وجود ۲۳ میلیون سند تاریخی در مرکز اسناد آستان قدس رضوی
گروه ادب: مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی گفت: ۲۳ میلیون سند تاریخی، منابع فرهنگی و مطالعاتی در مرکز اسناد آستان قدس رضوی وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، ابوالفضل حسن‌آبادی، مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، روز گذشته در نشستی با عنوان کارگاه تخصصی روابط‌عمومی‌های آستان قدس رضوی و نقش و جایگاه آنها در مدیریت آینده اسناد، این مرکز را دارای حافظه تاریخی 500 ساله و صاحب بیشترین اسناد متعلق به دوره صفویه در سطح جهان دانست.
وی با بیان اینکه در ایران، آرشیوها در چند دسته منطقه‌ای، ملی، محلی و خصوصی تقسیم می‌شوند، افزود: مرکز اسناد آستان قدس رضوی، از آن جهت که اسناد این سازمان را حفظ می‌کند، خصوصی است، از آنجا که اسناد مربوط به یکی از اماکن متبرکه را نگهداری می‌کند، مذهبی است و به لحاظ آنکه در استان خراسان واقع شده و بسیاری از اسناد ارزشمند این منطقه را در اختیار دارد، منطقه‌ای است که در کنار آن از مناطق مختلف کشور نیز اسنادی را نگهداری می‌کند.
حسن‌آبادی در ادامه به پیشینه تأسیس این مرکز اشاره کرد و گفت: مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با هدف نگهداری حدود 180 هزار برگ اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در سال 1376 ایجاد شد. این اسناد را که از داخل حرم مطهر به دست آمده است، زمینه شکل‌گیری مرکز اسناد هستند.
بیشترین اسناد دوره صفویه در جهان در آستان قدس رضوی
وی ادامه داد: این مجموعه اولیه، ارزشمندترین و بیشترین اسناد قدیمی در ایران است. این اسناد دارای تاریخی 500 ساله بوده و در میان آنها اسنادی از دوره افشاریه، قاجاریه و یک مجموعه 69 هزار صفحه‌ای از اسناد دوره صفویه وجود دارد که بیشترین اسناد دوره صفویه در سطح جهان است و به عنوان میراث معنوی یونسکو ثبت جهانی شده است.
حسن‌آبادی با اشاره به این که این مرکز، در دو گروه اسناد و مطبوعات، مشغول فعالیت است، مسئولیت گروه اسناد را در بیشتر موارد، در حوزه اسناد آستان قدس رضوی و خراسان ذکر کرد و گفت: همچنین گروه مطبوعات، از مناطق گوناگون کشور، مطبوعات و نشریات با ارزشی در اختیار دارد، که شمار آنها از 1 میلیون و 500 هزار نسخه فراتر است و از این رو جنبه ملی دارد.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی همچنین اسناد موجود در این مرکز را حدود 13 میلیون برگ و بیش از 40 هزار قطعه عکس اعلام و اظهار کرد: این مرکز با افزون بر 10 هزار ساعت مصاحبه شفاهی در رابطه با مشهد و تاریخ آستان قدس رضوی، بزرگترین آرشیو تاریخ شفاهی شهری را در سطح خاورمیانه در اختیار دارد.
شیوه‌های ایمن حفاظت از میلیون‌ها برگ سند دیجیتال دغدغه جدی است
حسن‌آبادی، با بیان این که این مجموعه به ویژه در یک دهه گذشته، به عنوان بزرگترین مرکز اسناد خارج از مرکز در کشور مطرح شده، بر لزوم ساماندهی و مستندسازی صحیح اسناد آستان قدس رضوی تأکید و بیان کرد: اسناد، پس از 30 سال، با از دست دادن ارزش اولیه خود در مراکز اداری، به ارزش ثانویه که ارزش پژوهشی و تاریخی است، دست می‌یابند و به این مرکز منتقل می‌شوند که در اینجا پس از، ساماندهی، ارزشیابی و انتقال به مخزن، نمایه‌سازی و ورود اطلاعات به رایانه انجام می‌شود.
وی با اشاره به اسناد الکترونیک و مدیریت واحد اسناد و منابع تاریخی و ابراز نگرانی از روند رو به رشد سیستم اداری دیجیتال و استفاده روزافزون از اتوماسیون اداری گفت: در عین حال که سیستم دیجیتال، بسیار کارآمد است، به همان میزان نیز بسیار خطرناک است. یعنی همان‌گونه که کل حافظه یک اداره می‌تواند در یک فضای کوچک جا بگیرد، به همان سادگی نیز با یک کلیک می‌تواند از بین برود و این دغدغه همه آرشیوها در ایران است.
حسن‌آبادی، با بیان اینکه در آینده، بایگانی‌ها از بین خواهند رفت و سیستم دیجیتال جای آن را خواهد گرفت، شیوه‌های ایمن و مطلوب ساماندهی و حفاظت از حجم وسیع میلیون‌ها برگ سند دیجیتال، را از دغدغه‌های امروز دانست.
23 میلیون اسناد تاریخی، منابع فرهنگی و مطالعاتی
محمدجواد قوی، رئیس روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، نیز در این نشست گفت: کتابخانه آستان قدس رضوی با 50 کتابخانه در داخل و خارج از کشور(شامل 17 کتابخانه در مشهد، 20 کتابخانه در سطح کشور، یک کتابخانه در هندوستان و 10 کتابخانه تخصصی و کتابخانه مرکزی)، فضای مطالعاتی و پژوهشی به وسعت 94هزار متر مربع و حدود 600 هزار نفر عضو، حجم گسترده‌ای از منابع مطالعاتی را در اختیار دارد.
وی این منابع را شامل 4میلیون کتاب، 112هزار منابع دیداری شنیداری و در مجموع 5 میلیون مواد غیرکتابی برشمرد و اظهار کرد: اگر مجموعه اسناد مکتوب و غیرمکتوب را به آن اضافه کنیم، مجموعه منابع، مدارک و آثار فرهنگی موجود در این سازمان به بیش از 23 میلیون می‌رسد.
