فتوای چند تن از مراجع عظام تقلید درباره خسارت الزام به عقب نشینی املاک اوقافی توسط شهرداری
گروه اجتماعی: حضرات آیات عظام شبیری زنجانی، سید سعید حکیم، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، موسوی اردبیلی، سبحانی و صانعی به پرسشی درباره حریم خصوصی خودرو شخصی پاسخ گفته‌اند.
متن پرسش مطرح شده و پاسخ این مراجع تقلید شیعه بدین شرح است: همانگونه که مستحضرید شهرداری برای تسهیل امر تردد، برخی از املاک مجاور بعضی از معابر را در زمان تخریب و نوسازی ملزم به عقب‌نشینی می‌نماید. چنانچه عرصه این دسته از املاک اوقافی باشد، اداره اوقاف صاحبان اعیان احداثی در این املاک را که مستاجر ملک می‌باشند اجبار به پرداخت قیمت کارشناسی آن قسمت از زمین که به معبر عمومی اختصاص پیدا کرده به ارزش روز می‌نماید و بنا به اظهارات، این مبالغ را به عنوان خرید ملکی دیگر و جایگزین آن با میزان اصلاحی ملک اصلی دریافت می کنند. با توجه به اینکه آن بخشی اززمین که اصلاح شده، توسط شهرداری برای اختصاص به معبر عمومی تصرف می گردد و نه توسط مالک اعیان و مستاجر عرصه اوقافی و از سوی دیگر مالک اعیان نیز از این اصلاحی به دلیل کوچک شدن اعیان قابل احداث متضرر می‌گردد و همچنین تخریب و نوسازی اعیان مربوطه نیز باعث افزایش کیفیت و درآمد زمین و ملک اوقافی مورد نظر می‌شود، آیا با این توضیحات مشروط نمودن موافقت اداره اوقاف با تخریب و نوسازی اعیان مربوطه به پرداخت قیمت بخش اصلاح شده زمین توسط مالک اعیان و مستاجر عرصه، با این توجیه که چنانچه وی قصد تخریب و نوسازی نداشته باشد، اصلاح و عقب‌نشینی زمین نیز عملی نمی‌شود در حالی که عدم پذیرفتن این شرط نیز موجب محرومیت مالک اعیان از حقوق و منافع خود می‌شود، شرعاً مجاز است یا خیر؟
حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی
باسمه تعالی
در صورتی که مثلا درقرارداد شرعی ،از مستاجر،برای این امور تعهدی گرفته نشده باشد،بدون رضایت فعلی او،اخذ وجهی جایز نیست،البته بعد از اتمام مدت اجاره متولی شرعی موقوفه می تواند برای انقعاد قرار داد جدیدی،شروط جدیدی را-که مخالف وقف نامه نیست -وضع کند.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
بسم الله الرحمن الرحیم
به نظر اینجانب تا موقعی که موقوفه به صورت فعلی قابل استفاده باشد تخریب و نوسازی ان جائز نیست بلی چنانچه به طور کلی استفاده از آن موقوف به تخریب و نوسازی باشد با اجازه و تحت نظر متولی شرعی اشکال ندارد ودر این صورت چنانچه در آمدی در اثر این تخریب و نوسازی برای موقوفه حاصل شود باید از ان در آمد به نفع موقوفه استفاده شود و چنانچه موقوفه برای مدت معینی در اجاره دیگری است هر گونه تصرف در آن تا پایان مدت اجاره باید با رضایت و اجازه مستاجر باشد والله العالم.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
بسمه تعالی
تا ضرورتی قطعی نباشد نمی توان افراد را مجبور به عقب نشینی کرد و درصورت عقب نشینی باید خسارت زمین وقفی واعیانی یه قیمت روز هردو پرداخت شود واز خساراتی که از زمین وقفی می گیرند باید درجای دیگری معادل آن زمین بخرند ووقف کنند.
حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
بسمه تعالی
درفرض سوال که تخریب و نوسازی توسط مستاجر عرصه که مالک اعیانی است وبه اختیاراو صورت می گیرد،متولی وقف شرعامجاز است که موافقت خودرامنوط به دادن قیمت بخشی از زمین نمایدکه درطرح توسعه خیابان واقع می شود.
حضرت آیت الله العظمی سبحانی
بسمه تعالی
هرگاه شهرداری برای توسعه معابرو خیابان کشی تخریب می کند باید قیمت آن راشهرداری بپردازد ولی اگر مستاجر برای نوسازی تخریب می کند وشرط آن عقب نشینی است،مستاجر قیمت زمین را می پردازد.والله العالم
حضرت آیت الله العظمی سید سعید حکیم
بسم الله الرحمن الرحیم وله الحمد
اگر زمین وقف باشد ومتولی وقف این شرایط را که در سوال ذکر شده را برمستاجر تعیین کند ومستاجر نیز قبول نماید ، این شرایط نافذ می باشد وحق تخلف ازآن راندارد ولی شرایطی که بعد ازعقد اجاره با مستاجرشرط می کندالزام آور نیست.
حضرت آیت الله العظمی صانعی
در مفروض سوال که مستاجر زمین وقفی قصد تخریب و اصلاح عریان بخاطر نفع خودش را دارد و شهرداری او را اجبار به تخریب و نوسازی ننموده چنانچه مستاجر اقدام به تخریب نماید و بخشی از زمین وقفی در خیابان واقع شود بر اولازم است جبران خسارت وارده بر موقوفه بحکم شرع و عقلا که « من له الغنم فعلیه الغرم» ( یعنی هر که نفع می برد ضرر هم بعهده اوست ) بنماید و ناگفته نماند که سود بردن اوقاف از بناء جدید چون خواستار تجدید بنا نبوده نمی تواند سبب ضمانتش گردد.
منبع: شفقنا
