عمامه شیوخ مصر؛ از حمله ناپلئون تا سمبلی برای الأزهر

 به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، طی انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱م  برضد «حسنی مبارک»، رئیس جمهور مخلوع مصر، دوربین‌ها حضور وسیع علما در میان تظاهرات‌کنندگان مصری در میدان «التحریر» قاهره را به تصویر کشیدند تا از این منظره به‌عنوان حضور «عمامه الازهر» در تمامی وقایع مهم و جنبش‌های تاریخی مصر یاد کنند.

علی‌رغم اینکه مرکز رسمی الازهر طی وقوع این حوادث تاریخی سکوت اختیار کرده بود، اما شهروندان مصری شاهد حضور افرادی  «عمامه به‌سر»(لباس رسمی الازهر) در این اعتراض‌های خیابانی بودند.

«عمامه الازهر» و پوشیدن آن در مناسبت‌های مهم نشان از اهمیت و ارزش عمامه نزد مصریان دارد که این امر سبب شد «احمد الطیب»، شیخ الازهر، بر اهمیت این پوشش تأکید و آن را به عنوان نماد اساسی لباس الازهری‌ها اعلام کند.

در عین حال که اظهارات اخیر الطیب مورد انتقاد قرار گرفت و معترضان، پوشش این قطعه لباس را عاملی در کمرنگ‌شدن و دورشدن از اصالت الازهر دانستند؛ اما احمد الطیب بر پوشیدن عمامه به‌عنوان یک پوشش اصیل الازهر تأکید و از پوشیدن عمامه چینی انتقاد کرد.

بازار گرم عمامه چینی در مصر!

عمامه چینی خود یکی از محصولات چین مرتبط با مناسک اسلامی است که بازار مصر را در کنار دیگر کالاهای وارداتی چون سجاده، تسبیح و ردای شیوخ به تصرف خود درآورده است.

تاریخ پوشیدن عمامه الازهر را می‌توان همزمان با ورود «طربوش»(کلاه) به مصر در زمان «محمدعلی پاشا» مرتبط دانست که استفاده از این کلاه در آن عهد، رسمی عثمانی بود، سپس به سر گذاشتن طربوش به سنتی مهم و ضروری در میان کارمندان دولتی تبدیل شد که در صورت سر نکردن، با توبیخ و جریمه همراه بود.

در ابتدا عمامه، یک طربوش ساده قرمز رنگ بود که شیوخ الازهر طی ابتکاری دور آن پارچه سفیدی را اضافه کردند و بعدها همین کلاه با نام «عمامه» در میان مصری‌ها رایج و به عنوان لباس رسمی الازهر شناخته شد.

طربوش و عمامه در اصل لباس خارجی‌های ساکن مصر بود که به‌صورت گسترده‌ای در میان شهروندان مصری رایج شد، اما بعد از انقلاب 1952 م، «جمال عبدالناصر»، رئیس‌جمهور وقت مصر، الزامی بودن این امر را لغو و سر کردن طربوش را فقط به طلاب الازهر و مشایخ آن منحصر کرد.

و اما دلیل اصلی برنداشتن عمامه و حذف کلی این لباس اجنبی را می‌توان به جایگاه مهمی که عمامه به‌عنوان سمبلی برای الازهر در مصر دارد، مرتبط دانست.

همچنین در پژوهشی که «ژان ژاک لوتی»، مورخ فرانسوی درباره حمله ناپلئون بناپارت به مصر انجام داد، به اهمیت طربوش نزد مصریان اشاره کرد؛ به‌طوری‌که اذعان می‌دارد ناپلئون بناپارت، فرمانده فرانسوی، برای ورود در میان مصریان، طربوش به‌سر کرد.

اما علی‌رغم جایگاه مهم تاریخی عمامه در میان مصریان، بعد از وقوع انقلاب 1952 م، پوشیدن آن حتی در میان طلاب الازهر کمرنگ و تنها به قطعه‌ای از لباس برای نماز جمعه محدود شد.

در همین اثنا بود که احمد الطیب برای زنده‌ ساختن این سنت، امتیازی را برای افرادی که خود را ملزم به پوشیدن عمامه الازهر کنند، قرار داد تا با این روش، این سنت اصیل مصری را به جایگاه اصلی خود باز گرداند.

«کت‌وشلوار» یا «رداء»؛ مسئله قاریان مصری این است

در میان محافل قرآنی مصر اکنون شاهد درگیری و جدل بین شیوخ الازهر درباره پوشیدن کت‌وشلوار برخی قاریان و عدم مراعات پوشش رسمی الازهر در میان برخی دیگر هستیم. شیخ «الطبلاوی» از اساتید قرآن و از مهمترین شیوخ مصر بر پوشیدن لباس رسمی الازهر با سمبل عمامه تأکید فراوان دارد.

این در حالی است که استاد «احمد نعینع»، مقرئ الرؤساء و از اساتید برجسته حفظ و قرائت مصر، پوشیدن عمامه را غیرالزامی و در اصل لباس ترکی می‌داند.

در این راستا الطبلاوی با تأکید بر اینکه قاریان قرآن به عنوان سفیر کتاب‌الله و الگوی جوانان به‌شمار می‌روند، پوشیدن لباس رسمی الازهر در برنامه‌های ماهواره‌ای و تلویزیونی را به‌عنوان شرط اصلی حضور قاریان اعلام کرده است.