امیر دژاکام، نویسنده و کارگردان تئاتر در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) با ریشهدار خواندن معضلات فرهنگی و هنری که همچنان همگی در حال تجربه کردن آن هستیم، گفت: دلیل اصلی این امر آن است که مدیران فرهنگی و هنری کار بلد نیستند و البته چه بهتر نسبت به این ضعف خود معترف بودند که در این صورت، اجر و قرب بیشتری در میان هنرمندان داشتند اما گویا بعضی از آنها هنوز در عصر قجر زندگی میکنند و هنرمند را رعیت خود میپندارند.
وی گفت: وقتی مدیر و مسئولی هنری که احتمالاً در اموری همچون سینما و تئاتر تصمیمگیرنده است، در طول دوران مسئولیت خود حتی دو اجرای تئاتری را از نزدیک ندیده است چگونه میتوان انتظار داشت که او بتواند در جهت مصلحت عرصه هنرهای نمایشی حکم صادر کند؟ متأسفانه در شرایط فعلی تنها عرصهای که هر کسی حتی فاقد حداقلهای دانش مربوطه میتواند در مورد آن اظهار نظر کند و تنها توجیه موجود آن است که وی فرد خیری است، فرهنگ و هنر و مشخصاً سینما و تئاتر است؛ منظور نظرات سرنوشتساز بدون آگاهی است، کسانی که از تخصص لازم برخوردار نیستند و ویژگیهای سینما و تئاتر را نمیشناسند حق اظهارنظر درباره سرنوشت فرهنگ را نداشته و نخواهند داشت البته ناگفته نماند که همه مجاز به اظهارنظر در مورد کلیت فرهنگ هستند.
برای تشخیص ضرورتهای هنر نمایش نیاز به فرد متخصص داریم
کارگردان نمایش «ساقی» ادامه داد: برای تشخیص ضرورتهای نمایشی نیاز به فرد متخصص است که نیازهای جامعه را شناخته و درک کند که در مقاطع گوناگون زمان باید بر روی چه موضوعاتی تمرکز کرد و برای خلق اثر فرهنگی به چه شاخصههایی نیاز است تا آنها را در اولویت قرار داده و منجر به خلق اثر هنری شود؛ اشراف مدیران فرهنگی و هنری به موضوعات گوناگون نیاز به تخصص دارد که متأسفانه در سخنرانیها و اظهار نظرهای آنها بیشتر جنبههای سلبی مشهود است و کمتراز بود و ایجاب سخن میگویند؛ در شرایط کنونی خطوط قرمز از طرف بعضی افراد طرح می شود که نه در متن دین حضور دارند و نه در سیره و سنت دیده میشوند؛ با این نگاه حتی متون دینی قابل طرح نیستند و احسنالقصص قرآن نیز نباید خوانده شود.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: با وجود عدم شناخت مدیران اما به کرات شاهد هستیم که آنها در مورد اثری هنری موضعگیری میکنند و بعد که پرسش میشود آیا خودتان آن را از نزدیک دیدهاید میگویند نه، کارشناسان مشاور ما دیدهاند و برای ما آن را تعریف کردهاند؛ این ضعف بزرگ مدیریت فرهنگی و هنری است، باید بگویم مقولاتی همچون سینما و تئاتر تعریف کردنی نیستند بلکه باید آن را بدون واسطه دید، اصلاً یک اصل روانشناسی است که میگوید برداشت هر فردی در مواجهه با هر پدیدهای، متفاوت و براساس پیشینه شخصیتی، فرهنگی و زندگی آنهاست.
پرداخت منصفانه به تاریخ انقلاب اسلامی یعنی نظر داشتن به همه وجوه آن
وی با اشاره به اینکه تاریخ معاصر و به ویژه انقلاب اسلامی سرشار از فراز و فرودهاست گفت: پرداختی منصفانه به هر یک از مقاطع و برهههای تاریخ انقلاب اسلامی یعنی نظر داشتن به همه وجوه آن؛ به هر حال در مسیر متعالی انقلاب اسلامی ما شاهد مجموعهای از شکستها و پیروزیها بودهایم که اگر تمام پرداخت هنری ما ظفرمندانه باشد و در آن در مورد چالشها، ضعفها و مشکلات صحبت نشود نخواهد توانست حق مطلب را ادا نماید.
بازیگر مجموعههای تلویزیونی «تبریز در مه» و «آوای باران» گفت: آیا اگر اکنون به معضلات اجتماعی که جامعه ما مبتلا به آن است در یک اثر نمایشی پرداخته شود و مثلاً در مورد گرایش جوانان به اعتیاد، وضعیت زنان بدسرپرست و بیسرپرست و مواردی از آن صحبت کنیم چیزی به دور از واقعیت موجود و شرایط حاکم در جامعه اسلامی، سخن به زبان راندهایم؟ چشم بستن بر روی چنین واقعیتهای محرز و در پی علاج آن نبودن، خیانت به انقلاب اسلامی است.
دژاکام تأکید کرد: به نظرم باید به همه ابعاد انقلاب اسلامی در خلق یک اثر هنری پرداخت و به آن نگاه واقعبینانه داشت و با حذف نقاط ضعفی که آنها را تجربه کردهایم و یا همچنان به آن دچار هستیم، به ورطه کلیشه و شعار در حوزههای ارزشی همچون انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نیفتیم.
کارگردان نمایش «سهگانه میتراس» ادامه داد: در زمان جنگ که صحنه رویارویی با دشمن است، مهمترین نکته حفظ روحیه مردم و رزمندگانی است که در خط مقدم جبهه مشغول جنگ و دفاع از کیان خود هستند؛ در چنین شرایطی استفاده از ادبیات پروپاگاندا که نوعی تبلیغات سیاسی برای بسیج افکار عمومی و حفظ روحیه مردم است ضروری است و در نتیجه از انتشار اخبار و رویدادهایی که موجب تضعیف روحیه میشود باید جلوگیری کرد و تأکید بر انتشار اخبار و حوادثی داشت که منادی پیروزی و ظفرمندی است.
همانطور که به موفقیتها تفاخر میورزیم باید از تجارب ناموفق نیز درس بگیریم
دژاکام گفت: باید توجه داشت که استفاده از این شیوه در زمان صلح به ویژه در نقل فرهنگی و هنری وقایعی که آنها را تجربه کردهایم الزامی ندارد و همانگونه که گفتم با نگرشی واقعبینانه، همانطور که از موفقیتهای به دست آمده دم میزنیم و به آن تفاخر میورزیم، باید تجارب ناموفق را نیز بازگو کرده، آنها را به نقد و چالش کشیده و از آن درس بگیریم.
وی در پایان گفت: هنر انقلاب اسلامی، هنر ارزشی و متعهد است؛ هنری است که ما را به خوشیتن خویش متوجه کند، هنری است که ما را به آنچه سفارش انبیای الهی و پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) است متوجه سازد؛ این هنر تحقق نخواهد یافت مگر اینکه ما به شیوه اصولی با بازنمایی هر آنچه تجربه کردهایم؛ چه خوب و چه بد، راه تعالی و سعادت جامعه را در پیش گیریم.