آسیب جامعه امروز؛ دوری از اخلاقیات انسانی و ترویج تظاهرات مذهبی

همایون اسعدیان، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) نگرش خود به موضوع دفاع مقدس در فیلمنامه سریال «دا» را اظهار و بیان کرد: ما اساسا کارمان را در فیلمنامه «دا» با پژوهش آغاز کردیم. در این حوزه با رفتن به مناطق جنگی سعی کردیم به آگاهی‌های میدانی دست پیدا کنیم. درضمن هر کتابی که با محوریت فتح خرمشهر نوشته شده بود را مطالعه کردیم. در این میان با آدم‌هایی که در زمان مقاومت و فتح خرمشهر حضور داشتند، گفت‌‌‌وگوهای بسیاری انجام شد تا حاصل آن یک دستآورد اطلاعاتی مقبول شود.

وی ادامه داد: در بخش تولید هم امیدوارم تلویزیون با دوری از خودنمایی، این امکان را فراهم آورد تا بتوانیم به ظرایف نزدیکی که دربرگیرنده ذات دفاع مقدس است، نزدیک شویم.

وی افزود: در سینما باید به هر موضوعی در بستر زمانی خودش نگاه کرد. به این معنا که در زمان جنگ لازم بود فیلم‌ها به بخش حماسی جنگ بیشتر توجه کنند تا به نوعی با تهیج تماشاگر، احساس مبارزه و مقاومت را در مردم بیدار کنند، اما بعد از جنگ لازم است که به نکات جدیدتری پرداخته شود. این موضوعات قادر است حاشیه‌ها یا ظرایف جنگ و زندگی‌هایی که از این جنگ آسیب دیده را مورد ارزیابی قرار دهد. برای رسیدن به این خواسته نیز، باید هدف مشخص شود چون من باید بدانم هدفم از اینکه می‌خواهم سریال «دا» را بسازم چیست؟ آیا می خواهم به اتفاقات و نبردهایی که در آن روزها انجام شده توجه کنم یا این‌که می‌خواهم روابط آدم‌ها را در آن زمان مورد ارزیابی قرار دهم؟ نتیجه این توجهات این خواهد بود که روحیه‌ای پدید می‌آید که اگر باز هم کشور بخواهد مورد تعرض قرار گیرد این روحیه مقاومت بین مردم باقی بماند.

اسعدیان در پاسخ به این سوال که آیا پرداختن به ظرایف جنگ به معنای دوری از بار حماسی کارهای دفاع مقدسی است؟ تصریح کرد: قطعا هر دو این ویژگی‌ها نیاز است چون هم باید حماسه را تصویر کرد هم آنچه را که در روابط آدم‌های جنگ گذشته است. در ضمن نشان دادن حماسه تنها در پیروزی‌ها نیست، بلکه در بر خی مواقع عقب‌نشینی‌ها هم نوعی حماسه به وجود می‌آید. برای مثال مقاومت خرمشهر گواه بارز این ادعاست که توانست تبلوری از شجاعت مردم این شهر را برای همه اعیان کند، البته این گفته (پرداختن به مقاومت مردم خرمشهر قبل از اشغال) چیزی از فتح خرمشهر کم نمی‌کند، اما می‌خواهم بگویم که به بهانه نشان دادن حماسه نباید مقاومت‌ها نادیده گرفته شود.

کارگردان فیلم «بوسیدن روی ماه» متذکر شد: تمام توضیحات فوق درباره نگرش به جنگ، نباید این‌گونه معنا کرد که ما آنچه را در زمان جنگ روی داده به طور مستقیم نقل نکنیم، بلکه منظور شکل روایت موضوع است. برای این توضیح مثالی از سینمای جهان می‌زنم. در زمان جنگ جهانی دوم، سینمای غرب برای ایجاد روحیه مبارزه فیلم‌های با محوریت قهرمان پروری می‌ساخت. این اتفاق در زمان جنگ ویتنام نیز رخ داد، اما در زمان حال دیگر آن نوع نگاه لحاظ نمی‌شود، بلکه فیلم‌هایی همچون «نجات سرجوخه رایان» ساخته می‌شود که نگاهی دقیق به روابط آدم‌های جنگ دارد.

دفاع مقدس ملک شخصی کسی نیست

وی با بیان این‌که برخی از اهالی سینما نسبت به سینمای دفاع مقدس احساس مالکیت دارند، بیان کرد: این نوع نگاه که تنها کسانی که در جنگ بوده‌اند و آن را از نزدیک لمس کرده‌اند اجازه دارند در این حوزه فیلمسازی کنند، تفکری بسیار خودخواهانه است، چون این باور سبب می‌شود که 30 سال بعد که دیگری آدم‌های جنگ زنده نبودند، فیلمی در این حوزه ساخته نشود. مطلب دیگر این‌که بسیاری از مواقع فیلم‌های خوبی که در این حوزه ساخته می‌شود توسط افرادی ساخته شده که به هیچ وجه جنگ را از نزدیک لمس نکرده‌اند.

اسعدیان در پاسخ به این سوال که در سینمای ایران تا چه حد نگاه به عاشورا دقیق است و آیا نمونه‌هایی از این تفکر را در سینمای دفاع مقدس می‌توان مشاهده کرد؟ گفت: متاسفانه این نوع موضوعات به اندازه‌ای در سینمای ما متظاهرانه شده که آدم احساس می‌کند اگر قرار باشد در این زمینه حرفی زده شود، منفعت طلبانه به نظر می‌آید، برای همین هم ترجیح می‌دهم در این زمینه کمتر حرف بزنم و دغدغه‌هایم را در کارم لحاظ کنم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در خاتمه باید این را بگویم که متاسفانه هر اندازه که ما هر ساله از اخلاقیات انسانی دور می‌شویم، همان اندازه نظاهرهای مذهبی نیز بیشتر می‌شود، گرایشی که در آینده قادر است آسیب‌های خیلی خطرناک در پی داشته باشد.