سانسورهای خبری سبب شایعه‌پراکنی در شبکه‌های اجتماعی می‌شود
گروه فضای مجازی: شایعه زمانی برد زیادی پیدا می‌کند که در خلأ توزیع اطلاعات رسانه‌های رسمی، رسانه‌های غیررسمی فعال شده و به موضوع پر و بال کاذب دهند.
رضا کیمیایی، کارشناس رسانه و پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به ضرورت غربالگری اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی و انتقال اخبار متقن در گروه‌های مختلف، اظهار کرد: زمانی که این موضوع را مشخص کنیم که کدام یک از گروه‌ها و افراد در شبکه‌های اجتماعی، اخبار را توزیع می‌کنند، می‌توانیم به رسمی و غیررسمی بودن اخبار دست یابیم. کاربرانی که اخبار را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند به سه گروه تقسیم می‌شوند.
وی افزود: گروه اول خبرگزاری‌هایی هستند که هر یک در بخشی از شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند. گروهی از خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری که اخبارشان را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند و اخبارشان رسمی است.
این پژوهشگر فضای مجازی تصریح کرد: گروه دوم از منتشردهندگان خبر، خبرنگاران هستند. کاربرانی که در رسانه‌های مختلف مشغول به فعالیت‌اند. آنها از طریق شبکه‌های اجتماعی به انتشار خبر می‌پردازند. البته این گروه مجددا به دو گروه تقسیم می‌شوند، خبرنگارانی که داخل ایران هستند که معمولا به اخبار رسمی دسترسی بیشتری دارند و تفاوت میان خبر و شایعه را به درستی تشخیص می‌دهند و اخبار درست را به اشتراک می‌گذارند و خبرنگارانی که در خارج از کشور هستند و علی‌رغم آنکه منابع رسمی را رصد می‌کنند، ممکن است که در دام شایعات بیفتند.
وی ادامه داد: گاهی اوقات خبرنگاران رسانه معتبر در خارج از کشور، اخباری را منتشر می‌کنند که صحت ندارد اما موج عظیم شایعات را در فضای اجتماعی ایجاد می‌کنند. البته برخی از این رسانه‌ها خط مشی‌شان ایجاب می‌کند که به این شایعات دامن بزنند.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: گروه سوم از منتشردهندگان، مردم عادی هستند که به هیچ وجه نمی‌توان به اخبار آنها اعتماد کرد و از مطالب آنها نمی‌توان به عنوان منبع رسمی استفاده کرد.
وی یادآور شد: چنین تقسیم‌بندی‌هایی نشان می‌دهد که مهم‌ترین بخش در تشخیص میان خبر و شایعه، منبع آن است. کاربران باید از منبع خبر اطمینان حاصل کنند. زمانی که مطلبی بدست می‌رسد باید بدانند که آن مطلب از سوی کدام گروه منتشر شده است.
کیمیایی اظهار کرد: کاربران باید سواد رسانه‌ای داشته باشند. گروهی از افراد سواد رسانه‌ای را از طریق دانشگاه، گروهی دیگر از طریق شغل و گروهی دیگر از طریق جستجوی اخبار در سال‌های متوالی بدست می‌آورند. همچنین سواد رسانه‌ای مسئله‌ای نیست که کاربر در یک لحظه آن را فرا بگیرد بلکه به تدریج حاصل می‌شود. در واقع سواد رسانه‌ای سبب می‌شود که کاربر خبر سره از ناسره را تشخیص دهد.
کیمیایی اظهار کرد: اگر رسانه ملی به جای عدم انتشار برخی از اخبار به دلیل مصلحت‌های رسانه‌ای، راهبردی اتخاذ کنند مبنی بر اینکه با استفاده از تکنیک‌های خبری، آن بخش از اخباری که معاندین نظام به آن دامن می‌زنند را بدون سوگیری خاص و به صورت شفاف و روشن تبیین کنند، شایعات را خنثی می‌کند.
وی بیان کرد: رسانه‌های خارج از کشور و رسانه‌های معاند نظام و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی‌اند، به دنبال این موضوع هستند که تصویر نامناسبی از کشور برای جهان نشان دهند، زیرا اطلاع‌رسانی صحیح و شفافی در این خصوص در کشورمان رخ نمی‌دهد.
این پژوهشگر فضای مجازی تصریح کرد: رسانه ملی به عنوان رسانه‌ای تأثیرگذار وظیفه دارد که نسبت به اخبارهای اینگونه حساس شود. برای مثال اگر بخواهیم پاسخی برای این پرسش مبنی بر اینکه چرا در رابطه با موضوع اسیدپاشی، شایعه ایجاد می‌شود باید گفت که رسانه ملی این خبر را به دلیل مصلحت‌های سازمان و خط مشی رسانه‌ای سانسور می‌کند.
وی بیان کرد: اگر رسانه ملی در هر زمینه‌ای به شفاف‌‌سازی بپردازد و گزارش مفصلی در آن موضوع ارائه کند، قطعا صدای آن موضوع به مخاطب داخل منتقل می‌شود و دیگر این صدا به صدای خارج از کشور نخواهد رفت و دیگر رسانه‌های خارج از کشور مزیتی نسبت به کشورمان نخواهد داشت.
کیمیایی اظهار کرد: مهم‌ترین مزیت رسانه‌های خارجی این بوده اخباری که رسانه‌های رسمی داخل کشور سانسور می‌کنند را پوشش می‌دهند. اگر این فاصله‌ها به حداقل برسد آنها هم محبوبیت خود را از دست خواهند داد. همه محبوبیت آنها دراطلاع‌رسانی اخباری است که مردم ایران آن را در بخش‌های مختلف اخبار کشورشان شاهد نیستند.
وی بیان کرد: برخی سخت‌گیری‌های رسانه ملی اگر هوشمندانه‌تر صورت بگیرد، ما را به اهداف خواهند رساند و شفافیت بیشتری در اطلاع‌رسانی شاهد می‌شویم.
