ترجمه منظوم قرآن دور از هدف کلام وحی است

ترجمه منظوم قرآن نخستین بار توسط صفی علیشاه انجام شد و پس از آن در عصر جدید، چندین نفر این کار را انجام داد. به نظم درآوردن قرآن همواره موافقان و مخالفانی داشته است و عمده موافقان کسانی هستند که دست به این کار زده‌اند و مخالفان نیز عقیده دارند با این کار، شأن کلام خداوند تنزل می‌یابد و احتمال این می‌رود که معانی آیات تحریف شود اما موافقان نیز بر این عقیده‌اند که باید از جذابیت‌های نظم استفاده کرده و مردم را از این طریق به کلام جذب کنیم. در این راستا با سیدیحیی یثربی، مفسر قرآن، گفت‌وگو کرده‌ایم.

سیدیحیی یثربی، مؤلف «تفسیر روز»، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: در صدر اسلام مسلمانان بر این باور بودند که چون کتاب آسمانی قرآن را دارند، دیگر به هیچ کتاب دیگری نیاز نیست اما امروزه وضعیت وارونه شده است.

وی افزود: افراد در گروه‌های سنی گوناگون و صنف‌های مختلف روزنامه، شعر، رمان، تحلیل‌های سیاسی و اجتماعی، مجله، تاریخ و ... را می‌خوانند، اما آمار مطالعه قرآن ـ به غیر از یک گروه خاص ـ به این وسعت است. این یک آفت است و این آفت دلایل زیادی دارد؛ اصلی‌ترین دلیلش نیز این است که ما غیر از هدف اصلی قرآن که آموزش است، هدف‌های دیگری را برای آن جدی گرفته‌ایم.

ما از آموزش قرآن دور افتاده‌ایم

یثربی با بیان این که قرآن آمده است تا به ما آموزش دهد، گفت: قرآن به زبان همگان است. من در حال انجام ترجمه‌ای روان و شیوا هستم و هر کس در حد تحصیلات مقطع راهنمایی می‌تواند آن را بخواند و درک کند.

این مفسر قرآن تصریح کرد: غفلت ما باعث شده است که از آموزش قرآن دور بمانیم و قرآن تبدیل به کتابی شده است که باید آن را به اشکال مختلف خطاطی کرد و با آوازهای عجیب و غریب خواند. از جمله اینکه در دهه اخیر قرآن‌های 70 تنی، چوبی، شیشه‌ای، آهنی، مطلا، قرآن در روی یک نخود و برنج و .. را می‌بینیم و خبرهایی در رابطه با آنها می‌شنویم.

کاری غیر از آموزش قرآن، بدلی است

وی ادامه داد: اگر پیامبر اکرم(ص) این موارد را می‌دیدند، هرگز نمی‌پسندیدند؛ چرا که قرآن برای این امور نیست و صحابه پیامبر(ص) بخش اعظم قرآن را از حفظ بودند، برای اینکه به طور مستمر با کلام وحی ارتباط داشتند؛ در حالی که ما بیشتر به تجوید، ترتیل، صوتی کردن قرآن و تهیه جلدهای گران‌قیمت برای آن اکتفا می‌کنیم.

یثربی بیان کرد: اگر به نمایشگاه قرآن بروید، خبری از آموزش نیست. یکی از کارهای فرعی که درباره قرآن انجام می‌شود، این است که ما قرآن را بر سر مزار مردگان می‌خوانیم و در سفره عقد قرار می‌دهیم که این موارد هیچ‌یک مصرف درست قرآن نیست. قرآن فقط برای این آمده است که تعلیم و تزکیه دهد و غیر از این هر کاری در رابطه با قرآن انجام شود، کاری بدلی است.

منظوم کردن قرآن زینتی و فرع است

وی در ادامه گفت: کسی که دچار بیماری شده و پزشک دارویی را برای وی تجویز می‌کند، فرد بیمار برای درمان خود آن دارو را مصرف می‌کند و هیچ وقت آن دارو را جلد نمی‌گیرد یا در قاب‌های طلا و نقره قرار نمی‌دهد، چرا که در این صورت بهبود نمی‌یابد. بنابراین در رابطه با قرآن هم همین گونه است که باید مفاهیم قرآن را به خوبی مصرف کرد و بهره برد.

یثربی اظهار کرد: قرآن بارها می‌گوید که من شعر نیستم، از جمله در آیه 69 سوره مبارکه «یس» آمده است؛ «وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُّبِینٌ». بنابراین آنچه شعر نیست، چرا باید آن را به شعر و نظم درآوریم و منظوم کردن قرآن همانند این است که قرآن را با خطوط گوناگون بنویسیم. این، کار خوبی است، اما زینتی و فرع بوده و اصل هدف قرآن آموزش است.

امور فرعی درباره قرآن را در حاشیه قرار دهیم

وی یادآور شد: افراد در صحبت‌های روزمره خود ابیاتی از شعر شاعران و ضرب‌المثل‌هایی را می‌آورند، اما در زبانشان آیه قرآن جریان ندارد و دو نفر که با یکدیگر گفت‌و‌گو می‌کنند، حتی یک آیه را هم شاهد نمی‌آورند؛ چرا که ما مردم را از معنی و مفهوم آن جدا کرده‌ایم. از این رو باید گفت که به نظم درآوردن قرآن همانند تجوید، ترتیل و خطاطی و ... دور از هدف قرآن است.

این مفسر قرآن در ادامه بیان کرد: قرآن کتاب آموزش است و باید با بیان روشن برای مردم تبیین شود، از این رو نباید دوباره آن را گرفتار سجع و قافیه کنیم. من نمی‌گویم حرام است، بلکه باید آنها را در حاشیه قرار دهیم، اما اکنون فقط به این موارد مشغولیم.