اقتصاد مقاومتی، الگوی برگرفته از فرهنگ انقلابی و اسلامی است
گروه اقتصاد: عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: اقتصاد مقاومتی به معنای یک الگوی اقتصادی و برگرفته از فرهنگ انقلابی و اسلامی است و خصوصیت بارز آن این است که در شرایط تهدید می‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، نشست «اقتصاد مقاومتی از منظر قرآن»، یکشنبه هشتم تیرماه، با حضور حجت‌الاسلام سیدرضا حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در نمایشگاه بینالمللی قرآن برگزار شد.
وی طی سخنانی در این نشست گفت: اقتصاد مقاومتی اصطلاحی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر به‌کار برده‌اند و در صحبت‌های ایشان اقتصاد مقاومتی به معنای یک الگوی اقتصادی است که برگرفته از فرهنگ انقلابی و اسلامی است و خصوصیت بارز آن این است که در شرایط تهدید می‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد و نه‌تنها شکنندگی نداشته باشد، بلکه تهدیدها را تبدیل به فرصت بکند و حرکت رو به جلویی داشته باشد.
حجت‌الاسلام حسینی عنوان کرد: اقتصاد مقاومتی ترکیب شده از دو کلمه اقتصاد و مقاومت است؛ معنای لغوی اقتصاد، میانه‌روی است، اما در اینجا منظور از اقتصاد، علم یا نظام اقتصادی است که به مباحث مربوط به توزیع، تولید و مصرف می‌پردازد و در اینجا بیشتر معنای لغوی مقاومت مورد نظر است.
وی افزود: مقاومت در لغت از ریشه قوم گرفته شده و قوم به معنای انسجام و استواری چیزی را می‌گویند و وقتی در باب مفاعله می‌رود و تبدیل به مقاومت می شود، در واقع همان قوام و پایداری است، وقتی که طرف مقابلی وجود دارد و باید در مقابل وی آن قوام و پایداری حفظ شود، بنابراین اقتصاد مقاومتی به این شکل تبدیل به نظام اقتصادی می‌شود، نظام اقتصادی که بتواند در شرایطی که با تهدیداتی مواجه است، قوام خود را حفظ کند.
حجت‌الاسلام حسینی بیان کرد: مقاومت در سال‌های اخیر یک مقدار بار معنای سیاسی به خود گرفته و مقاومت در ادبیات معاصر ما به ایستادگی در مقابل استکبار جهانی اطلاق می شود و از جمله موارد آن، مقاومت اسلامی در لبنان و فلسطین است و مقاومتی که انقلاب اسلامی در مقابل استکبار جهانی دارد.
وی گفت: از این منظر اقتصاد مقاومتی متضمن یک جنبه سیاسی است و به معنای اقتصادی است که بتواند در دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی و در مواجهه با استکبار جهانی، توطئه‌ها و تهدیدهایی که متوجه انقلاب است، عقب‌نشینی نکند و ایده سازش را دنبال نکند و معتقد به این باشد که اقتصاد کشور باید اقتصادی باشد که از درون دوام داشته باشد و به گونه‌ای باشد که دشمن اصلاً امید به این نداشته باشد که بتواند به این اقتصاد ضربه بزند و این اقتصاد را تهدید کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به ارکان اقتصاد مقاومتی، اظهار کرد: معمولاً گفته می‌شود که اهم موضوعات اقتصاد عبارت است از تولید، توزیع و مصرف، لذا اقتصاد مقاومتی در این سه بعد از بعد تولید باید تولیدمحور و متکی به خود باشد و در عرصه مصرف باید الگوی مصرفی را دنبال کند که به دور از اصراف و تبذیر باشد، امکانات را هدر ندهد و این ها را تبدیل به فرصت‌های پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و تقویت سرمایه ملی کند.
وی تأکید کرد: در عرصه توزیع هم اقتصاد مقاومتی باید اقتصادی باشد که دارای توزیع عادلانه باشد و به نظر می‌رسد یکی از جنبه‌های مهمی که قرآن در بحث مقاومت مطرح کرده همین بحث عادلانه بودن درآمدها و ثروت‌هاست و اگر اقتصادی بخواهد روی پای خود بایستد و شکننده نباشد باید حتماً در توزیع درآمدها و ثروت‌ها بین آحاد جامعه از حالت عادلانه‌ای برخوردار باشد.
حجت‌الاسلام حسینی اظهار کرد: خدای متعال در قرآن می‌فرماید ما تمام انبیاء و رسولان و کتب آسمانی را فرستادیم برای این که انسان به پا خیزد و زندگیش به سبب عدالت و قسط ورزی قوام پیدا کند و این نشان می‌دهد که قوام و ماندگاری جامعه در ابعاد مختلف از جمله بعد اقتصاد، وقتی حاصل می‌شود که جامعه از لحاظ توزیع امکانات از یک حالت متعادل برخوردار باشد، کما این که حضرت علی(ع) در روایات می‌فرماید: محکم‌ترین پایه برای اقتصاد کشور این است که عدالت در آن حاکم شده باشد و همچنین ایشان در نامه‌ای به مالک اشتر فرمودند که اگر تو از طبقه رعیت و ضعیف حمایت کردی در شرایط سخت همین توده مردم هستند که حفظ کشور را به دوش می‌گیرند.
وی با اشاره به این که یکی از مهمترین ارکان اقتصاد مقاومتی از منظر قرآن و احادیث همین بحث عادلانه بودن توزیع و درآمد است، بیان کرد: در کنار این سه عنصر، یک عنصر را می‌توانیم اضافه کنیم که آن یک عنصر زیربنایی است و اگر آن نباشد هیچ‌کدام از این سه رکن برای کشور اسلامی معنا پیدا نمی‌کند و آن رکن اعتقادی و فرهنگی است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در واقع مقاومت از آنجا که مستلزم تحمل سختی‌هاست، نیازمند این است که یک اعتقادی انسان باید داشته باشد که در راه تحقق اعتقادش دست به مقاومت بزند و ما اگر بخواهیم اقتصاد مقاومتی داشته باشیم، امکان‌پذیر نیست، مگر این که بنیان‌های فرهنگی و اعتقادی را در جامعه تحکیم ببخشیم.
امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری؛ الزامات اقتصاد مقاوتی
وی در رابطه با الزامات اقتصاد مقاومتی، بیان کرد: الزامات اقتصادی به دو قسم تقسیم می‌شوند؛ یکسری الزامات نرم‌افزاری است که مربوط به رفتارها می‌شود و یک بخش از آن الزامات سخت‌افزاری است، یعنی نظام اقتصادی، نهاد اقتصادی، اوضاع و شرایط اقتصادی ما در بخش‌های مختلف باید به‌گونه‌ای باشد که پیش‌بینی لازم برای مواجهه با تهدیدهای دشمن را داشته باشد و این مصادیق متعددی را می تواند داشته باشد.
حجت‌الاسلام حسینی عنوان کرد: از جمله این الزامات، بحث ساختار بودجه دولت است، اقتصادی که می‌خواهد با شرایط سخت تحریم مقابله کند، نمی‌تواند با هزینه‌ها و درآمدهای دولت به‌صورت مداوم مواجه با کسر بودجه باشد و این کسر بودجه هم وقتی از طریق استخراج از بانک مرکزی و افزایش نقدینگی تأمین می‌شود، منجر به تورم می‌شود، تورم هم منجر به شکاف طبقاتی خواهد شد و ممکن است آن طبقات فقیری که باید حامی نظام باشند و ستون‌های محکم مقاومت کشور هستند را دلسرد بکند.
وی افزود: بنابراین یکی از شرایط الزامات سخت‌افزاری مقاومتی به ساختار بودجه دولت برمی‌گردد و یک بخش دیگر به نظام بانکداری مربوط می‌شود، در نظام بانکداری باید نظام بانکی به گونه‌ای باشه که بتواند در عین حال که وظیفه خود را در تخصیص و تجهیز منابع پولی و مالی انجام می‌دهد، منجر به شکاف طبقاتی نشود.
این استاد حوزه علمیه با تأکید بر این که نظام بانکی ما حتماً باید اصلاح شود، بیان کرد: در شرایطی که با تورم‌های 20، 30 و 40 درصد مواجه هستیم، نظام بانکی با جذب سپرده‌های مردم که عمدتاً هم طبقات متوسط و پایین‌دست جامعه هستند، سودی کمتر از نرخ تورم به این‌ها پرداخت می‌کند و در عوض این تسهیلات را در اختیار طبقاتی قرار می‌دهد که معمولاً پردرآمد هستند و سودی کمتر از نرخ تورم از آنها دریافت می‌کند، این موضوع به‌معنای انتقال ثروت از طبقات پایین دست و متوسط به طبقات بالادست است، در چنین وضعیتی تمام آنهایی که وام‌گیرنده سیستم‌های بانکی هستند که معمولاً هم رقم‌های بالایی را شامل می‌شود، طبقات پردرآمد هستند که یکی از معضلاتش هم، همان معوقات هست که درست شده است.
تحقق اقتصاد مقاومتی؛ نیازمند وجود الگوی مصرف مطلوب
وی عنوان کرد: از این‌ها که بگذریم ما در بحث الگوی مصرف فعلی، مشکلات زیادی داریم که اگر بخواهیم اقتصاد مقاومتی داشته باشیم، حتماً باید وضعیت فعلی را اصلاح کنیم، یک الگوی مصرف مطلوب، الگوی مصرفی است که افراد و خانواده‌ها بتوانند با درآمدی که دارند به‌طور معمولی نیازهای متعارف زندگی خود را بتوانند انجام بدهند و یک مقداری هم بتوانند پس‌انداز کنند، برای اینکه این پس اندازها تبدیل به سرمایه‌گذاری شود و نیازهای آینده‌شان تأمین شود.
حجت‌الاسلام حسینی گفت: نوعاً ما در آمارهایی که ملاحظه می کنیم، تا دهک هفتم جامعه ما معمولاً خانواده‌ها به گونه‌ای مصرف می‌کنند که بیش از درآمدشان هست و مجبور می‌شوند برای تأمین مصارفشان تن به استقراض بدهند که این وضعیت درستی نیست و قاعدتاً باید مصارف ما در حدی باشد که بتوانیم تا بخشی از درآمد را هزینه کنیم و یک مقداری هم مجال برای پس‌انداز بماند.
وی افزود: همینطور در بحث تولید، یکی از الزامات سخت‌افزاری اقتصاد مقاومتی این است که که در واقع مناسبات اقتصادی باید به نحوی باشد که مشوق تولید باشد در صورتیکه که در حال حاضر متأسفانه این‌گونه نیست و تولید کننده ما با موانع بسیار زیادی مواجه است و وضعیت گاهی به نحوی پیش می‌رود که واردات و اقتصاد خارجی تشویق می‌شود، نه اقتصاد داخلی، در حالی که اقتصاد باید مبتنی بر تولید شکل بگیرد.
لزوم استحکام اقتصاد مقاومتی از درون
این استاد دانشگاه اظهار کرد: اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که از درون استحکام دارد و با نقاط ضعف مواجه نیست و به لحاظ شرایط بیرونی هم شرایطی باید داشته باشد که بتواند آن تهدیدها را دفع بکند و قرآن کریم هم بارها به مسلمان‌ها گوشزد می‌کند که از اموال خود مواظبت کنید، به‌عنوان مثال در آیه 5 سوره نساء می‌فرماید: این اموال مایه قوام زندگی شماست، شما حق ندارید این را در اختیار افراد صفیه و نادان قرار بدهید، بنابراین اقتصاد و اموال اهمیت خاصی دارد که مورد تأکید قرآن است و از این رو باید همه به آن اهتمام بورزند و از هر نوع هدر دادن آن دوری کنند و از اصراف و تبذیر که قرآن شدیداً آن را نهی می‌کند، دوری کنند و درمقابل کاری کنند که تولید این اموال و تولید ثروت به‌عنوان یک ارزش تلقی شود و با تقویت بنیه اقتصادی، این اقتصاد مقاومتی شکل بگیرد.
وی با بیان این که قرآن روی مدیریت اقتصادی هم تأکید دارد، تصریح کرد: قرآن سفارش می‌کند که مدیریت اقتصادی اموال نباید در اختیار افراد سفیه قرار گیرد، زیرا فرد سفیه کسی است که قدر مال را نمی‌شناسد و حق مال و همچنین طرز استفاده صحیح از مال را نمی‌داند و ممکن است ریخت و پاش کند و مال را از بین ببرد و همان‌طور که این مسأله در بعد فردی مطرح است، در بعد اجتماعی هم کسانی که متصدی امور اقتصادی کشور می‌شوند، باید افرادی باشند که اقتصاد را بشناسند و قوانین حاکم بر اقتصاد، تولید ثروت و مصرف بهینه ثروت و این‌ها را بشناسند تا با مدیریت صحیح از منابع به خوبی استفاده شود و اقتصاد مقاومتی شکل بگیرد.
