چالش‌های قیمت‌گذاری کتاب و توزیع در کشور/ چرخه نشر در کشور ناقص است
گروه ادب: مدیرعامل چاپ و نشر بین‌الملل با اشاره به چالش‌های قیمت‌گذاری کتاب و توزیع در کشور گفت: چرخه نشر در کشور ناقص است.
سیدحسن میرکریمی، مدیرعامل چاپ و نشر بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه سیستم نشر در کشور ناهماهنگ است، گفت: این امر بدیهی است و با هر یک از عناصر حوزه نشر صحبت کنید، موضوع ناهماهنگ بودن سیستم نشر را تأیید می‌کند، هر چند برخی دوستان هستند که به قصد اینکه سخنان متفاوتی بزنند، این موضوع را تأیید نمی‌کنند، اما وقتی از مشکل آنها سؤال می‌شود، از چرخه توزیع صحبت می‌کنند. بنابراین یک چرخه ناقص در سیستم نشر کشور وجود دارد.
وی افزود: این چرخه ناقص ناشی از این است که حاشیه سود برای کتاب در نظر گرفته نمی‌شود به عنوان مثال، در کشورهای منطقه قیمت کتاب با کشور ما متفاوت است، البته کشوری مثل عراق را نمی‌گویم، بلکه کشورهایی که به دنیای مدرن امروزی متصل هستند، به عنوان مثال در دبی در فرودگاه در بخشی از آن کتاب و مطبوعات وجود دارد و یک کتاب را وقتی با نرخ ریالی ایران مقایسه کنید، می‌بینید کتابی که در ایران هفت هزار تومان است، همان کتاب در دبی 40 هزار تومان است.
قیمت کتاب تجاری نیست
میرکریمی ادامه داد: این نشان می‌دهد، ما حاشیه سودهایی را برای عناصری که در حوزه کتاب باید فعالیت کنند، را در نظر نمی‌گیریم. به عنوان مثال کتابی را هشت هزار تومان قیمت‌گذاری میکنیم، بعد این کتاب را می‌خواهیم با تخفیف 800 تومانی به توزیع‌کننده بدهیم و این توزیع‌کننده آن را به شهرستان منتقل می‌کند، که طبعاً هزینه حمل و نقل و ... خواهد داشت و سپس به کتابفروشی می‌دهد و این کتابفروش باید سودی را بر روی این کتاب داشته باشد و مشتری که به کتابفروشی مراجعه می‌کند تخفیفی را درخواست می‌کند که با توجه به این اوضاع، می‌بینیم که چرخه نشر در کشور ناقص است، به دلیل اینکه قیمت کتاب قیمت تجاری نیست.
مدیر انتشارات بین‌الملل بیان کرد: ما همیشه پفک را مثال می‌زنیم، چرا یک چنین کالایی از سمت شرق تا مرز سیستان و بلوچستان و از غرب تا مرز بازرگان می‌رسد و چگونه است که این کالا توزیع گسترده‌ای دارد، در پاسخ باید گفت برای این کالا حاشیه سودی را در نظر می‌گیرند و در این شرایط توزیع کننده و کتابفروش سود می‌برد و خریدار نیز هر زمان که اراده کند، می‌تواند به کالای مورد نظر خود مانند پفک و نوشابه و ... دسترسی داشته باشد، اما چنین دسترسی به کتاب ندارد و اینکه چرا کتاب توزیع نمی‌شود، به این دلیل که کمبود مشتری، خواب کتاب را طولانی می‌کند و وقتی کتاب را به توزیع کننده می‌دهیم، در خوشبینانه‌ترین شرایط که نقدی محسوب می‌شود چهار ماه طول می‌کشد تا فرد هزینه کتاب‌ها را برگرداند و اکنون این زمان منسوخ شده و به شش ماه افزایش یافته است.
خوابِ سرمایه در حوزه نشر کار ناشران را تعطیل می‌کند
وی در ادامه گفت: خوابِ سرمایه برای کسانی که سرمایه‌های اندکی دارند، سبب می‌شود که کارشان تعطیل شود. از این رو این موارد چرخه باطلی را ایجاد کرده‌اند که ساختار آن غلط است و اگر کتاب به قیمت بازرگانی برسد و به عنوان یک کالا تلقی شود و مانند سایر کالاها قیمت‌گذاری شود، مشکلات حل خواهد شد.
میرکریمی تصریح کرد: با توجه به اینکه قیمت‌گذاری کتاب براساس یک جریان درست تجاری صورت نمی‌گیرد، چرخه‌ای است که همیشه با مشکل رو به روست. وقتی یک توزیع‌کننده سودی نداشته باشد، به دنبال کتاب نخواهد آمد و کتاب نیز توزیع نخواهد شد و دست ناشر می‌ماند، از این رو ناشر گرفتار انبار در کتاب می‌شود و این جریان همپوشانی را ایجاد می‌کند و کتاب به محاق می‌رود.
ما ناشر دولتی نیستیم
وی در پاسخ به اینکه سازمان چاپ و نشر بین‌الملل یک انتشارات دولتی است، گفت: عنوان دولتی برای انتشارات ما، قابل اطلاق نیست، چون در ردیف بودجه‌های دولتی نیستیم، اما وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی هستیم و سهام آن 100 درصد متعلق به سازمان تبلیغات اسلامی است. البته از معافیت مالیاتی ناشران برخورداریم، اما حسابرسی مالیاتی و قانونی می‌شویم و تمام حق و حقوقی را که باید بپردازیم، پرداخت میکنیم و در ردیف شرکت‌های دولتی نیستیم و در واقع نهاد عمومی محسوب می‌شویم.
ناشران دولتی عرصه را بر ناشران خصوصی تنگ نمی‌کنند
میرکریمی در پاسخ به اینکه چه اندازه با این نظر موافق هستید که ناشران دولتی عرصه را بر ناشران خصوصی تنگ می‌کنند، اظهار کرد: نه، ممکن است برخی از ناشران که از حمایت‌های دولتی برخوردارند، از رانت‌های دولتی نیز برخوردار باشند که ناشران خصوصی ندارند، مثلا فروشگاه‌هایی در اختیار آنها قرار می‌گیرد یا خریدهای تضمینی از آنها وجود دارد که برای ناشران خصوصی وجود ندارد، اما در هر صورت ناشران خصوصی که در واقع خود ما هم به نوعی ناشر خصوصی هستیم، از این رانت‌ها برخوردار نیستیم و برنامه کار خودمان را نمی‌توانیم مبتنی بر این قرار دهیم که چرا آنها این طور هستند و ما نیستیم. در هر صورت یک مجموعه‌ای اراده کرده و از واحد انتشاراتی خود حمایت می‌کند و ما نمی‌توانیم بگوییم که چرا از این ناشر حمایت می‌کنید. در واقع اینجا نهادهای بالادستی وجود دارد، که اگر لازم می‌بینند یک کتاب را مورد حمایت قرار می‌دهند.
مؤظفیم آثار درخور چاپ کنیم
مدیر چاپ و نشر بین‌الملل با بیان اینکه ما نمی‌توانیم نفی کنیم که مطلقاً مورد حمایت نیستیم، افزود: ما موظفیم آثار درخور را چاپ کنیم و آثاری باشد که مورد نیاز سازمان متبوع خودمان باشد و آنها نیز کتاب‌ها را انتخاب می‌کنند و کتاب‌ها را به صورت فله‌ای از ما نمی‌خرند و اگر کتاب خوبی وجود نداشته باشد، کتاب‌های سایر ناشران را خرید می‌کنند و ما به این ترتیب مورد حمایت قرار می‌گیریم.
خریدهای کتاب سازمان تبلیغات فله‌ای نیست
وی با اشاره به خرید کتاب توسط سازمان تبلیغات اسلامی گفت: البته چند سال اخیر این خریدها محدودتر شده است و سازمان تبلیغات اسلامی به لحاظ وظیفه ذاتی خود که تبلیغ دین مبین اسلام است، در مناطق روستانی، مساجد روستایی و شهری و در سایر گسترده کشور کتاب‌هایی را خریداری کرده و کتابخانههای خود، کتابخانههای طرح شبستان و طرح مساجد را تجهیز می‌کنند، اما این خریدها گزینشی است و فله‌ای نیست.
میرکریمی با اشاره به تعداد کتاب‌های خریداری شده در سال‌های اخیر از سوی سازمان تبلیغات اسلامی عنوان کرد: در سال 91 حجم زیادی کتاب خریداری شد، اما در سال 92 این میزان به شدت کاهش یافت و تقریباً نسبت به سال ماقبل خود بیش از 90 درصد کاهش داشت و در حال حاضر نیز تاکنون خرید عمده‌ای صورت نگرفته است. یعنی از سال 92 هم کمتر است.
خرید نهاد کتابخانههای عمومی نزدیک به صفر شده است
وی درباره خرید کتاب از سوی وزارت ارشاد گفت: این هم دقیقاً همانند سایر ناشران است، یعنی اینکه نمونه کتاب‌ها به ارشاد می‌رود، این کتاب‌ها را انتخاب کرده و حواله خرید آن را صادر می‌کنند و سپس خرید صورت می‌گیرد و نهاد کتابخانههای عمومی کشور هم که قبلاً خریدهای خوبی را انجام می‌دادند، اکنون مانند گذشته نیست و نزدیک به صفر شده است.
میرکریمی ادامه داد: اخیراً برای کتاب «زینب فریاد فرمند» از سوی ارشاد حواله خرید 50 نسخه‌ای صادر شده است. که این خرید جنبه تجاری برای ما ندارد، با توجه به اینکه تخفیف و پرداخت وجه آن پس از شش ماه انجام می‌شود، اثر بازرگانی بر روی کار ما ندارد. و این میزان خرید را نمی‌توان حمایت تلقی کرد، بلکه رفع نیاز خود است.
وی در ادامه گفت: قبلاً تیراژهای 1000، 600 و 200 نسخه‌ای از سوی ارشاد خرید می‌شد و چون حجمش زیاد بود، یک گردش اقتصادی برای ما ایجاد کرده بود و پرداخت‌ها نوبت به نوبت می‌رسید، اما در حال حاضر خریدها به ندرت انجام می‌شود.
