کسی که در صراط مستقیم حرکت می‌کند، دچار تنگنا نمی‌شود + صوت
گروه اندیشه: یکی از ویژگی‌های صراط مستقیم، وسعت است؛ صراط مستقیم، راه راستی که خداوند منان ما را به سوی آن دعوت می‌کند، وسیع، گسترده و باز است و کسی که در این راه حرکت می‌کند، دچار تنگنا نمی‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری در آخرین جلسه تفسیر هفتگی خود در ادامه تفسیر سوره مبارکه «حمد»، به تفسیر آیه ششم این سوره، «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ؛ ما را به راه راست هدایت فرما(فاتحه/۶)» و تبیین ویژگی‌های صراط مستقیم پرداخت که بخشی از سخنان ایشان در ادامه می‌آید.
ویژگی‌های صراط مستقیم
در این آیه شریفه از خداوند سبحان می‌خواهیم ما را به راه راست هدایت کند، به صراط مستقیم هدایت کند. اما راه راست و صراط مستقیم دارای چه ویژگی‌ها و چه خصوصیاتی است؟ در مباحث گذشته سه خصوصیت از ویژگی‌های صراط مستقیم را توضیح دادیم. یکی این‌که مطابق است با موازین عقلی و علمی، دوم این‌که مطابقت کامل دارد با حق و سوم این‌که صراط مستقیم دور از افراط و تفریط است و دارای ویژگی اعتدال. این ویژگی‌ها قبلاً توضیح داده شد.
چهارمین ویژگی صراط مستقیم عبارت است از وسعت. صراط مستقیم، راه راستی که خداوند منان ما را به سوی آن دعوت می‌کند، وسیع است، گسترده است، باز است، کسی که در این راه حرکت می‌کند دچار تنگنا نمی‌شود. این خصوصیت در آیات و روایات متعددی مورد توجه قرار گرفته است.
ایشان در ادامه این مبحث تفسیری با اشاره به آیاتی از قرآن و به ویژه تعبیر «مَا یُرِیدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ؛ خدا نمی‌خواهد بر شما تنگ بگیرد...»(مائده/6)، گفت: این یک اصل کلی و یک قانون کلی است که در اسلام حرج نیست، تنگنا نیست. خداوند نمی‌خواهد شما را در تنگنا قرار بدهد. این یک اصل کلی است که در فقه هم در مباحث مختلف این قانون کاربرد دارد. نفی حرج. هر حکمی که حرجی باشد و برای انسان حرج داشته باشد و انسان را در تنگنا قرار بدهد، طبق این آیه، آن حکم در اینجا نیست. هر حکمی که باشد؛ چرا که در اسلام حکم حرجی وجود ندارد.
پنج برنامه اسلام برای تکامل انسان
آیت‌الله ری‌شهری در بخش دیگری از جلسه تفسیر خود با اشاره به آیات 77 و 78 سوره مبارکه حج به پنج برنامه‌ای که اسلام برای تکامل انسان و سعادت انسان آورده و در این جا مطرح شده است، اشاره کرد و با تبیین ترتیب آن‌ها بر اساس همین آیات، بر دشوار نبودن عبادت و آسانی آن تأکید کرد.
ایشان در این بخش گفت: در این جا خداوند اول می‌فرماید رکوع بعد می‌فرماید سجود که رکوع خم شدن در برابر آفریدگار هستی است و سجود به خاک افتادن در برابر اوست. سومین برنامه عبادت است، انواع عبادت‌ها. در مرحله چهارم مطلق کارهای خیر در نظر گرفته شده است. هر کاری که عقل آن را می‌پسندد، خیر است نیک است. کارهای فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، خانوادگی، هر کاری که خوب است این را انجام بدهید؛ برای این که به فلاح برسید و رستگار شوید و در زندگی کامیاب شوید و سعادتمند شوید. این‌ها همه برنامه‌های سعادت است، این‌ها صراط مستقیم است.
پنجمین برنامه جهاد است. می‌فرماید جهاد کنید در راه، خدا آن گونه که شایسته جهاد در راه خداست. جهاد یعنی «استفراغ الوسع»، یعنی به‌کارگیری همه توان. همه توان خودتان را در راه خدا، آن گونه که شایسته است، به کار بگیرید.
در انجام اوامر الهی و ترک نواهی حرجی نیست
بعد از این پنج برنامه که در راه انجام اوامر الهی و ترک نواهی او انجام می‌شود می‌فرماید « وَمَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ؛ در دین بر شما سختى قرار نداده است» (حج/78). خیال نکنید که انجام این برنامه‌ها حرجی است و شما در تنگنا قرار می‌گیرید و مشکل است؛ نه، توان‌فرسا نیست. اگر وارد عمل شوید خواهید دید که خیلی هم آسان است، خیلی هم لذیذ است خیلی هم گوارا است و منطبق با فطرت است، به شما آرامش می‌دهد، به شما آسایش می‌دهد، به شما اطمینان روحی می‌دهد. این‌ها برنامه‌های سعادت شماست، برنامه‌های تکامل شماست.
آیت‌الله ری‌شهری در ادامه این جلسه تفسیر خود بر اساس روایات و آیات دیگر، علاوه بر تشریح بیشتر بحث وسعت صراط مستقیم و آسانی حرکت در راه آن، به بحث افراط و سخت‌گیری در عبادت نیز پرداخته است که علاقه‌مندان می‌توانند این بحث را از طریق فایل‌های صوتی ضمیمه شده دنبال کنند.
