تحول در فعالیت‌های قرآنی؛ حلقه مفقوده در فضای دانشگاهی کشور

کانون خبرنگاران نبأ: اتفاق مبارکی که از سال‌ها پیش در دانشگاه‌های کشور رقم خورد، ترویج فعالیت‌های قرآنی در بین دانشجویان بود که چه بسا به صورت خودجوش نیز انجام می‌شد، اما ظاهرا امروز پس از سال‌ها این فعالیت‌ها و چند و چون آن نیازمند بازنگری و تحولی عظیم است.

فعالیت‌های قرآنی در همه سطوح نیازمند رویکردی مبتنی‌ بر علاقه‌مندسازی مخاطبان و تدبر در آیات و اندیشه‌ورزی است، کاری که به نظر می‌رسد در بین فعالان قرآنی و متولیان برگزاری فعالیت‌های قرآنی در کشور چندان با اهمیت نمی‌‌نماید.

دانشگاه‌ها که به فرموده امام خمینی(ره) مبدأ همه تحولات است، باید به این شیوه فعالیت گرایش داشته باشد تا الگویی برای سایر مجامع قرآنی در مؤسسات و مساجد باشد.

امروزه آنچه در دانشگاه‌های کشور برگزار می‌شود محافل انس با قرآن با قرائت قاری و استماع سایرین است که به‌نظر می‌رسد تأثیر چندانی بر ترویج روان‌خوانی و صحیح‌خوانی و نیز پرورش قاریان جوان دانشگاهی ندارد و فقط شاید چند علاقه‌مند به تلاوت در پایان نکاتی را از استاد بپرسند، البته شاید!

در حالی که هدف از برگزاری این جلسات علاقه‌مندسازی افراد به قرآن و تلاوت صحیح آن بوده و این وجه متمایز فعالیت فرهنگی در حوزه قرآنی با دیگر حوزه‌ها مانند موسیقی است. محافل قرآنی در واقع سرآغاز آشنایی و انس جامعه با منبع ناب وحی و یادگیری و تدبر بیشتر در محتوای این ذکر مبارک است.[1]

بنابراین بهتر است مشارکت دانشجویان در این جلسات تقویت شود تا توانمندی ایشان در این بخش محک خورده و شاهد تربیت قاریان ممتاز از این جلسات باشیم.

ارکان فرهنگی دانشگاه‌ها نیز همچنان با نگرش سطحی به مقوله فرهنگ و برگزاری جلسه‌ها و نشست‌های فرهنگی که بیشتر از جنبه پذیرایی و ارائه گزارش اهمیت دارند فراتر نمی‌رود، بلکه بیشترشان خالی از محتوای قرآنی و دینی بوده و از این جهت تحول در فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی حائز اهمیت است.

اِشکال دیگری که در فعالیت کم‌رنگ فرهنگی ـ قرآنی دانشگاه‌ها وجود دارد، برگزاری مسابقات هفتگی و بعضاً ماهانه از ترجمه قرآن است که دقت در روخوانی و حفظ آن را به دنبال ندارد و نمی‌تواند آنچنان که باید دانشجو را درگیر متن و ترجمه قرآن کند و شاید حفظ آن را دور از دسترس قرار می‌دهد.

فرصتی که شاید برای حفظ قرآن آخرین فرصت علاقه‌مندسازی قشر فرهیخته باشد و پس از آن گرد هم آوردن این سیل جوان را که فرصت کافی جهت تعمق در قرآن داشته باشند پیش نیاید، لذا به‌نظر می‌رسد در مسابقات لحاظ صحیح‌خوانی، حفظ و تدبر توأمان ولی در بخش‌های کم حجم و سوره‌های کوچک می‌تواند شروع حرکت نوینی در حوزه قرآن باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین بنیان جوادی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشکده فنی انقلاب اسلامی تهران، ایجاد انگیزه در مخاطبان دانشگاهی را در این هیاهوی دنیایی عامل مهمی در افزایش گرایش به قرآن اعلام کرد.

وی خطاب به فعالان فرهنگی، استمرار فعالیت و دلسرد نشدن از انتقادات تند مخاطبان را باعث پررونق شدن این فعالیت‌ها در آینده دانست.

حجت‌الاسلام جوادی در ادامه لازمه کار فرهنگی ـ قرآنی در دانشگا‌‌ه‌ها را داشتن پشتوانه فکری و تشکیل هسته مرکزی در بین فعالان قرآنی جهت مدیریت محتوایی برنامه‌ها دانست.

وی مشکلات اجرایی را از عوامل کاهش حجم فعالیت‌های قرآنی بیان کرد و گفت: عدم تقسیم کار و تبیین وظایف افراد در قالب فعالان دانشجویی می‌تواند به استمرار فعالیت‌ها کمک کند.

حجت‌الاسلام جوادی در پایان ضرورت توجه به کتب تفسیر قرآن و کتب دیگر شیعه نظیر نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را مهم برشمرد و اضافه کرد: نسبت مطالعه کتب دینی در بین قشر دانشگاهی در مقایسه با کتب درسی و غیردرسی کم است که در این مورد نیز باید فعالان قرآنی ورود کرده و راه‌حل‌هایی را جهت بهبود وضعیت ارائه کنند.

کارشناس مذهبی دیگری در دانشگاه از قرائت روزانه قرآن در مساجد دانشگاه‌های میهن اسلامی‌مان می‌گوید که باید در کنار آن تدبر در قرآن قرار گیرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود، لذا قرائت یک صفحه روزانه و تأمل در ترجمه و تفسیر آن چه بسا تأثیرگذاری بیشتری از تلاوت چند صفحه‌ای فاقد تدبر داشته باشد.

درست است که قرائت قرآن روشنی دیده و قلب است ولی مانند آن است که نسخه پزشک خود را هر روز مرور کنیم ولی تا عمل به سفارش و تشخیص وی نباشد تغییر در حالی که قرار است به احسن‌الحال تبدیل شود رخ نخواهد داد. لذا لحاظ شیوه‌ای برای تعمق و تدبر در فرصتی اندک ولی پیوسته جهت مأنوس کردن دانشگاهیان با قرآن می‌تواند الگوسازی کرده و به سایر نهادهای آموزشی چون آموزش و پرورش تعمیم داده شود، لازمه این کار همچون گفته‌های پیشین تکیه‌ بر پشتوانه فکریِ، مردمی و دانشجویی در فعالیت‌های قرآنی است.

کافی، استاد دانشگاه و دیپلمات سابق نیز در حوزه کتاب دغدغه‌های جدی مطرح می‌کند و از اسلامی نبودن کتب زبان که معمولاً دانشجویان و نوجوانان مخاطبان اصلی آن هستند می‌گوید و نمونه استفاده از قرآن در آموزش زبان را کتاب‌هایی که خود تألیف کرده معرفی می‌کند.

وضعیتی که قبلاً در مورد تهاجم فرهنگی گفته ‌شد و دغدغه رهبر معظم انقلاب است[2] را آنچنان که باید از منظر قرآن پاسخ نگفته‌ایم و از ظرفیت قرآنی برای پاسخگویی به جریانات فرهنگی مخالف استفاده نکرده‌ایم، در حالی که قرآن «شفاءٌ لِّما فی‌الصُّدور[3]» است.

در دانشگاه‌ها که قرار است راه‌حل مشکلات کشور را ارائه کند، باید با همت دانشگاهیان راهکاری برای ارتقای فرهنگ با مشارکت دانشجویان بیابیم تا شروع نگرش علمی در فعالیت‌های قرآنی باشد.

برخی دانشگاه‌ها شورای قرآن را با حضور مسئولان عالی‌رتبه دانشگاه برگزار می‌کنند که به‌شرط استمرار اتفاق مبارکی است ولی با استفاده از نظرات دانشجویان می‌توان کارایی نتایج این جلسات را افزایش داد.

فعالیت در حوزه دین همانند آنچه ضد دین انجام می‌شود نیازمند پشتوانه فکری و دارا بودن جذابیت اجتماعی است تا بتواند علاوه‌بر ترغیب مخاطبان علاقه‌مند به شرکت مداوم، سایر افراد جامعه هدف را به شرکت تشویق کند. به‌واسطه اهمیت و نقش دانشگاهیان در جامعه در این مجال به فعالیت‌های ایشان پرداختیم، زیرا که قریب به چهار میلیون جمعیت جوان کشور اسلامی را تشکیل می‌دهند و در معرض شدیدترین تهاجم فرهنگی از سوی بیگانگان هستند تا با استحاله فرهنگی‌شان ایشان را از مسیر اسلامی خود دور کنند و قرآن را در مهجوریت قرار دهند، لذا تکیه‌ بر اندیشه و استعداد این قشر دانشمند جهت اجرای فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی می‌تواند تحولی در فضاهای دینی دانشگاه‌ها داشته و آن را مطلوب نظر امام امت(ره) مبدأ همه تحولات قرار دهد.