ضرورت حفظ روح قرآن در جریان ترجمه و انتقال معنا

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روزنامه البنانی السوسنه، پروفسور هارتموت بوبستین، خاورشناس برجسته آلمانی که خود صاحب ترجمه‌ای از قرآن به زبان آلمانی است، در گفت‌و‌گو با این روزنامه عربی درباره ویژگی‌های یک ترجمه مقبول از این کتاب آسمانی گفت: ترجمه‌ای از قرآن را می‌توان صحیح قلمداد کرد که روح آیات در جریان انتقال معانی حفظ شده باشد نه اینکه مترجم تنها به برگردان لفظی واژگان اکتفا نموده باشد. بیشتر ترجمه‌های موجود از قرآن به زبان آلمانی، برگردان تحت‌اللفظی آیات است؛ اثری خشک و فاقد روح که هیچ تأثیری در خواننده بجا نمی‌گذارد.

وی معتقد است، ادبیات و میراث شرق در اروپا به‌ویژه آلمان ناشناخته است؛ لذا خاورشناسان باید به درستی و بدون جانبداری، واقعیت را نقل کرده و در جریان انتقال این ادبیات تحت تأثیر فرهنگی خاص قرار نگرفته باشند.
وی در پاسخ به این سؤال که پس از ورود به دنیای فرهنگ و ادبیات شرق چه چیزی به‌دست آورده است، گفت: من در سیر مطالعاتی خود، جواهری گرانقیمت‌تر از طلا بدست‌ آوردم؛ به‌ویژه که ادب و میراث شرق در آلمان  و اروپا شناخته شده نیست، فقط داستان «هزار و یک شب» است که از شهرت جهانی برخوردار شده. من میراث شرق را میدانی وسیع می‌بینم که ورود به آن با کمک زبان عربی آسان‌تر است؛ لذا پا به دنیای ترجمه به آلمانی گذاشتم و کتاب‌های زیادی را برای ترجمه از عربی به آلمانی انتخاب نمودم.
وی افزود: در همین راه به مطالعه قرآن کریم هم پرداختم و کلا‌س‌هایی را نیز خارج از محیط دانشگاه برای غیرمسلمانانی که تمایل به خواندن قرآن دارند، برگزار کردم. نام این دوره آموزشی «مسیحیان قرآن می‌خوانند» بود. در خلال برپایی این کلاس‌ها بود که دریافتم ترجمه‌های موجود از قرآن به زبان آلمانی بسیار بد و غیر مفهوم هستند؛ حتی یکی از آثار که متعلق به یکی از خاورشناسان بزرگ آلمانی بود، نیز از متنی خشک و بی‌روح برخوردار بود؛ مسئله‌ای که انگیزه مرا برای ارائه ترجمه‌ای نوین از قرآن کریم تقویت کرد.
پرفسور بوبستین همچنین درباره فواید کرسی مطالعات اسلامی دانشگاه‌های آلمان که بخشی از فعالیت‌های روزانه او را پر می‌کند، گفت: مطالعات گسترده‌ای درباره ادبیات عربی، قرآن و سنت نبوی(ص) داشتم، اما به‌صورت کلی بود. لذا وارد مطالعات عربی معاصر شدم و رمان‌های نجیب محفوظ(ادیب مصری) را خواندم و به این مسئله که مطالعات اسلامی در اروپا در زبان‌شناسی خلاصه می‌شود، بسنده نکردم.
وی افزود: در سال 1988 که مشغول تدریس در دانشگاه «ارلانگن - نورنبرگ» شهر «بایرن» در زمینه ادبیات معاصر عربی بودم، این دانشگاه صدمین سالروز تولد فریدریش روکرت، شاعر و استاد آلمانی را که تا سال 1941 در این دانشگاه تدریس می‌کرد، با برگزاری مراسمی گرامی می‌داشت. این استاد آلمانی به بیش از 50 زبان همچون فارسی، ترکی، عربی، سانسکریت و ... مسلط بوده است. به همین مناسبت من نیز به برپایی نمایشگاهی از آثار ترجمه وی اقدام کردم. بخش‌هایی از ترجمه قرآن روکرت به زبان آلمانی نیز یکی از آثار مهمی بود که از او در این نمایشگاه عرضه کردم. معتقدم ترجمه حقیقی قرآن اثری است که مضمون قرآن در کار انتقال معنی حفظ شده و تنها متنی از یک زبان به زبان دیگر ترجمه نشده باشد که فردریش روکرت به این ویژگی در اثر خود پایبند بوده است. 
این خاورشناس برجسته آلمانی در ادامه یادآور شد: ده سال قبل از اینکه کار ترجمه قرآن را شروع کنم، به‌دلیل جمعیت مسلمان رو به افزایش در آلمان به برگزاری کلاس‌های آموزشی درباره مبادی قرآن به عنوانی کتابی مقدس در آئین اسلام اقدام کردم، اما به‌تدریج دریافتم، درباره مسایل دینی باید مطالعات جدید و گسترده‌ای داشته باشم. نمی‌شد انتظار داشت که مثلاً اقلیت ترک مسلمان آلمان، شعائر دینی خود را علناً در سطح جامعه بپادارند، لذا احساس کردم که آن‌ها نیازمند نمازخانه و مصلی ویژه اقامه نماز هستند؛ من یکی از بنیانگذاران دایره رسیدگی به مشکلات روزمره شهروندان مسلمان در آلمان هم بودم؛ مشکلاتی از قبیل قبرستان اسلامی، بوستان بانوان مسلمان و تدریس اسلام در مدارس دولتی البته این موارد جزو وظایف دولت است اما کلیساها در این زمینه عهده‌دار رسیدگی به امور دینی مسلمانان هم بودند.
وی در ادامه به نقش خاورشناسان در معرفی اسلام به غرب اشاره و تصریح کرد: یک خاورشناس باید جانب انصاف را رعایت کند و چهره‌ای صحیح از آنچه می‌ بینید برای غرب توصیف کند. من به نوبه خود تلاش کردم تا بی‌طرفانه در راستای معرفی اسلام و مسلمانان به غرب فعالیت‌های فرهنگی انجام دهم. از دیگر سو شاهدیم جامعه آلمان اقبال خوبی به شناخت اسلام دارد؛ چنانچه روزی در سال را با نام «درهای گشوده» به‌مناسبت آشنایی غیرمسلمانان با اسلام در مساجد اختصاص داده که در این روز مسیحیان با حضور در مساجد از نزدیک با مسلمانان و آموزه‌های آن‌ها آشنا می‌شوند. در حال حاضر نیز بیش از 200 مسجد و نمازخانه در سطح کشور آلمان وجود دارد که در این زمینه نقش خوبی ایفا کرده‌اند.