به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، درحال حاضر صدها میلیون نفر در دنیا و میلیونها نفر از هموطنانمان که اغلب جوانان هستند، از اپلیکیشنهایی همچون لاین و وایبر بهره میبرند به طوری که در آمارهای برنامههای دانلود نرمافزار هر کدام از این نرمافزارها توسط چندین میلیون کاربر ایرانی یعنی کاربر فارسیزبان دانلود شده است و این خود فراگیری و محبوبیت این نرمافزارها را نشان میدهد. به نظر میرسد ایجاد ارتباط آسان تصویری و صوتی رایگان برخی امکان به اشتراک گذاشتن ایدهها، تصاویر، ویدئوها، آهنگها و پیامها، دوستیابیهای سهل و آسان، تبلیغات اقتصادی، سیاسی و فردی و مجازی بودن و دور از چشم بودن انجام برخی امور سبب جذابیت این شبکهها و فراگیری آن شده است. در این رابطه گفتوگویی با حجتالاسلام والمسلمین حسین مرادیدولتآبادی، عضو کارگروه تولید محتوای تبلیغی مبلغین، مشاور مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم، پژوهشگر علوم قرآنی و مدرس حوزه علمیه انجام دادهایم. آنچه از نظر میگذرانید، حاصل گفتوگوی ما با وی است.
میزان رشد و چگونگی استفاده از شبکههای اجتماعی در بستر موبایل چگونه است؟
به مجموعه نرمافزارهایی که در دهه اخیر یعنی از سال 2004 میلادی به مرور شکل گرفتهاند و در قالبهای مختلف و مبتنی بر اینترنت، محیطی را در اختیار کاربران قراردادهاند تا به وسیله آن اهداف ارتباطی شکل بگیرد که اصطلاحا به آن شبکههای اجتماعی گفته میشود. ویژگی و کارکرد شبکههای اجتماعی بسیار متنوع است، به طوری که برخی همچون فیس بوک گستردگی زیادی دارد و برخی دیگر همچون واتس آپ و وایبر آن ویژگیها را ندارند، لکن خدمات دیگری به مخاطب ارائه میکند؛ درحال حاضر فراگیری تانگو، لاین، وایبر، واتسآپ، ویچت و اسکایپ بیش از بقیه نرمافزارهاست. درحال حاضر صدها میلیون نفر در دنیا و میلیونها نفر از هموطنانمان که اغلب جوانان هستند از این اپلیکیشنها بهره میبرد؛ به طوری که در آمارهای برنامههای دانلود نرمافزار هر کدام از این نرمافزارها توسط چندین میلیون کاربر ایرانی یعنی کاربر فارسی زبان دانلود شده است و این خود فراگیری و محبوبیت این نرمافزارها را نشان میدهد. به نظر میرسد ایجاد ارتباط آسان تصویری و صوتی رایگان برخی امکان به اشتراک گذاشتن ایدهها، تصاویر، ویدئوها، آهنگها و پیامها، دوستیابیهای سهل و آسان، تبلیغات اقتصادی، سیاسی و فردی و مجازی بودن و دور از چشم بودن انجام برخی امور سبب جذابیت این شبکهها و فراگیری آن شده است.
فرصتهای استفاده از شبکهها چه مواردی است؟
کمک به سرعت رشد علم با همافزایی و اطلاعرسانی علمی و تشکیل گروههای علمی و اجتماعی ابزار ارتباطی قوی دوسویه، تعاملی بودن این شبکهها، اطلاعرسانی پیامهایی که نیاز به پخش فوری و فراگیر دارد، رشد اقتصادی خوبی که با تجاریسازی محصولات و معرفی و تبلیغ آن به دست میآید، دعوت به مشارکتهای بالای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به وسیله این رسانهها، نهادسازی، تحزب، مشارکت بالای سیاسی افراد در انتخابات، رصد و پیگیری مطالبات عمومی، میتواند از فرصتها و مزایای این شبکهها به شمار رود. البته با توجه به عدم فرهنگسازی و استفاده غیراصولی از بسیاری از این شبکهها تهدیدات و آسیبهای بسیاری پیامد استفاده غیرصحیح از این شبکهها شده است که به برخی از آنها میتوان اشاره کرد. اول آنکه سست شدن بنیاد خانواده که خود به چند صورت متصور است.
الف: اعتیاد فزاینده برخی از اعضای خانواده در استفاده از این نرمافزارها که باعث بیتوجهی فرد به خانواده و به مرور به عنوان یک مشکل روانی بروز میکند.
ب: ارتباطات هنجارشکنانه برخی از اعضای خانواده با جنس مخالف که جدای از حرمت شرعی دربسیاری از موارد روابط انسانی خانواده را دچار چالش میکند. مثل ارتباط زنان شوهردار با مرد غریبه و یا ارتباط مرد خانواده با زنان دیگر و باید گفت که این شبکهها در این قسمت بسیار موفق عمل کردهاند بطوری که با استفاده از گزینهای در تانگو، ویچت و برخی دیگر از این شبکهها فرد میتواند با یک کلیک لیست بلند بالا و چندهزارنفرهای از همسایگان، همشهریان، همکشوریان خود گرفته تا هرجای دنیا را که اراده کند، به صورت مرتب شده خانم یا آقا و در برخی موارد با سن و مشخصات دیگر در اختیار فرد قرار میدهد؛ البته در این مورد بین این نرمافزارها با وایبر و واتسآپ بسیار فرق است بطوری که این امکان خوشبختانه فعلا در وایبر و واتسآپ وجود ندارد.
ج: به خطر افتادن امنیت خانواده و حریم خصوصی افراد. متأسفانه فردی که با یک پیام جزء ادلیست میشود میتواند به صفحات و حتی به پروفایل دوستان فرد و دوستان دوستان فرد به صورت شبکهای دسترسی یابد و با لایک کردن، ذخیره کردن، به اشتراک گذاشتن تصاویر از آلبوم و پروفایل با کمال تأسف در بسیاری از موارد به علت ناآگاهی افراد از این امکانات ویدئوها و تصاویر خصوصی افراد در اندک زمانی به صورت گسترده پخش میشود و آبروی خانوادگی افراد را دچار چالش جدی میکند و چه اختلافها، دعواها، طلاقها و حتی خودکشیهایی که پیامد این قسمت از این برنامههاست.
د: زمینهسازی فساد و به دنبال داشتن جدایی و طلاق و انحرافات جنسی خانواده به طوری که روابط خاص میان زوجین از حالت طبیعی خارج میشود و دچار انحراف میگردد.
چه تهدیدها و آسیبهای دیگر غیر از مقوله بنیان خانواده در استفاده ناصحیح از این نرمافزارها وجود دارد؟
الف: امکان جاسوسی آسان از افراد عادی و نظامی و حتی عالیرتبه که از این شبکهها استفاده میکنند بسیار محتمل است؛ چرا که برنامهنویسان و ادارهکنندگان اصلی این نرمافزارها تمام زیرساختهای لازم را در سرور مرکزی آن طوری طراحی میکنند که هر فعالیتی که توسط افراد انجام میشود اول این اطلاعات به سرور مرکزی آنها منتقل شود و از آنجا در آنی از زمانی به مخاطب خاص یا عمومی فرد ارسال میشود و در شرایط حساس دسترسی به این بانک جامع اطلاعرسانی دشمن را از این اطلاعات و دادهها که بعضا پیش پا افتاده قلمداد میشود با در کنار هم قرار دادن آن پازلی درست میکند و بسیاری از اوقات افراد عادی و یا حتی سیاسی در جوامع دیگر بازی میدهند و یا به کنترل خویش میگیرند و از او جاسوسی میکنند که آسیب جدی آن زمانی رخ میدهد که جوامعی بازنده اصلی جنگ نرم در نبردی نامتقارن خواهند بود البته غیر از جاسوسی نهادها، تشکیلات، سازمان و مراکز نظامی با هک کردن صفحات افراد و حتی امکان هک کردن حسابهای بانکی ذخیره شده در سختافزار تلفن همراه به وسیله اینترنت و همچنین تهاجم به حریم خصوصی افراد این ابزارها محیط سهل و راحتی را در اختیار دشمن قرا رمیدهد.
ب: شایعهپراکنی، تبلیغات سوء، تبلیغ کالاهای تقلبی، تبلیغ داروهای مضر و هجمه به سلامت افراد و جامعه در بعد جسمی مضافا بر ابعاد روحی و روانی نیز از تهدیدات دیگر این نرمافزارهاست.
ج: با پخش کلیپها، تصاویر و مطالب فسادانگیز بنیانهای انسانی جامعه به خطر میافتد؛ چراکه پخش گسترده و رایگان مصادیق فساد انحرافات جنسی و بیبندوباریهایی به بار میآورد که در نهایت به انحطاط جوامع و استحاله روح پاکی و قداست محیطهای اجتماعی منجر میشود و نوعی مهندسی ضدفرهنگی شکل میگیرد که گذشته از بیدینی نمودن جوامع آرمانی، انسجام مردمی و تشکیلات اجتماع نیز دچار چالش جدی میکند.
د: دشمن عقیدتی و ایدئولوژیک انقلاب اسلامی با مهندسی هدفمند زمین بازی را طراحی نموده که علاوه برجاسوسی، شایعهپراکنی، گسترش فساد و انحراف افراد، جوامع جهان سوم و مخصوصا کشورهای اسلامی را دچار هجمه قرار میدهد و مضاعفا بر آن سود سرشار مالی نیز از این راه بدست میآورد و با هر اکانتی که توسط کاربران انجام میشود، مبلغی به آن سود میافزاید و چه بسا دشمن این پولها را در کشتار مسلمانان تخریب زیربنای کشورهای اسلامی تهیه و توزیع ویروسهای ضدسلامت جامعه استفاده میکند و افرادی از جوامع اسلامی ناخواسته با کمک غیرمستقیم به دشمن درخون برادرانشان نیز شریک میشود.
چه پیشنهاداتی برای به حداقل رساندن این آسیبها مطرح میکنید؟
از آنجا که استفاده روزافزون از این شبکهها رو به گسترش است، چارهای نداریم جز اینکه مسئولان بخشهای مختلف کشور از جمله شورای عالی مجازی، وزارت ارتباطات با نهادهای انقلاب اسلامی به کمک فرهیختگان و دانشمندان علوم ارتباطات و الکترونیک اولا بومیسازی اینتنرتت ملی را با قید اولویت در دستور کار خویش قرار دهند و ثانیا برنامههای جذاب کاربردی با حذف یا محدودیت عناوین مجرمانه بسازند و در اختیار علاقمندان که اتفاقا برخی از آنها متدینین و جوانان خوب دانشگاهی هستند، قرار دهند تا با نرمافزارهای خودی و با تکنولوژی ایرانی و یا حداقل بومی شده بتوان نیاز کاربران را پوشش داد و حتی درگامهای بعدی این نرمافزار ایرانی را در اختیار کشورهای اسلامی و جوامع همسو قرار دهند.
ب: آگاهی بخشی و فرهنگسازی از اهم وظایف متولیان فرهنگی کشور است که با برنامههای تبلیغاتی و آموزشی در وسایل ارتباط جمعی آموزشهای لازم را به افراد ارائه دهند.
ج: با نگاهی بومی گسترش فرهنگ ناب اهل بیت(ع) و آموزههای اسلامی میتواند کمک خوبی جهت واکسینهشدن جامعه باشد تا از انتشار بذر گناه و شیوع فحشای نشأت گرفته از پیامد این شبکهها ممانعت ذاتی شود و چونان زرعی بر تن اجتماع از آن محافظت کند.
د: خانوادهها مخصوصا والدین باید در جهت قوامدهی و انسجامبخشی به خانواده خویش تمام تلاش خود را کند و خود را مخاطب این کلام الهی بداند که «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا» و خودشان و خانواده خویش را در برابر آتش محافظت نماید چون این وظیفهای است سترگ و مهم است که برد وش فرد مؤمن قرار داده شده است و امیرالمؤمین(ع) میفرماید: اعلمو انفسکم و اهلیکم الخیر و ادبوهم یعنی آموزش دهید خودتان و خانواده خود را به خیر و آنها را تربیت کنید. همچنین پیامبر(ص) میفرماید: همه شما چه مرد و چه زن نگهبان هستید در برابر آنچه که به شما سپرده شده مسئولید طبق این فرازهای ناب و مجموعه آموزههای دینی والدین در برابر رشد، تربیت دینی و هدایت خویشتن و اعضای خانواده مسئول هستند و اگر کوتاهی کنند مؤاخذه خواهند شد. ایمان، فضیلتگرایی، عشق، محبت، مهرورزی، میان والدین باهمدگیر و با فرزندان، حفظ حرمت و شخصیت اعضای خانواده، صبر و پایداری در فراز و فرودهای زندگی، مدیریت و برنامهریزی، رعایت اخلاق و ادب و وفاداری میتواند به انسجام خانواده کمک کند و از کانون گرم خانواده محافظت کند.
همچنین به افرادی که در محیط های نظامی مشغول به فعالیت هستند و یا کاربران به ویژه جوانان پیشنهاد میشود که از تلفنهای همراه سادهتر استفاده کنند تا از آنها جاسوسی نشود. این امر میتواند مانع نشر اطلاعات شود.