فصل پائیز است اما هوا در مناطق کوهستانی تفاوتی با زمستان ندارد. شاید در سالهای قبل مسافرت در زمستان کار سختی بود اما اکنون با توسعه و بهبود وسایل حمل و نقل برون شهری به ویژه اتوبوسها، مشکل تاحد زیادی (البته نسبت به قبل) مرتفع شده است.
درون اتوبوس کاملاً گرم است، به حدی که سرمای بیرون شیشه یادت میرود. تا اینکه نزدیک صبح راننده، اتوبوس را نگه میدارد و اعلام می کند که وقت نماز است. خیلیها خواب هستند، اما خیلیهای دیگر هم سریع بیدار میشوند. پایت را که از اتوبوس بیرون میگذاری تازه به یاد میآوری که پائیز است و هوا در مناطق کوهستانی سرد، حتی سردتر از زمستان بسیاری از شهرهای دیگر ایران.
سریع به سوی سرویس بهداشتی میروی تا وضو بگیری. سرویس بهداشتی را درون کانتینرهای فلزی تعبیه کردهاند. آب یخ است. البته اگر به طور کلی یخ نبسته باشد. وضعیت بهداشتی تعریفی ندارد و آب ته کانتینر جمع شده. با احتیاط گام بر میداری تا مبادا لباست نجس شود!
تعداد سرویسهای بهداشتی کم است از همین تعداد کم هم یکی خراب است و دیگری به حدی کثیف که شک میکنی بتوان از آن استفاده کرد. میخواهی چادرت را در آوری تا وضو بگیری اما کانتینر به حدی کوچک ساخته شده و در طراحی محل درب به حدی بی توجهی صورت گرفته است که محل وضوی تو از بیرون دیده می شود، آویزی هم برای چادر یا کیفت تعبیه نشده است، گویی کسی که اینجا را می ساخته اصلاً نمی دانسته در یک کشور اسلامی سرویس بهداشتی محلی برای گرفتن وضو هم هست.
مایع دستشویی، معمولاً خالیست. دستت را زیر آب می گیری. تا مغز استخوانت یخ میزند. چند نفر دیگر هم با تو پیاده شدهاند. شرایط را که میبینند یکی میگوید خانه که رسیدم قضای نمازم را میخوانم، دیگری میگوید نمیتوانم وضو بگیرم، در این شرایط باید تیمم کرد؟!
خدا این نماز را بیشتر قبول می کند، اما
لبخند میزنی و میگویی چون خواندن این نماز سخت است، خدا زیاد قبولش میکند، حواستان هست. آنهایی که از نماز منصرف شدهاند بر میگردند و با همان آب یخ در هوایی که بخار بازدمت را به وضوح میبینی و کانتینری که درون آن هر لحظه احساس میکنی ممکن است لباست نجس شود و یا آب کثیف و نجس به لباست بپاشد، وضو میگیرند.
دیگری هم که گفته بود نمیتواند وضو بگیرد و این آب برایش ضرر دارد را دعوت به تیمم میکنی. باید سریع بود اتوبوس کمتر از نیم ساعت برای نماز توقف می کند. فرقی نمی کند پیر باشی یا جوان باید فاصله بین سرویس بهداشتی و نمازخانه را سریع طی کنی.
به سمت نمازخانه میروی، فاصلهای گاهاً چند ده متری؛ همراه میشوی با پیرزنی که با آب یخ وضو گرفته و با دستها و صورت خیس دارد به سمت نمازخانه میرود.
وارد نمازخانه که می شوی هوایش کاملاً گرم است، با امکانات خوب اما؛ ممکن است بعضی ها قبل از رسیدن به این نمازخانه و یا مسجد خوب، از نماز منصرف شوند و ترجیح دهند قضای نمازشان را به جای بیاورند.
اگر چه طی سالهای اخیر وضعیت نمازخانههای بین راهی ما نسبت به قبل بهبود پیدا کرده است، اما همچنان شرایط سرویسهای بهداشتی که در ساخت آنها حتماً باید تمهیداتی برای گرفتن وضو اندیشیده شود، وضعیت خوبی نیست. سرویسهای بهداشتی که سازندگان آنها گاهی فراموش میکنند دارند برای یک کشور مسلمان چنین سازههایی را میسازند و یقیناً قرار است از سرویسهای بهداشتی به عنوان محلی برای گرفتن وضو هم استفاده شود. معمولاً هم از نظر بهداشتی و هم از نظر شرعی به درستی مورد نظارت قرار نگرفتهاند.
وضو مقدمه نماز است. اما گویی این مقدمه مهم علیرغم توجه به خود نمازخانهها و مساجد بین راهی مورد غفلت شدید قرار دارد.