فضاسازی عمومی و پنهان‌سازی واقعیت‌ها؛ سم مهلک نقد سازنده
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: در راستای رسیدن به یک نقطه روشن و برطرف کردن آسیب‌ها و ضعف‌ها در عرصه فعالیت‌های قرآنی، نه فضاسازی عمومی راهکار عقلانی است و نه پنهان‌سازی واقعیت‌ها، بلکه باید دلسوزان قرآنی در یک فضای صمیمی با واقع‌نگری در جهت رفع آسیب‌ها تلاش کنند.
حجت‌الاسلام سیدحسین کوششی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در رابطه با رهنمود قرآن در حوزه نقد سازنده و اصلاح فرهنگی و قرآنی در روابط اجتماعی، گفت: خداوند متعال در قرآن می‌فرمایند در حوزه ارتباط و تعامل با سایران ابتدا بایستی نوع سخن گفتن بر پایه حسن و نیک رفتاری با دیگران باشد؛ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا (آیه 83 سوره بقره) با مردم [به زبان] خوش سخن بگویید.
شیوه انبیاء الهی؛ بهترین راه برای نقد سازنده
وی در ادامه افزود: در رابطه با نقد سازنده و اصلاح فرهنگی، بهترین شیوه و الگویی که در این باره می‌توان به‌عنوان دستاوردی قرآنی برای رهنمود در باب نقد و شیوه صحیح و سازنده آن عنوان کرد، شیوه انبیاء الهی است، انبیاء برای ساختن و به تعالی رساندن انسان‌ها آمده‌اند، حرکت ایشان به سمت زندگی جامعه است و در همین رابطه با تمسک به ابزار و ارتباط برقرار کردن با بیان مسأله و حفظ رعایت ادب، به ایراد نقد رفتارهای غلط و اصلاح رفتاری جامعه می‌پرداخته‌اند.
حجت‌الاسلام کوششی تصریح کرد: امام صادق(ع) می‌فرماید، «احب اخوانی الی من اهدی الی عیوبی؛ محبوب ترین دوستان و برادرانم کسی است که عیوب و اشکالاتم را به من هدیه کند (بحارالانوار، ج۷۴، ص۲۸۲)»، قرآن پیامبران و انبیاء الهی را ناصح معرفی و روایت اسلامی نیز نصیحت، نقد سازنده و خیرخواهانه را شیوه رفتاری ائمه معصوم(ع) عنوان می‌کند.
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور افزود: نقد سازنده در بیان قرآن، نقد و انتقادی است که به بهبود وضعیت و توسعه روابط پایدار اجتماعی کمک کند، نه آنکه جنبه نقد عیب جویانه و تخریب‌گونه را از قبیل تهمت و عیب جویی همراه با مذمت دیگران داشته باشد.
وی در رابطه با موانع تحقق بهره‌مندی از فضای نقد در جامعه قرآنی گفت: ضعیف بودن برخی از خصوصیات رفتاری و اخلاقی همچون تحمل و بردباری، قضاوت منصفانه، داشتن روحیه رفاقت به‌جای رقابت در عمل، علم و آگاهی، نداشتن تکبر و خود برتر بینی، نداشتن روحیه انحصارطلبی و ... که در برخی از افراد مدعی پرچمداری فعالیت‌های قرآنی ممکن است وجود داشته باشد را می‌توان از موانع تحقق بهره‌مندی از فضای نقد برشمرد.
واقع‌نگری؛ راهکار برطرف کردن ضعف‌های عرصه فعالیت‌های قرآنی
کوششی تصریح کرد: در راستای رسیدن به یک نقطه روشن و برطرف کردن آسیب‌ها و ضعف‌ها در عرصه فعالیت‌های قرآنی، نه فضاسازی عمومی و سرو صدا کردن راهکار عقلانی است و نه پنهان سازی واقعیت‌ها، بلکه باید متولیان امور و پیشکسوتان و دلسوزان قرآنی در یک فضای صمیمی و دلسوزانه با واقع‌نگری در جهت رفع آسیب‌ها تلاش جدی کنند، هر چند در برخی موارد برای آگاهی و توجه جامعه دینی و قرآنی به برخی از آسیب‌هایی که ممکن است آنان را دچار تردید و گمراهی کرده و آسیب‌ها را افزایش دهد، اطلاع رسانی عمومی اجتناب ناپذیر است.
وی افزود: جامعه قرآنی عامل به قرآن، همواره وسعت دید و نگاه خویش را بایستی بر این مهم استوار کنند که آماده پذیرش هر گونه نقد و انتقادی بوده و به هیچ عنوان از وارد شدن انتقاد بر خود نرنجند و واکنش منفی و غیر قرآنی نشان ندهند.
مطلوب قرآن؛ داشتن تمسک و سینه گشاده برای پذیرش نقد‌های سازنده
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور تصریح کرد: آنچه مطلوب قرآن است، به‌ویژه در جامعه قرآنی، تمسک داشتن و سینه گشاده برای پذیرش نقد‌های سازنده است، و بایستی بر این باور باشند که اگر نقدی سازنده در حیطه کاری آنها شد، از آن با طیب نفس استقبال کرده و به فکر اصلاح در رویه رفتاری و مدیریتی خود باشند، اما اگر برعکس، با حرکتی تهاجمی و تدافعی به مقابله با نقدها بپردازند نتیجه مطلوب را به‌دست نخواهند آورد.
دانش و علم؛ مهمترین راه کسب سعه صدر
وی با اشاره به راه‌های رسیدن به سعه صدر بیان کرد: آن چه یک مدیر قرآنی و نهادهای قرآنی باید بدان توجه داشته باشند، این است که مهمترین راه برای کسب سعه صدر از طریق دانش و علم است، هر قدر بر میزان علم و دانش مدیران افزوده شود، انتقاد پذیرتر خواهند بود و از باب معرفت و شناختی که پیدا می‌کنند افتاده و متواضع خواهند بود «إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء»(آیه 28 سوره فاطر).
کوششی اظهار کرد: به هر میزان که مدیر اعتماد به نفس و اتکاء به خداوند متعال داشته باشند از آن جا که بدنبال توسعه و تصحیح در روند اجرایی کار خود است، پذیرش انتقاد برای او آسان خواهد بود و واکنش منفی نشان نخواهند داد.
آرامش و اطمینان قلبی؛ مهمترین ابزارهای رسیدن به سعه صدر فعالان نهادهای قرآنی
وی بیان کرد: آرامش و اطمینان قلبی، یکی دیگر و از مهمترین ابزارهای رسیدن به سعه صدر برای مدیران و فعالان نهادهای قرآنی است، هر چه مأنوس‌تر با قرآن باشیم، شناخت بیشتر توجه به خداوند و رسیدن به آرامش هم قطعا ایجاد خواهد شد و توقع از فعالان در عرصه دین و قرآن هم جز این نیست.
کوششی افزود: جامعه قرآنی باید همواره بر این مسیر مداومت و استمرار داشته باشد و در پرتو اخلاق و ایمان است که یک فعال قرآنی با آغوش باز به استقبال انتقادات سازنده رفته و با سعه صدر در این مسیر مستحکم‌تر گام برمی‌دارد.
نقد؛عامل و محرکی برای حرکت روبه رشد سازمان‌های قرآنی
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور گفت: انتقاد باید در مسیر تعامل سازنده باشد، نه ایجاد تفرقه و تنش بین فعالان، اگر این چند نکته را در نظر بگیریم؛ یعنی ابزار علم، اعتماد به نفس، توجه به خداوند و قدرت تعامل سازنده، می‌توان نقدها را عامل و محرکی برای حرکت روبه رشد سازمان‌های قرآنی دانست.
وی در رابطه با نقش رسانه در قبال وجود مسائل و مشکلات بخش‌های مختلف قرآنی بیان کرد: از آنجایی که رسانه بیشترین نقش را در اطلاع رسانی و فرهنگ‌سازی جامعه دارد، رسانه رسالت بسیار خطیری را عهده‌دار است و باید ضمن اینکه الزاما باید به فعالیت‌های قرآنی و جامعه قرآنی اشراف داشته و آنها را بشناسند، مراقب فضای برداشتی عامه مردم در نوع اطلاع‌رسانی خویش باشند که ناخواسته زمینه سوء استفاده افراد مغرض و کم اطلاع را فراهم نکنند و همواره تلاش کنند که هر نوع اطلاع‌رسانی که از طرق مختلف انجام می‌دهند به یقین در توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه اثر مثبت ایجاد کند، هر چند برای این مهم مجبور باشند برخی مسائل را بازگو نکنند.
