آثار ادبی فاخر در حوزه دفاع مقدس کم بوده است

محمد حنیف، کارشناس و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره روند رو به رشد کتاب‌هایی که با موضوع خاطره به رشته تحریر درآمده‌اند، گفت: طی سال‌های اخیر این دست کتاب‌ها رشد خوبی داشته‌اند و علاوه بر اینکه آثار مطلوبی به چاپ رسیده‌اند، تبلیغات مناسبی نیز برای آنها صورت گرفته است.
در ابتدای راه هستیم
وی با بیان این مطلب اظهار کرد: دو موضوع خاطره و داستان در حوزه دفاع مقدس در مقایسه با دیگر موضوعاتی که کار شده‌اند، در ابتدای کار هستند و هنوز به جایگاهی نرسیده‌اند که بخواهیم بگوییم ایجاد اثر در این حوزه کافی است.
حنیف در ادامه این مطلب افزود: البته خاطره‌گویی گوی سبقت را از داستان‌نویسی ربوده است. در این راستا بی‌توجهی بسیاری از متولیان حوزه داستان دفاع مقدس نیز مزید بر علت شده است. بر این اساس این موضوع سبب شده تا داستان‌نویسانی که به صورت مستقل کار می‌کنند یا کارهای جدی انجام می‌دهند، نسبت به گذشته با ضعف بیشتری روبرو شوند.
وی با بیان اینکه کارهای جدی‌تر در این حوزه کم شده است، در بیان علت این رویکرد اظهار کرد: بخشی از این مشکلات به خود نویسندگان بازمی‌گردد و بخشی نیز به متولیان. البته اوضاع سیاسی و شرایط کنونی کشور نیز در این حوزه بی‌تأثیر نیستند.
حنیف بیان کرد: تجربه‌ای که مردم از آثار منتشرشده پیشین داشته‌اند نیز موضوع دیگری است که در این رویکرد بی‌تأثیر نبوده است. طراحی، پرداختن به درون‌مایه جدید و در اختیار نبودن اسناد و مدارکی که کارهای بکری را در اختیار نویسندگان قرار دهد نیز مزید بر علت بوده است.
«دنیای آبی من» اثری جدید در حوزه دفاع مقدس
این کارشناس حوزه دفاع مقدس عنوان کرد: اخیراً اثری از نصرت‌الله محمودزاده با عنوان «دنیای آبی من» منتشر شده که مرز زندگی‌نامه‌نویسی را درنوردیده و خود را به دنیای رمان رسانده است.
وی در توضیح بیشتر گفت: زندگی شهیدان مهدی و حمید باکری در این اثر برای علاقه‌مندان تشریح شده است و با توجه به اینکه نام آنان به عاقر و سیاوش تغییر پیدا کرده است، کاری تازه به شمار می‌رود و تخیل زیادی در آن به کار گرفته شده است که بر این اساس زبان داستان تغییر پیدا کرده.
حنیف با بیان اینکه چنین اثری می‌تواند سرلوحه‌ انجام کارهای جدید در این حوزه شود، افزود: چنین آثاری می‌توانند خون تازه‌ای به داستان‌نویسی جنگ با اسناد جدی‌تر ارائه کنند.
وی با اشاره به سابقه فعالیتش که بیشتر در حیطه رمان فعالیت می‌کند و پژوهش را در کنار خاطره‌نویسی و داستان‌نویسی جنگ در حوزه فعالیت و کارنامه خود دارد، اظهار کرد: با ضعف آثار در حوزه پژوهش روبرو هستیم.
نقش متولیان و مشکلات این حوزه
نویسنده «کلاه جادویی و مجسمه مسی» یادآور شد: یکی از دلایل این است که اسنادی که باید در دسترس نویسنده باشد نیست و این موضوع دلایل مختلف دارد. در این راستا یک مثال است که «هر چقدر پول بدهی، آش می‌خوری».
وی با بیان این مطلب افزود: متأسفانه دست بسیاری از متولیان که به ارائه بودجه و تصویب آن می‌پردازند، برای ارائه بودجه در این حوزه می‌لرزد. برای مثال وقتی یک فیلم سینمایی ساخته می‌شود، چند صد میلیون تومان کمک هزینه به آن اختصاص داده می‌شود که چه داده شود و چه داده نشود، آن فیلم ساخته می‌شود.
حنیف ادامه داد: این در حالی است که برای پژوهشگری که باید به صورت جدی در این حوزه وقت بگذارد و به سفر برود و در محل وقوع جنگ حضور یابد و نباید دغدغه نان داشته باشد، چنین حمایتی صورت نمی‌گیرد.
وی گفت: بر این اساس پژوهشگران و نویسندگان نیز ترجیح می‌دهند به جای وقت گذاشتن برای چنین اموری، به کارهای دیگر بپردازند که هزینه کمتری برای آنها در بر خواهد داشت.
روند انتشار کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ
حنیف از «کندوکاوی پیرامون ادبیات داستانی جنگ و دفاع مقدس» به عنوان یکی از آثاری اشاره کرد که در این باره به چاپ رسیده است و افزود: این اثر یک کتاب پرزحمت و حاصل مصاحبه عمیق با چندین نویسنده در حوزه داستان و استادان دانشگاه است که به تحلیل آثار این حوزه پرداخته است.
وی با اشاره به اثرش ادامه داد: این کتاب را نشر صریر منتشر کرده است که تدوین و ویراستاری مناسبی را نیز برای آن انجام نداده است، به طوری که حتی در این راستا فهرست اعلام را فراموش کرده‌اند و در کتاب نیاورده‌اند.
حنیف در ادامه اظهار کرد: نشر صریر باید شماره صفحات را در می‌آورد و جلوی اسامی در فهرست می‌گذاشت. این در حالی بود که این کار را با صفحه‌بندی ابتدایی که من انجام داده‌ام منتشر کرده‌اند که چنین اقدامی به کار ضربه بسیار می‌زند.
حنیف همچنین گفت: از سویی آثار این حوزه به شیوه مطلوب توزیع نمی‌شوند. در این راستا پس از چاپ کتاب با دریافت مبالغ دولتی توسط ناشر، هزینه و حق‌التالیف کمتری به نویسنده داده می‌شود؛ زیرا ناشر دولتی است و از امکانات دولتی استفاده می‌کند و به همین دلیل با بهای پایین‌تر کتاب را می‌فروشد.
وی با بیان اینکه نویسنده با چنین اقدامی ضرر می‌کند، اظهار کرد: ظاهران مسئولان دست روی دست گذاشته‌اند تا از آسمان کسی پیدا شود که کاری بر اساس علاقه‌اش و با بضاعت خود انجام دهد.
اعتباراتی که خرج آثار دفاع مقدس نمی‌شود
حنیف اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی در این باره آن است که اعتبارات در دست متولیانی است که کار را نمی‌شاسند و اهل فعالیت جدی در این حوزه نیستند. این دست افراد، حتی به عنوان متولی فعالیت‌های پژوهشی، کارهای پژوهشی را نیز نمی‌شناسند.
وی عنوان کرد: یک مسئول باید بداند که سؤال پژوهشی چه نوع سؤالی است و طرح چیست و هدف‌های این طرح چه می‌تواند باشد و بر پایه چه پیشینه تحقیقاتی باید شکل بگیرد. متاسفانه متولیان با این رویکرد آشنایی ندارند و به کارهای ساده و غیرتخصصی دل خوش می‌کنند.
به گفته این پژوهشگر، این موضوع نیز به ناشر، متولی، نویسنده و شرایط اقتصادی و سیاسی جامعه مربوط می‌شود و جسارت و آزادی عمل بیشتری باید در این راستا باشد. در این راستا باید درباره شکست و عدم شکست نیز صحبت شود.