یادی از 21 اسفند؛ روز بمباران اردبیل/ اتفاق تلخی که به فراموشی سپرده شده است
خبرنگاران افتخاری/ خدیجه سلمانی‌سولا: روز جمعه، 21 اسفند سال 1366 ساعت 10:15 مردم اردبیل شاهد حضور دو فروند هواپیمای میگ رژیم بعث در آسمان شهر شدند که این دو مهمان ناخوانده سبب شهادت و مجروحیت 22 نفر از شهروندان شد.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، این واقعه برای مردم اردبیل تکان‌دهنده بود، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد دشمن به شهر کوچکی چون اردبیل نیز برسد. سقوط هشت فروند بمب در مناطق مسکونی شهر فاجعه بزرگی بود.
براساس گزارش‌های موجود، هدف اصلی میگ عراق بمباران شرکت نفت، مرکز فنی و حرفه‌ای اردبیل و نیز پادگان آموزشی شهید پیرزاده بود، ولی در این بمباران تنها اهداف غیرنظامی و مسکونی مورد حمله قرار گرفت و بیش از هشت باب منزل مسکونی تخریب شد.
در اثر بمباران در یک روز 15 نفر از مردم اردبیل به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و 17 نفر هم مجروح شدند.
محله‌های معروف یساول، حسینیه، اصغریه و خیابان امام(ره) از جمله مناطقی بودند که مورد اصابت‌های تخریبی قرار گرفتند و بسیاری از ساختمان‌های واقع در آن محدوده در اثر اصابت بمب‌ها، تخریب و از بین رفتند.
بمب‌هایی که توسط میگ‌های عراق بر سر غیرنظامیان اردبیلی ریخته شد ساخت فرانسه و از نوع تخریبی مشهور به «جیمی» بود که 300 کیلو وزن داشت و اندازه آنها حدود دو متر و به اندازه مخزن آبگرم کن زمینی بود.
آن روزها رژیم بعث که در رویارویی با رزمندگان اسلام متحمل شکست‌های سنگین می‌شد و خواستار آتش‌بس و پایان جنگ بود با هدف تنزل روحیه دفاعی و انقلابی مردم به بمباران گسترده شهرها از جمله اردبیل اقدام کرد.
در بمباران شهر اردبیل دو بمب عمل نکرده بود که مدتی بعد با همکاری نیروهای نظامی، این بمب‌ها خنثی‌سازی شدند.
پس از بمباران، نیروهای امدادی جهت انتقال مجروحان به بیمارستان وارد عمل شدند و مردم از هر سو خود را به نقاط آسیب‌دیده برای کمک به افراد زیرآوار مانده می‌رساندند.
انجام چنین عملیات بمبارانی در جایی چون اردبیل بسیار بعید به نظر می‌رسید؛ هیچ‌کس تصور نمی‌کرد اردبیل نیز بمباران شود، هواپیماهای جنگی عراق پس از بمباران اردبیل به سوی تبریز پرواز و آنجا را مورد بمباران قرار دادند.
یکی از مربیان آموزشی پادگان شهید پیرزاده در سال 66 درباره هدف از پرواز میگ‌های عراق به سمت اردبیل می‌گوید: رژیم بعث عراق با شناختی که از پادگان آموزشی شهید پیرزاده کسب کرده بود به این نکته رسیده بود که این پادگان نیروهای ورزیده، پرتوان و متعمدی برای حضور در جبهه‌ها تربیت می‌کند و خواستار نابودی این پادگان بود.
سولماز‌پور ابوالقاسم، اعظم جمالی، شیلا پورابوالقاسم، عزیزه مجرد آزاد، زهرا سدی انزابی و رقیه قری و نیز شهید اصغر میرزا حسینی، کریم حامدی، عبداله عبادی، مجید ستاری‌اقدم، مصطفی مصطفی‌نژاد، میرمجید مجیدی، محمد رسول‌صدیقی و یوسف رحمانی ایرانی و عظیم میرزاحسینی از جمله شهدای بمباران شهر اردبیل در سال 66 هستند.
با وجود اینکه این واقعه از مهمترین وقایع در تاریخ اردبیل به شمار می‌رود ولی شهروندان این شهر اطلاعات درستی از آن روز ندارند.
برخی از شهروندان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا خواستار اطلاع‌رسانی در این خصوص شدند.
فاطمه صمدی که ساکن یکی از محلات بمباران شده در سال 66 است در گفت‌وگو با خبرنگار(ایکنا)، گفت: این طور وقایع در بیشتر شهرها با ساخت یک یادمان و یا حتی یک تابلو در مکان‌های بمباران شده سعی می‌شود در خاطره‌ها بماند، اردبیل نیز از این کار مستثنی نیست.
به گفته وی زمان می‌گذرد و وقایع در بستر زمان و مکان رخ می‌دهند آنچه برای آیندگان باقی می‌ماند روایت‌هایی است که از وقایع به آنها می‌رسد و چه بهتر که با تصویرسازی از فراموشی آن جلوگیری شود.
به گفته این شهروند اگر این روایت‌ها همراه با مستند در قسمتی از شهر حتی در قالب موزه به نمایش گذاشته شود تأثیرگذاری و حفظ آن بیشتر است.
یکی از شهروندان نیز با بیان اینکه مردم اردبیل در کنار سایر مردم کشور در جنگ تحمیلی نقش مؤثری ایفا کرده‌اند، افزود: هنوز بعد از گذشت چندین سال از پایان دوران دفاع مقدس موزه‌ای در این رابطه در استان ما وجود ندارد و ما در معرفی این نقش به گردشگران و مهمانان خود مکانی نداریم.
احد صفایی بیان کرد: بیش از 10 سال است که خبرهای مختلفی از ساخت موزه دفاع مقدس در شهر می‌شنویم ولی تاکنون به واقعیت تبدیل نشده است.
به گفته وی در جنگ تحمیلی همه اقشار جامعه از پیر و جوان، شهری و روستایی سهمی را ایفا کردند و ضروری است تا دیر نشده آن رخداد ثبت و ضبط و عرضه شود تا ابعاد مختلف آن واقعه به‌خوبی نمایان شود.
دختر «شهید عزیزه مجرد آزاد» نیز با بیان خاطره‌ای از آن روز می‌گوید: نزدیک عید بود برای رفتن به خانه مادرم آماده شده بودم که بمباران هوایی شد خیابان‌ها شلوغ بود وقتی به محله مادرم رسیدم جمعیت زیادی جمع شده بودند کنار منزل ما یک آمبولانس دیده می‌شد و خانه ما با خاک یکسان شده بود. نفهمیدم چه اتفاقی افتاده بیهوش شدم وقتی به هوش آمدم متوجه شدم مادر و دو برادرم شهید شده‌اند.
این فرزند شهید خواستار فراموش نشدن آن روز شد و افزود: با وجود اینکه آن ماجرا برای ما و سایر همشهری‌ها تلخ است ولی جمع‌آوری آثار و اسناد به جا مانده از بمباران و برگزاری یادواره برای شهدای آن روز می‌تواند به حفظ آن روز تاریخی کمک کند.
دفاع مقدس ملت ایران در برابر تجاوز همه جانبه دشمنان برگ زرینی در تاریخ سراسر حماسه مردم این کشور به یادگار گذاشته است که آشنا کردن نسل جوان با این یادگار گرانبها و حقایق جنگ تحمیلی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
در این عرصه گردآوری خاطرات شفاهی افراد برای جمع‌آوری ناگفتههای پنهان شده در سینه حاضران و ناظران وقایع و اجرای کارهایی چون ساخت موزه، یادمان‌ها و برگزاری کنگره‌های مختلف راهی است که می‌تواند رویدادهای مهم تاریخ جنگ تحمیلی را به روشنی بیان و از فراموشی آن جلوگیری کند.
