استقبال مخاطبان از بخش فروش و معضل همیشگی آثار تکراری
گروه ادب: نگاهی به بخش نشر مکتوب نمایشگاه قرآن نشان می‌دهد که مخاطبان، بخش فروش را بر بخش نمایش آثار ترجیح می‌دهند اما در این بین ارائه آثار تکراری معضلی همیشگی است که باز هم در این دوره شاهد آن هستیم.
هر ساله در نمایشگاه قرآن شاهد برپایی بخش‌های مختلفی هستیم که بخش نشر مکتوب هم از جمله آنهاست؛ بخشی که امسال با رویکردی متفاوت و در فضایی متفاوت با سال‌های گذشته برپا شده است.
تفکیک فروش و نمایش، رویکرد جدید بخش نشر مکتوب نمایشگاه امسال است. در این راستا آثاری که شکل جامع‌تری دارند در بخش نمایشگاهی در معرض دید مخاطبان قرار گرفته‌اند و شاید همین موضوع باعث شده باشد که کمتر مخاطبان به این حوزه روی آورند.
با توجه به اینکه اغلب مخاطبان کتاب‌خوان نمایشگاه قرآن در بازدید از این رویداد معنوی به سراغ خرید تازه‌های نشر حوزه دینی و قرآنی می‌روند، باید گفت که بخش فروشگاهی نشر مکتوب، رونق بیشتری نسبت به بخش نمایشگاهی دارد.
از سویی دیگر، آثار عرضه شده در این بخش نیز جای بحث دارند و گاه در میان آثاری که به تازگی منتشر شده‌اند، دیده می‌شود که کارهای تقلیدی و تکراری را به مخاطبان ارائه می‌کنند؛ این موضوع به آسیب کتاب‌سازی بازمی‌گردد که مؤلفان بر پایه نگارش کتاب از آثار پیشین دست به خلق اثر زده‌اند که قطعاً چنین آثاری را نمی‌توان جدید برشمرد.
بی‌شک مخاطب در نگاه نخست نمی‌تواند تشخیص دهد که اثر پیش رو تا چه میزان به بیان مسائل جدید پرداخته است و برای تشخیص آثار ارزنده پرمحتوا از کتاب‌هایی که فقط عنوان اثر جدید را یدک می‌کشند و محتوای تازه‌ای ندارند، یا باید دارای دانش کافی باشد یا از کارشناسان کمک بگیرد.
محمد اللهیاری فومنی، معاون توسعه کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با بیان اینکه درصد قابل توجهی از ناشران کشورمان در حوزه نشر دینی به فعالیت می‌پردازند، افزود: ناشرانی هم هستند که در این میان به صورت تخصصی‌تر به چاپ و نشر کتب مذهبی اقدام می‌کنند که قرآن از جمله آنهاست.
وی با قابل توجه شمردن تعداد این ناشران اظهار کرد: نمایشگاه قرآن محفلی است برای ناشران تخصصی حوزه دین و قرآن که گرد هم آیند و آثار خود را به مخاطبان این حوزه عرضه کنند.
اللهیاری که چندین دوره مسئولیت بخش نشر مکتوب را در این نمایشگاه برعهده داشته است، با تأکید بر اینکه بخش نشر مکتوب جزء بخش‌های اصلی نمایشگاه قرآن به شمار نمی‌آید، ادامه داد: فضایی که در سال‌های گذشته در اختیار ناشران قرار داده می‌شد، بخش قابل توجهی نبود و از این رو فضای درخواستی ناشران در اختیار این قشر قرار داده نمی‌شد.
محدودیت فضا را می‌توان برطرف کرد
این کارشناس حوزه نشر در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه با توجه به فضای محدود برای ناشران، بالطبع نمی‌توان انتظار داشت آثار بسیاری در این حوزه عرضه شود، افزود: می‌توان محدودیت فضا را مرتفع کرد تا ناشران بیشتری شرکت کرده و آثار بیشتری عرضه کنند.
وی درباره اینکه تعداد آثار ارائه شده به نسبت سال‌های گذشته با کاهش روبرو بوده است، عنوان کرد: این موضوع به دلیل محدویت مکانی است؛ ضمن اینکه درباره حدود و ثغور عقب‌گرد و پیشرفت این حوزه در سال گذشته اطلاع چندانی ندارم.
اللهیاری که تا دو هفته گذشته در سمت مشاور معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به فعالیت بود، یادآور شد: همواره مسئولان برگزاری نمایشگاه با محدودیت‌هایی مواجه هستند. در این حوزه آسیب محتوایی هم درباره کتاب‌های دینی وجود دارد و آن هم، عرصه کتاب‌سازی است.
کتاب‌سازی؛ رویکرد سال‌های اخیر
معاون اجرایی و فرهنگی بیست و هفتمین دوره نمایشگاه کتاب با بیان اینکه برخی از آثار دینی آثار پرمحتوا و فاخری به شمار می‌روند و تحقیق خوبی روی آن صورت گرفته است، تصریح کرد: از سویی دیگر در سال‌های اخیر با کتاب‌سازی در حوزه دین نیز مواجه بودیم.
وی در توضیحات بیشتر گفت: در کنار این آثار دیده می‌شد برخی آثار هم جنبه کتاب‌سازی داشته و تکرار مطالبی هستند که در کتاب‌های مشابه قبلی به چاپ رسیده بود و انتشار و مطالعه آن برای مخاطب در حوزه دین یک قدم رو به جلو به شمار نمی‌آید.
اللهیاری با تأکید بر اینکه این آثار شامل تحقیقات جدید نیستند و بررسی موضوعی جدید را شامل نمی‌شوند، اظهار کرد: چنین مباحثی به‌دور از محتوایی جدید توسط برخی مؤلفان در کنار هم قرار داده می‌شوند و شکل کتاب به خود می‌گیرند.
وی در پاسخ به اینکه با تفکیک بخش نشر مکتوب آیا نمایشگاه قرآن می‌تواند به ایده‌آل مورد نظر خود دست پیدا کند یا خیر، گفت: نمایشگاه‌ها در کشور ما همواره به لحاظ مبنایی درگیر دو مسئله بوده و هست و آن اینکه این رویداد در قالب نمایشگاه باشد یا فروشگاه؟
برآوردن دغدغه ناشر و مخاطب
اللهیاری تصریح کرد: قطعاً پاسخگویی به این دو نگاه مبنایی است که مسئولان نمایشگاه تصمیم گرفته‌اند نمایشگاه قرآن امسال، هم جنبه نمایشگاهی و هم جنبه فروشگاهی داشته باشد و ترکیبی از این دو بخش در آن باشد.
معاون توسعه کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌ها با طبیعی برشمردن اینکه بسیاری از مردم برای خرید کتاب به نمایشگاه مراجعه می‌کنند و بالطبع به بخش فروش می‌روند، گفت: در این راستا تعدادی از اساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه هم مایل هستند که در حوزه‌های علوم دینی و قرآن در بخش خلوت‌تری حضور پیدا کنند.
وی با اشاره به ازدحام بخش نمایشگاهی و اینکه بسیاری از مراجعان چندان تمایلی به حضور در چنین فضایی ندارند، اظهار کرد: اگر از نگاه اقتصادی ناشر نیز بخواهیم به موضوع نگاه کنیم، طبیعی است که ناشران همواره تمایل دارند بخش فروش تقویت شود.
اللهیاری با بیان این مطلب افزود: از سویی دیگر مردم نیز تمایل دارند وقتی به نمایشگاه مراجعه می‌کنند، بتوانند کتاب بخرند و ما همواره با این پرسش هم مواجه هستیم که نمایشگاه باید جنبه نمایشگاهی داشته باشد یا خیر؟
