دیدگاه مادی یک نگاه حداقلی به سلامت معنوی دارد

حجت‌الاسلام و المسلمین محمدجواد ابوالقاسمی، عضو گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی در بخش نخست گفت‌وگوی خود با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) ضمن تبیین مقوله سلامت معنوی، به تشریح تاریخچه چگونگی طرح این بعد از سلامت اشاره کرد و گفت: سلامت معنوی اصطلاحی است که در دانش جدید پزشکی و دربازه زمانی سال 1979 میلادی توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان رکن چهارم سلامت مطرح و در معاهده کپنهاک برای توسعه اجتماعی مورد توافق دولت‌های اروپایی قرار گرفت.
تاکنون اتفاق نظری در باب موضوع سلامت معنوی پدید نیامده است
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی با انتقاد از اینکه با وجود گذشت چند دهه از طرح موضوع سلامت معنوی همچنان این رکن با اهمیت ناشناخته باقی مانده است، ادامه داد: به همین دلیل هر فردی با توجه به پارادایم حاکم و مبتنی بر جهان بینی خود سعی کرده است تعریفی در این خصوص ارائه و مولفه‌های آن را بیان کند ولی تاکنون اتفاق نظری در این حوزه پدید نیامده است.
تفاوت در نگرش دینی و غیردینی به سلامت معنوی
عضو هیئت علمی سازمان سمت در بخش دیگری از سخنان خود سلامت معنوی در نگرش دینی و غیردینی را متفاوت دانست و گفت: نگاه سلامت معنوی دینی مبتنی بر جهان‌بینی توحیدی و الهی است ولی در نگاه مادی و اومانیستی مبتنی بر جهان‌بینی غیرتوحیدی و بعضا غیرالهی که در دو نگرش ارائه می‌شود.
در نگاه مادی انسان موجودی تک ساحتی است
وی برای تبیین هر چه بیشتر اظهارات خود، به مفهوم سلامت معنوی در نگاه اومانیستی اشاره کرد و افزود: در نگاه مادی انسان موجودی تک ساحتی است که از ماده تشکیل شده است و تمامی احساسات، عواطف و حتی مسایل روانی و معنوی در این دیدگاه نوعی ارتباط و علاقه با بعد مادی انسان پیدا می‌کند.
این عضو گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی تصریح کرد: به همین دلیل این افراد معتقد هستند که ریشه مسایل روانی در جسم و عصب انسان‌ها نهفته است و اگر سخنی هم از معنویت به میان آید با معنویتی که در نگاه دینی مطرح شود کاملا متفاوت است.
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی گفت: در این نگاه معنویت تنها شامل: هنجارها، عکس‌العمل‌ها و عناصری می‌شود که با استفاده از آن می‌توان روان بیمار را تحت تاثیر قرار داد تا بتواند در مقابل بیماری‌های جسمی مقاومت کند. حال آن عناصر می‌تواند حقیقی باشد یا غیرحقیقی، اصیل باشد یا غیر اصیل و یا حتی خرافی باشد یا غیر خرافی.
دیدگاه مادی و اومانیستی یک نگاه حداقلی به سلامت معنوی دارد
این عضو هیئت علمی سازمان سمت در بخش دیگری از سخنان خود از مبحث سلامت معنوی با نگرش دینی سخن به میان آورد و افزود: در نگاه مادی و اومانیستی یک نگاه حداقلی به سلامت معنوی وجود دارد و تنها به عنوان یک ابزار در اختیار درمان جسمی بیماران قرار می‌گیرد، ولی در نگاه دینی، علاوه بر آنچه در نگاه غیر دینی مطرح است، برای سلامت معنوی جایگاه وسیع‌تر و گسترده‌تری را قائل است.
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی تاکید کرد: سلامت معنوی در این نگاه تنها شامل جسم انسان نیست چون انسان علاوه بر جسم دارای روح نیز است و همانگونه که جسم مریض می‌شود روح هم مریض می‌شود و همانگونه که درمان جسم نیازمند پزشک و دارو و تجویز‌های خاص است روح انسان نیز نیازمند پزشک و داروست.
وی با اشاره به اینکه در این نگاه، سلامت معنوی علاوه بر آنکه می‌تواند در خدمت سلامت جسمی قرار بگیرد دارای هویت و شخصیت مستقل نیز هست، تصریح کرد: لذا دایره سلامت معنوی محدود به سلامت جسمی نیست و سلامت روانی و روحی را نیز شامل می‌شود.
این عضو گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به آیه مبارکه «فی قُلُوبهِم مَّرَضً فزَادَهُمُ اللهُ مَرَضاً؛ در دلها آنان یک نوع بیماری است؛ خداوند بر بیماری آنان افزوده» ادامه داد: پس واقعاً ممکن است انسان از نظر روانی بیماری و معیوب باشد، همچنان که ممکن است از این نظر سالم باشد و قرآن نیز این اصل را پذیرفته است.
خواستگاه و جایگاه سلامت معنوی در فرهنگ قرآن و حدیث «‌قلب» است
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی با بیان اینکه در فرهنگ قرآن و حدیث خواستگاه و جایگاه سلامت معنوی «‌قلب» است، تصریح کرد: البته نه قلب جسمی بلکه حقیقت قلب که با تعابیری چون روح، نفس، شخصیت و امثال آن تقریباً هم معنی است، آنچه به عنوان خواستگاه و جایگاه سلامت معنوی بیان شد شباهت فراوانی دارد با جایگاه روان در حوزه روانشناسی که مغز و اعصاب به عنوان جایگاه و خواستگاه امور روانی معرفی می‌شود، بنابراین همانگونه که جسم بیمار می‌شود، قلب و روح هم بیمار می‌شود و همانگونه که باید در پی علاج جسمانی بود باید روح را نیز معالجه کرد.