آموزش نحوه برخورد با مسایل اجتماعی ؛ مهمترین پیام آیه 275 سوره بقره

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله محمدرضا نکونام، سه‌شنبه، 29 بهمن‌ماه، در مدرسه فیضیه و در درس تفسیر خود بیان کرد: ‍‌‌‌‌‌‌‌آیه 275 سوره بقره به مباحث مختلف و متفاوتی اشاره دارد و از آیات شگرف قرآن کریم است هم موضوعش اجتماعی اقتصادی است و هم حیات جامعه بر آن استوار می‌شود هم داعیه علم و آثار وضعی و انعکاس طبیعی در خارج را دارد و هم نوع گرایش و برخورد قرآن با مشکلات اجتماعی را بیان کرده است.

وی ادامه داد: متاسفانه ما از قرآن چنین آموزشی ندیده‌ایم. در حقیقت این آیه نحوه برخورد قرآن با مشکلات اقتصادی و اجتماعی را بیان کرده است.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: خداوند در اواسط این آیه بعد از بیان تحریم ربا و توصیف رباخواران نوع برخورد با شخص یا گروهی از جامعه که خطا کرده یا گناهی را انجام داده است روشن می‌کند و می‌فرماید « جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ» ارشاد از جانب خدا به سوی او می‌آید.

نکونام عنوان کرد: این موعظه گاهی انسان را متنبه می‌کند و توبه می‌کند و گاهی سرکشی می‌کند و اهل جهنم می‌شود. اگر موعظه انسان را متنبه و پشیمان کرد آثار وضعی در او پیدا می‌شود.

وی تاکید کرد: زمانی که خداوند با انسان سخن بگوید یا او را ارشاد و موعظه می‌کند در انسان اثر خواهد گذاشت چرا که خداوند است که می‌تواند اثر وضعی بر فرد یا جامعه ایجاد کند.
این مدرس عالی حوزه اظهار کرد: یکی از مهمترین مسائلی که در این آیه می‌توان مشاهده کرد احترام و حرمتی است که خداوند به بندگان خودش می‌گذارد. خداوند نمی‌گوید بیا تا تو را نصیحت و موعظه کنم بلکه می‌فرماید:« اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسید» یعنی خود موعظه برای فرد خاطی یا عاصی می‌آید.

استاد حوزه تصریح کرد: متاسفانه عدم حرمت و احترام به مردم مسئله‌ای است که در جامعه امروز ما به خاطر پیشینه طاغوتی و استبدادی وجود دارد و کمتر به مردم توجه می‌شود و حقوق و احترام آنها مراعات می‌شود.
آیت‌‌الله نکونام عنوان کرد: یکی دیگر از نکاتی که در موعظه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که خداوند که خداوند است در پی این نیست که همه را هدایت کند برخی توفیق پیدا می‌کنند هدایت می‌شوند و برخی هدایت نمی‌شوند. اگر چه در روایات امده است که هیچ پیامبری نبوده که بی امت باشد، این مطلب به این اشاره دارد که همه پیامبران موفق بودند اما این موفیقت آیا هدایت همه مردم بوده است؟ خیر اصلا اینطور نبوده و در حقیقت هیچ پیامبری نبوده است که توانسته باشد همه امت خود را هدایت کند.

وی افزود: علت موفقیت آن‌ها این بوده است که توانسته بودند بیشتر قوم خود را هدایت کنند و از همین روست که صاحب امت شده‌اند چون بیشتر قوم‌شان پیرو آنها بودند.
این مفسر قرآن کریم عنوان کرد: خداوند در ادامه آیه می‌فرماید: «فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ» این سخن خداوند اشاره به این دارد که گذشته‌ها گذشته است چه برای کسی که ربا گرفته است چه برای کسی که ربا داده است چرا که هیچ کدام از اینها قبل از صدور حکم به آن علم نداشتند لذا حکم قبل از صدور این حکم همان حکم قبلی است.

آیت‌الله نکونام گفت: یکی از ایرادهایی که برخی به این آیه قرآن گرفته‌اند این است که اینجا کلمه «له» فقط اشاره به نفع و کسی که ربا گرفته است دارد و اشاره به این دارد که ربایی که گرفته‌ای مال خودت اما سخن از کسی که ربا داده است، نشده است. این ایراد وارد نیست چرا که کسی که ربا داده است نیز باید ربایی که داده را فراموش کند و به دنبال آن نباشد. چرا که اگر قرار باشد حساب‌کشی شود و به دنبال رباهایی که داده است برود جامعه به هم می‌‌ریزد.
وی ادامه داد: نمونه این بخشش خداوند را در زمانی که پیامبر (ص) مکه را بدون خونریزی فتح کرد می‌توان دید. ایشان زمانی که وارد مکه شدند به مردم مکه گفتند هر کس هر کاری کرده است اگر به خانه کعبه که حرم امن الهی است برود در امان است و دیگرانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند آنجا بروند خانه ابوسفیان نیز برای آنها امن است و هر کس در یکی از دو مکان باشند در امن و امان خواهند بود.
آیت‌الله نکونام بیان کرد: در تفسیر «وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ» مفسرین مختلف نظریات متفاوتی ارائه کرده‌اند که نقطه مرکزی همه آن‌ها بخشیدن گناهان است برخی معتقدند در این دنیا و دیگران معتقدند این گناهان در آخرت بخشیده خواهد شد.

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد بهترین معنا همان باشد که خود آیه به آن اشاره دارد یعنی گناهان همه دست خدواند است و اگر به این کارتان پایان دادید و توبه کردید بخشیده خواهید شد اما اگر توبه نکردید و یا اینکه دوباره به این راه برگشتید بخشیده نخواهید شد.