حلقه مفقوده طرح اعطای «سبد کالا»/ بلاتکلیفی 10 میلیون کارگر

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، سبد کالای رایگانی که دولت طی چند ماه اخیر وعده آن را داده بود، مطابق اطلاعیه وزارت صنعت و معدن و تجارت از امروز یکشنبه 13 بهمن، از سوی فروشگاه‌های مجاز که در این اطلاعیه نام آنها ذکر شده، بین اقشار واجد شرایط توزیع خواهد شد. یکی از نکات خاص این سبد کالا که اعضای دولت نیز آن را مزیت این سبد کالایی نسبت به سبدهای دیگر می‌دانند، توزیع رایگان آن است.

اهداف دولت از اجرای طرح

مطابق آنچه از سوی مسئول ستاد طرح سبد کالای حمایتی عنوان شده، افزایش توان خرید و رفاه اقشار مختلف مردم، رونق اقتصادی و افزایش گردش مالی و پول در جامعه، جلب رضایت نسبی جامعه، افزایش ثروت ملی و برقراری عدالت اجتماعی، اصلاح الگوی مصرف با رویکرد مصرف کالاهای داخلی، کاهش رکود ناشی از کاهش تقاضا در بازار، توسعه دولت الکترونیک، تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک و نیز حمایت از کار و تولید در راستای توسعه اشتغال مطابق با فرموده مقام معظم رهبری از جمله اهداف این طرح است.

سبد کالایی رایگان 20 درصد زیر قیمت بازار

براساس اطلاعیه دولت، برای دو سبد کالایی که در دهه فجر و شب عید در اختیار 10 میلیون سرپرست خانوار یا افراد مشمول طرح قرار خواهد گرفت، اعتباری به سقف 1500 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. براساس قیمت‌های درج شده در سایت سازمان حمایت 1.8 کیلو گرم روغن به قیمت 10600 تومان ، 10 کیلوگرم برنج به قیمت 30000 تومان، 4 کیلوگرم گوشت مرغ به قیمت 26000 تومان، 800 گرم پنیر یو‌ اف به قیمت 6400 تومان و یک شانه تخم‌مرغ 1.8 کیلویی به قیمت 8500 تومان درج شده است که مجموعه این قیمت‌ها 81500 تومان می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد دولت کالاهای تهیه شده را به قیمت مصرف کننده عرضه نخواهد کرد و با حذف واسطه‌ها و با قیمت تولید و با 15 تا 20 درصد ارزان‌تر تهیه کرده و در اختیار مردم قرار می‌دهد.

جامعه هدف در سبد کالایی چه کسانی هستند؟

گروه اول مشمولان دریافت این سبد کالایی، تمامی شاغلان و بازنشستگان دولت و نیروهای مسلح اعم از کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی، تمامی کارگران مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی است و گروه دوم نیز شامل روزنامه نگاران، خبرنگاران و هنرمندان است که به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فهرست آنها تعیین شده است. ضمن اینکه دانشجویان متاهل به تشخیص وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی و طلاب به تشخیص مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه نیز در این گروه قرار می‌گیرند. گروه سوم نیز شامل سرپرستان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور است.

رضایت و نارضایتی جمعیت کارگران از سبد کالا

چندی پیش بود که رئیس هیئت مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور در ارتباط با واگذاری سبد کالایی دولت اظهار داشت: «موضوع مهم در واگذاری سبد کالای حمایتی به اقشار مختلف از جمله کارگران، نحوه اجرای آن است. به صورت کلی اگر در شرایط عادی اقتصادی قرار داشتیم که سبد کالا چندان اهمیتی نداشت، اما در وضعیت فعلی که بسیاری از بنگاه‌ها به سر می برند، اینگونه حمایت‌ها از سوی دولت می‌تواند قابل تقدیر باشد».

علی بیگی با بیان اینکه معمولا اقدامات مقطعی و مُسکنی نمی‌تواند تاثیر چندانی در بهبود وضعیت معیشت خانوار کارگری داشته‌باشد، گفت: «اما با توجه به وضعیت فعلی معیشتی و تورم در کشور، دولت به درستی برنامه مناسبی را طرح‌ریزی کرده است. از آنجا که افرادی در کشور هستند که امکان مصرف ماهانه یکبار گوشت را ندارند، بنابراین طرح فعلی دولت به دلیل اینکه بار تورمی ندارد و نقدینگی را تحریک نخواهد کرد و از سویی باعث رونق تولیدات و محصولات داخلی می‌شود، می‌تواند قابل توجه ارزیابی شود».

اما شروطی که در رابطه با مشمولین طرح عنوان شد، سبب شده تا این شائبه که دولت به مصوبه خود مبنی بر بهره‌مندی تمامی جامعه کارگری و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی از سبد کالایی عمل نکرده است، قوت بگیرد. در حال حاضر بالغ بر 12 میلیون کارگر در کشور وجود دارد و با توجه به محدودیتی که در اختصاص سبد کالایی وضع شده است تنها حدود 2 میلیون نفر از این جمعیت مشمول دریافت سبد کالایی می‌شوند و 10 میلیون دیگر عملا بلاتکلیف خواهندبود.

اطلاعیه دولت و برخی انتقادات نسبت به مشمولین طرح

اگرچه ماه گذشته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در رابطه با اقشاری که مشمول دریافت سبد کالا هستند، گفت: «در حال شناسایی آن دسته از کارگرانی هستیم که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند تا از دریافت سبد کالای حمایتی دولت برخوردار شوند». اما آنچه در اطلاعیه دولت تحت عنوان شرایط اعطای سبد عنوان شده، نشان از حذف جمعیت حداقل 10 میلیونی کارگران از این طرح دارد.

بر اساس اطلاعیه روز گذشته وزارت صنعت معدن و تجارت، مشمولان دریافت سبد کالایی سرپرستان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، سرپرستان خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی، ‌سرپرستان خانوارهای مستمری بگیران تامین اجتماعی با حقوق مستمری زیر 500 هزار تومان، سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تامین اجتماعی با حقوق کمتر از 500 هزار تومان، سرپرستان خانوارهای کارکنان شاغل و بازنشسته نیروهای دولتی و سرپرستان خانوارهای طلاب، خبرنگاران و دانشجویان متاهل هستند.

شرط دولت و کاهش اقشار جامعه هدف

پیش از این، دولت شرط حقوق مستمری و حقوق کمتر از 500 هزار تومان را برای جامعه هدف تعریف نکرده بود که با ایجاد چنین بندی بیش از چهار میلیون نفر از جامعه هدف، از دریافت سبد کالایی خارج می‌شوند. شرط جدید دولت مبنی بر ارائه سبد کالایی به حقوق‌بگیران کمتر از 500هزار تومانی، به معنای ارائه سبد کالایی بین 9 تا 10 میلیون سرپرست خانوار است.

از سوی دیگر قرار بود آمار طلاب، خبرنگاران، دانشجویان متاهل و مستمری بگیران تامین اجتماعی و کارگران مشمول قانون کار و تامین اجتماعی از طریق وزارتخانه‌های مربوطه اعلام شود که محقق نشدن این کار تاکنون می‌تواند بیانگر ضعف در سیستم آماری باشد. به دلیل ضعف در پایه آماری کشور مواردی نظیر کارگران فصلی، رانندگان تاکسی، کشاورزان و مشاغلی از این قبیل که به هیچ سازمان و ارگانی وابسته  نیستند و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی نیستند، در چنین آماری لحاظ نمی‌شوند، زیرا آمار دقیقی از تعداد افراد شاغل در این حوزه‌ها در اختیار دولت نیست.

لزوم بانگری به طرح

نکته قابل توجه این است که شرط حقوق کمتر از 500هزار تومان صرفا برای سرپرستان خانوارهای مستمری‌بگیر تأمین اجتماعی و سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی لحاظ شده است و کارکنان شاغل و بازنشسته دولت شامل چنین شرطی نیستند. مسئله اینجا است که در حال حاضر حداقل حقوق و مزایا 630 هزار تومان است. حال دولت از کجا می خواهد کسی را پیدا کند که کمتر از 500 هزار تومان حقوق بگیرد و نکته دیگر اینکه چرا کارمندان دولت با حقوق حداق 700 هزار تومان مشمول طرح محسوب می‌شوند و بازنشستگان تامین اجتماعی از این لیست خارج شدند؟

مسئله اینجا است که با گذاشتن شرط حقوق کمتر از 500 هزار تومان یعنی آن دسته از افرادی که 510 یا 550 هزار تومان دریافت می‌کنند در رفاه هستند و نیازی به دریافت سبد کالا ندارند. از سوی دیگر حقوق تمامی بازنشستگان لشکری و کشوری بیش از 500 هزار تومان است، اما در اطلاعیه دولت هیچ شرطی برای دریافت سبد کالا برای آنان در نظر گرفته نشده است. با این حساب به نظر می‌رسد بازنگری در طرح حداقل برای مرحله دوم که در اسفندماه صورت خواهد گرفت، مسئله‌ای اجتناب ناپذیر خواهدبود.