سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و معاونین وی، عصر امروز، یکشنبه 26 آبان‌ماه در ساختمان مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) برگزار شد.
بر اساس این گزارش، در ابتدای این نشست، حسین سلیمی، سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) ضمن خیر مقدم به اصحاب رسانه و به گفته وی دوستانی که حرمت سخن، قلم و حضورشان همواره اولویت ویژه‌ای دارد، اظهار کرد: دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، جزء دانشگاه‌هایی است که بنیان رشته‌های خبرنگاری و روابط عمومی در آن نهاده شده است و همواره همه خبرنگاران، چه مخالف و چه موافق جریانات جاری در این دانشگاه برای ما محترم هستند و امیدوارم بتوانم معرفی کاملی از برنامه‌های خود، به اصحاب رسانه و جریانات علمی ارائه کنم.
دانشگاه علامه طباطبایی(ره) فرزند انقلاب اسلامی است
سلیمی سپس به معرفی معاونین خود پرداخت و گفت: شجاع احمدوند، معاون پژوهشی، رضا مراد صحرایی، معاون دانشجویی و فرهنگی، نعمت‌اللهی معاون آموزشی و حداد به عنوان رئیس روابط عمومی و حوزه ریاست به فعالیت خواهند پرداخت.
وی افزود: دانشگاه علامه طباطبایی(ره) جزء دانشگاه‌هایی است که مولود و فرزند انقلاب اسلامی است و براساس ضرورت‌های ایجاد شده پس از انقلاب از جمله ضرورتی که در ستاد انقلاب فرهنگی مبنی بر احتیاج به یک دانشگاه مختص علوم انسانی احساس شد، به وجود آمد. البته ابتدا نام آن، مجتمع علوم انسانی بود و بعدها نام علامه طباطبایی(ره) به خود گرفت که نامی به‌جا و مقدس بود، چون علامه طباطبایی(ره) مصداق بارز اندیشمندانی است که می‌توانند بیان جدیدی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی و ایرانی تولید کنند.
مشکلات ریشه‌ای دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
سلیمی ادامه داد: این دانشگاه سپس شروع به زایش و ایجاد رشته‌ها و گرایشات جدید کرد و به همین دلیل است که دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در بسیاری از رشته‌ها جزء متقدمان است. به دلیل اینکه این دانشگاه از ادغام چند مرکز و مجتمع آموزش عالی پدید آمده، دچار مشکلاتی است که یکی از این مشکلات در سطح فیزیکی است که دانشکده‌ها در سطح شهر پراکنده شده‌اند. ما فاقد یک پردیس مشخص هستیم و بسیاری از مشکلات ما ناشی از این مسئله است.
وی ادامه داد: دانشگاه علامه طباطبایی دارای مشکلات ریشه‌ای است و ما باید بخش عمده‌ای از وقت خود را صرف حل این مشکلات کنیم. یکی از این مشکلات سرانه بودجه است که در بین 12 دانشگاه اصلی حاضر در تهران دارای کمترین بودجه هستیم. بودجه ما نصف سرانه دانشگاه الزهرا(س) است و این مشکلات بودجه‌ای بر شرایط ساختاری، تاثیرگذار است.
بسیاری از چهره‌های برجسته علمی و سیاسی کشور؛ مولود این دانشگاه
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) خاطرنشان کرد: با وجود همه این مشکلات، این دانشگاه در طول سه دهه گذشته، فرآورده‌های زیادی داشته است. بسیاری از چهره‌های برجسته علمی، سیاسی، از جمله اعضای کابینه کنونی در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تحصیل و تدریس داشته‌اند. بسیاری از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، چهره‌های ماندگار علم کشور هستند. پدران و آغازکنندگان بسیاری از علوم از اساتید این دانشگاه هستند.
وی افزود: با وجود کمترین امکانات، بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌هایی که اساتید دانشگاه علامه نگاشته‌اند از بهترین‌ها و حلال مشکلات علمی بوده‌اند. به عنوان مثال در حقوق بین‌الملل و روش تحقیق در روانشناسی، کتاب‌هایی توسط اساتید این دانشگاه نگاشته شده است که به پنجاه چاپ رسیده است. اساتیدی که در این دانشگاه هستند، اندیشه‌هایی را مطرح کرده‌اند که می‌توانم ادعا کنم این نظریات می‌توانند در عرصه جهانی به عنوان اندیشه‌های برجسته علمی مطرح شوند و بسیاری از گره‌های علمی را بر طرف کنند.
حاشیه‌های سیاسی؛ بزرگترین مشکل دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
سلیمی عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در دو دهه گذشته با آن مواجه بوده است و باعث شده است که کمتر بتوانیم به مسائل علمی بپردازیم، حاشیه‌های سیاسی بوده است و این دانشگاه به حاشیه‌هایی کشیده شده است که بر متن غلبه داشته است و باعث شده تا این دانشگاه نتواند شایستگی‌های علمی خود را به خوبی بروز دهد . به همین دلیل در دوران مدیریتی جدید تلاش خواهیم کرد این آفت‌ها را به حداقل برسانیم.
سلیمی در خصوص نداشتن فضای فیزیکی مناسب گفت: سه دهه است که دانشگاه علامه در حسرت داشتن پردیس مرکزی استاندارد به سر می‌برد. این مجموعه تنها شامل بخش اداری و ساختمان دو دانشگاه است و ما تلاش خواهیم کرد در یک برنامه دو سه ساله 70 درصد پردیس‌ها را در این پردیس مرکزی با استانداردهای بین‌المللی ایجاد کنیم و در ایجاد این پردیس‌ها به نمادهای معماری ایرانی و اسلامی نیز توجه داشته باشیم. دانشگاه علامه طباطبایی پس از سی سال همچنان فاقد کتابخانه در پردیس مرکزی و فضاهای تخصصی برای پژوهش و حتی فاقد یک مسجد است و امیدواریم با افزایش بودجه بتوانیم این مشکل را حل کنیم.
اجازه آغشته شدن دانشگاه به کشمکش‌های جناحی را نخواهیم داد
وی پس از سپاسگزاری از تلاش‌های همه رؤسای قبلی از جمله شیخ‌الاسلامی، خلیجی، حبیبی و حجت‌الاسلام والمسلمین شریعتی، به شرح رئوس برنامه‌های خود پرداخت و گفت: نخستین برنامه من، دور کردن این دانشگاه از حاشیه‌های جناحی و سیاسی است که می‌تواند بسیاری از کارهای علمی را تحت الشعاع قرار دهد. باید از آغشته شدن دانشگاه به کشمکش‌های جناحی دوری کنیم چون اصل هدف دانشگاه که پرداختن به فعالیت‌های علمی است، تحت الشعاع قرار می‌گیرد.
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) ادامه داد: ما اگر بخواهیم به سیاست بپردازیم، به لحاظ علمی به سیاست نگاه خواهیم کرد و همه تلاش ما این است که آرامش دانشگاه حفظ شود. ما به هیچ عنوان به سیاست با رویکرد جناحی نخواهیم پرداخت و اجازه مطرح شدن چنین چیزی را هم نخواهیم داد. اجازه نخواهیم داد اقتصاد، محمل بحث‌های سیاسی شود، اما دانشگاه جایگاه بحث‌های تخصصی اقتصادی است. در بحث آسیب‌های اجتماعی، تربیتی و روانشناسی هم به همین‌گونه عمل خواهیم کرد. به دنبال آن هستیم که با دور کردن دانشگاه از جناح بازی‌های سیاسی، آن را به کانون مباحث علمی تبدیل کنیم.
مقدسات برآمده از حقایق دینی، خط قرمز دانشگاه
وی افزود: در زمینه فعالیت‌های دانشجویی هم رویکرد ما همین است و تلاش خواهیم کرد حتی‌المقدور سطح رفاه دانشجویان را بالا ببریم. در این دانشگاه، حتی دانشجویان شبانه هم در خوابگاه اسکان داده می‌شوند. باید فعالیت دانشجویان پرنشاط باشد و دانشجویان احساس آرامش و آزادی کنند؛ اما خط قرمزهای نظام باید حفظ شود. مقدسات برآمده از حقاق دینی، خط قرمز ماست و کسی حق چنین تعرضی را ندارد و کسی که از این خط قرمزها عبور کند با وی به صورت قانونی برخورد خواهیم کرد. مبانی نظام جمهوری اسلامی با محوریت مقام معظم رهبری، خط قرمز دیگر ماست.
سلیمی ادامه داد: برنامه دوم؛ ارتقای سطح علمی دانشگاه هم در زمینه آموزش و هم پژوهش است. در عرصه آموزش این دانشگاه با رشد کمّی بی سابقه‌ای از لحاظ تعداد دانشجویان روبرو بوده است و باعث شده است سطح کیفی برخی از رشته ها پائین بیاید و باید تلاش کنیم در این زمینه کیفیت کار خود را افزایش دهیم .در عرصه پژوهش هم تعداد نشریات و مقالات پژوهشی ما رشد بی سابقه‌ای داشته است. از نظر کیفیت پژوهش‌ها با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم و برای برطرف کردن این مشکل تلاش خواهیم کرد.
تبدیل دانشگاه علامه به کانون نظریه‌پردازی
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) خاطرنشان کرد: متأسفانه ارتباط این دانشگاه با مراکز صنعتی و جاهایی که بتوانند در حل مشکلات به ما کنند در حد صفر است؛ بنابراین برای ارتقای سطح علمی دانشگاه در هردو عرصه آموزش و پژوهش، افزایش ارتباط با دستگاه‌های اجرایی و مراکز صنعتی، اولویت اصلی ما در دوران جدید مدیریتی است.
وی ادامه داد: در همه رشته‌ها دارای اساتیدی هستیم که دارای اندیشه‌های ناب جدید برخاسته از فرهنگ ایرانی- اسلامی هستند و اگر بستر مطرح شدن این اندیشه‌های بومی را فراهم کنیم، دانشگاه علامه طباطبایی(ره) به یکی از کانون‌های نظریه‌پردازی تبدیل خواهد شد. فعالیت علمی در این دانشگاه به شدت در حال گسترش است و تلاش خواهیم کرد این دانشگاه به کانون نظریه‌پردازی و کرسی‌های آزاد اندیشی تبدیل شود.
18 نفر از اساتید بازنشسته، دوباره به‌کار گرفته شده‌اند
سلیمی در پاسخ به سوالی در خصوص آمار اساتید بازنشسته‌ای که دوباره دعوت به کار شده‌اند و کسانی که قرار است به کار برگردند، گفت: در بررسی که داشته‌ایم حدودا 65 نفر از اساتید بازنشسته شده‌اند که برخی به درخواست خودشان بوده و برخی بدون درخواست بوده است. اما کسانی هستند که هنوز توانایی جسمی و علمی کمک به دانشگاه را دارند و بر اساس ماده 5 آئین‌نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان تکریم اعضای هیئت علمی بازنشسته، اساتیدی که هنوز توان علمی دارند، می‌توانند در ساعات مشخص برای تدریس و مشاوره به دانشجویان دوباره به کار گرفته شوند که این به معنای لغو بازنشستگی نیست آنها بازنشسته هستند و صرفاً با ما به همکاری می‌پردازند.
و افزود: تاکنون 18 نفر از اساتید بازنشسته‌ای که اعلام آمادگی کرده‌اند، دوباره به‌کار گرفته شده‌اند و از طرف حدود 12 نفر هم تقاضاهایی دریافت شده است که از همکاران خواسته‌ام این‌ها را بررسی کنند که اگر این افراد توانایی جسمی و علمی لازم را دارند از آنها استفاده شود.
تمرکززدایی؛ از سیاست‌های جدی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
نعمت‌اللهی، معاون آموزشی دانشگاه علامه نیز در این نشست خبری گفت: تمرکززدایی یکی از سیاست‌های جدی دانشگاه است. بسیاری از تصمیم‌گیری‌هایی که قبلا در دانشکده‌ها انجام می‌شد، به دفتر مرکزی دانشگاه انتقال یافته بود که ما تلاش کرده‌ایم این اختیارات را دوباره به دانشکده برگردانیم. آزمون‌های تجمیعی دکترا و تصحیح اوراق دوباره به دانشگاه برگرداننده می‌شود و تلاش ما این است که از گروه‌های آموزشی و معلومات آنها بیشترین بهره را ببریم.
امکان تبدیل دانشگاه علامه طباطبایی(ره) به پایگاه فعالیت‌های قرآنی
سلیمی در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری ایکنا مبنی بر اینکه چه طرح مشخصی برای بومی سازی علوم انسانی و همچنین پژوهش‌های قرآنی در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) دارید گفت: خوشبختانه ورود من به این دانشگاه با برگزاری جشنواره سراسری قرآن همراه شد و این دانشگاه هنگامی‌که مشاهده کرد، این کار برروی زمین مانده است و هیچ داوطلبی برای برگزاری آن نیست، این بار را از روی زمین بلند کرد و این جشنواره را به سرانجام رساند و اعلام کرده‌ایم که آمادگی داریم دبیرخانه دایمی برگزاری جشنواره قرآنی دانشجویان در دانشگاه ما تاسیس شود.
وی افزود: از همکارانم در دانشکده الهیات و همچنین معاونت فرهنگی دانشجویی خواسته‌ام که سال آینده میزبان جشنواره قرآنی اساتید و کارکنان دانشگاه‌ها باشیم. به این دلیل که این دانشگاه مسما به نام بزرگترین مفسر شیعی قرآن است، شایسته است دانشگاه خود را به به پایگاه اصلی فعالیت‌های قرآنی تبدیل کنیم. بنده بعد از انتخاب خود به سمت، پیشنهاد کردم اولین همایشی که در این دانشگاه برگزار شود، همایش انسان‌شناسی و بعد از آن معرفت‌شناسی از منظر قرآن کریم باشد تا زمینه نظریه‌پردازی بر پایه مفاهیم قرآنی فراهم شود. شورای قرآنی دانشگاه را فعال کرده‌ایم که قرار است در سه سطح ترویجی، تبلیغی و پژوهشی به فعالیت بپردازد.
سلیمی درباره بومی‌سازی علوم انسانی هم گفت: نظریه‌پردازی یکی از مبانی و برنامه‌های اصلی کار آینده در علامه خواهد بود و طبیعتاً اساتید ما مسلمان و ایرانی هستند و اندیشه‌های که ارائه خواهند داد اندیشه‌های بومی خواهد بود. راهبردی که اکنون اساتید و مراکز مدیریتی این دانشگاه دنبال می‌کنند، این است که ضمن شناخت نظریات و تحقیقات سراسر جهان، فعالیت ما در عرصه علوم انسانی و اجتماعی، تقلید محض نباشد.
ترادف طرح نظریات جدید با بومی بودن علوم در بسیاری از موارد
وی ادامه داد: ارائه اندیشه‌های نو، ملاک فعالیت‌های علمی و ارتقاء در این دانشگاه خواهد بود و این اندیشه‌های نو، خواه ناخواه اندیشه‌های بومی خواهند بود؛ چرا که اساتید ما مسلمان هستند و به اصول اسلامی اعتقاد دارند و کسانی هستند که برای برآورده کردن نیازهای جاری جامعه خود به نظریه‌پردازی مشغول هستند. بنابراین نگاشته شدن و طرح نظریات جدید، در بسیاری از موارد با بومی بودن آنها مترادف خواهد بود. بسیاری از اساتید ما براساس مباحث برگرفته از اندیشه‌های دینی به طرح نظریات جدید می‌پردازند.
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) اظهار کرد: شاید درست نباشد از فعالیت‌های علمی خودم صحبت کنم، اما بنده تحقیقی درباره بازبینی تاریخ جهان انجام داده‌ام که به زودی منتشر خواهد شد و مفاهیم اصلی تبیین تاریخ جهان در این کتاب برگرفته از قرآن کریم و دیگر کتب مقدس است و بر اساس این مفاهیم تلاش کرده‌ام به تبیین جدیدی از تاریخ جهان بپردازم و امیدوارم این کتاب مورد توجه اهل قلم قرار بگیرد.
تأسیس بانک اطلاعات پژوهش‌های قرآنی در آینده
سلیمی خاطرنشان کرد: بنده اطلاع دارم که در حوزه اقتصاد، جامعه‌شناسی، فهم مباحث مربوط به انقلاب، تئوری‌های حقوق و.. کارهای مشابهی در این دانشگاه در جریان است. اگر بتوانیم دانشگاه علامه طباطبایی(ره) را از حاشیه‌ها دور کنیم و شرایط باروری فعالیت‌های علمی را فعال کنیم، شاهد شکوفایی جدی نظریه‌پردازی بر اساس مفاهیم قرآنی در این دانشگاه خواهیم بود.
شجاع احمدوند، معاون پژوهشی دانشگاه علامه به ارائه توضیحات بیشتری درباره طرح‌های قرآنی این دانشگاه پرداخت و گفت: در طول یک ماه گذشته، سه کار اصلی در این زمینه مد نظر قرار گرفته است که نخست؛ همایش ملی انسان شناسی و معرفت شناسی از منظر قرآن کریم، دوم؛ یادواره علامه طباطبایی(ره) که فردا با حضور مجموعه‌ای از اساتید و قرآن شناسان برگزار خواهد شد و سوم تأسیس بانک اطلاعات پژوهش‌های قرآنی است که کارهای ساختاری آن انجام شده است؛ همچنین تلاش داریم در زمینه پژوهش‌های قرآنی برنامه‌ای استراتژیک را طراحی کنیم.
راهی برای گریز از علوم انسانی اسلامی وجود ندارد
سلیمی در پاسخ به پرسشی در خصوص امکان یا امتناع علوم انسانی اسلامی گفت: به نظر من علوم انسانی براساس مفاهیم اسلامی نه تنها ممکن است بلکه در جامعه ایران گریزی از آن نداریم، اما منظور من از اسلامی و بومی، نظریه‌پردازی بر اساس مفاهیم اسلامی مبتنی بر نفی نیست، بلکه مبتنی بر ایجاب است و این رمز شکوفایی علوم اسلامی در دوران اوج تمدن اسلامی است. در آن دوران اندیشمندانی همانند فارابی و ابن سینا اندیشه‌هایی که در دنیای آن روز بود را گرفته و پالایش کردند و با ره‌آوردهای ذهنی خود درآمیختند و نه تنها نظریه خاص خود را به وجود آوردند بلکه به رشد و کمال دانش در عرصه جهانی کمک کردند.
باید به علوم اسلامی ایجابی روی بیاوریم
وی افزود: لئو اشتراوس درباره فارابی می‌نویسد؛ اگر اندیشه‌های فارابی را نخوانیم، نمی‌توانیم مسیر تکامل فلسفه در عرصه جهانی را درک کنیم. فارابی فقط یک نظریه‌پرداز اسلامی نیست، بلکه کسی است که به نوعی به به انتقال و فهم درست اندیشه‌های یونانی کمک کرده است. منظور من از علوم اسلامی ایجابی همان کاری است که متفکران برجسته اسلامی در دوران شکوفایی تمدن اسلامی کردند.
وی ادامه داد: اندیشه اسلامی آن است که آن‌چه که خوبان همه دارند را یکجا دارد و علوم انسانی اسلامی، به معنی دور ریختن همه اندیشه‌های غیراسلامی نیست. من بارها گفته‌ام که در حوزه سیاست، رئالیسمی که در سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک است، در شهریار ماکیاولی نیست؛ اما متأسفانه امروزه سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک در دانشکده ادبیات تدریس می‌شود، نه در دانشکده علوم سیاسی و این نقص ماست.
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در خصوص تفکیک دانشکده‌های این دانشگاه توضیح داد: ما هم‌اکنون بحث تفکیک دانشکده‌های ریاضی و علوم رایانه، ارتباطات، زبان‌های خارجی، الهیات حسابداری و امور مالی و تربیت بدنی را داریم که از میان این‌ها دانشگاه‌های ارتباطات، الهیات و علوم ریاضی قطعاً فعالیت خود را در فضای متفاوت به عنوان پردیسی مستقل ادامه خواهند داد، اما در مورد حسابداری و علوم مالی در حال مطالعه هستیم که ببنیم تفکیک به لحاظ علمی قانع‌کننده است.
انجام پژوهش علمی در زمینه تفکیک جنسیتی
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در پاسخ به پرسشی درباره طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه گفت: فعلاً همان سیاست سابق را ادامه می‌دهیم؛ چون طراحی کلاس‌ها و شیوه پذیرش دانشجو براساس سابق است.
سلیمی تصریح کرد: از معاونت پژوهشی دانشگاه خواسته‌ایم که با همکاری اساتید رشته روانشناسی و علوم اجتماعی یک مطالعه میدانی را در این زمینه انجام دهند تا بتوانیم به طور علمی تأثیرات تفکیک جنسیتی را در حوزه آموزشی و جنبه‌های دیگر بررسی کنیم. چرا که تاکنون اظهارنظرهایی که درباره تفکیک جنسیتی شده‌اند، هیچ کدام علمی نبوده و صرفا جنبه شخصی را داشته است.
وی با بیان اینکه ممکن است پروسه این پژوهش علمی چندین ماه طول بکشد، اظهار کرد: بعد از اتمام این پژوهش، گزارش آن را به وزارت علوم و شورای انقلاب فرهنگی ارائه می‌دهیم و انتظار داریم سیاستگذاری در دانشگاه علامه طباطبایی(ره) نیز مانند تمام دانشگاه‌های دیگر اعمال شود و بعد از آن براساس سیاستگذاری که آنها اعلام کردند سیاست دانشگاه را تنظیم و اجرا می‌کنیم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر 17 هزار و 200 دانشجو در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند، گفت: 7 هزار دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد، 1800 دانشجو در مقطع دکتری و مابقی نیز در مقطع کارشناسی هستند و این در صورتی است که تنها 470 عضو هیئت علمی در این دانشگاه حضور دارند.
