«شیار ۱۴۳» جریان‌‌سازی فرهنگی کرد/ به ساختار فیلم نقد دارم

حسین سلطان‌محمدی، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره مضمون فیلم «شیار 143» اظهار کرد: «شیار 143» فیلمی است که در آن به قشری می‌پردازد که مدتهاست سینما به آنها توجه ندارد. برای همین وقتی چنین فیلمی ساخته شد ما شاهد بازخوردهای مختلفی درباره این فیلم بودیم. از آن جمله می‌توان به همایش مادران چشم به راه اشاره کرد که تحت تأثیر این فیلم برگزار شد. در این همایش برخی از مادران شهید بیان می‌کردند که بیش از 20 سال است کسی یادی از آنها نکرده بود. پس در نقطه شروع بحث، یافتن چنین سوژه‌ای در سینمای کشورمان کاری خلاقانه است.

وی افزود: البته فیلم‌هایی نظیر «گیلانه» در این حوزه تولید شده‌اند. در این فیلم فرزند بیمار در کنار مادر بود و مادر تمام کارهای فرزند را انجام می‌داد، اما این شکل از تصویر که در شیار 143 شاهدش هستیم، مبتکرانه است. برای همین وقتی فیلم با فضاسازی و اکران خوب روانه پرده شد، مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد. در ضمن جدا از سوژه ناب این کار دفاع مقدسی، فیلم سعی دارد به جنگ نگاهی مثبت داشته باشد؛ برخلاف بسیاری از فیلم‌هایی که طی سال‌های پس از جنگ، سعی کردند با نشان دادن داستان‌های خاص تصویری سیاه از جنگ داشته باشند.

این کارشناس سینما در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: در این فیلم می‌توان یک شاخصه مهم را به خوبی مشاهده کرد؛ «شیار 143» به شدت از تخیل دور است و سعی می‌کند که به حقیقت توجه کند و در این واقعگرایی، ویژگی آرمانی و مثبت خود را نیز به دفاع مقدس فراموش نکند. در این میان خصلت داستان‌نویسی فیلمساز هم کمک کرده تا کار شکل داستان‌گویی داشته باشد.

سلطان‌محمدی در پاسخ به این سؤال که فیلم تا چه حد دارای جذابیت‌های سینمایی است؟ گفت: پرواضح است که تمام آثار سینمایی باید دارای جذابیت بصری باشند. از این منظر شاید فیلم «شیار 143» دچار نقصان باشد، چون تعلیق داستانی در فیلم را به شدت کم می‌بینیم و برای همین تصویر آنچنان که باید سینمایی از کار درنیامده است. جدا از این ضغف می‌شود به نقص‌های دیگری هم اشاره کرد که کار درگیر آن است. از جمله این‌که کار شکلی مستند و خبری دارد، حتی در بحث چهره‌پردازی ما تغییر آنچنانی را در چهره مادر مشاهده نمی‌کنیم.

وی درباره حمایت‌های انجام شده از این فیلم گفت: این طبیعی است که برای هر فیلمی تبلیغات به روش‌های مختلف انجام شود. به این معنا که در برخی آثار ممکن است عوامل برای فیلم حاشیه‌سازی کنند تا کار مطرح شود. برای مثال نیروی انتظامی یا حوزه علمیه به فیلم اعتراض کرده یا برای فیلم حتی ممکن است مشکل اکران پیش بیاورند که در اصطلاح به آن شورش‌های مصنوعی می‌گویند، اما در قبال این فیلم باید گفت به دلیل مضمون بکرش این حمایت‌ها ضروری است. این حمایت هم منوط به دولت خاصی نیست، بلکه تمامی دولت‌ها در جمهوری اسلامی از این دست فیلم‌ها حمایت خواهند کرد.

این منتقد اضافه کرد: حمایت حاتمی‌کیا از «شیار 143» برای منفعت شخصی نبوده، بلکه به دلیل دغدغه‌ای که به این حوزه دارد، به این کار توجه وافر کرده است، وگرنه حاتمی‌کیا خود فیلم‌هایی ساخته که با مشکل اکران هم مواجه شده‌اند. در کلامی دیگر وقتی کاری توانسته در حد مقبولی به دفاع مقدس توجه مثبت داشته باشد، باید از آن حمایت‌های همه جانبه صورت گیرد تا کارهای مشابه بتواند در آینده با کیفیت بهتری ساخته شود.

وی در پایان بیان کرد: حمایت صحیح از فیلم‌هایی نظیر «شیار 143» جدا از این که می‌تواند به رونق این دست فیلم‌ها کمک کند این امکان را فراهم می‌آورد تا مخاطب جدید به سینماها هدایت شود، این اتفاق حتما باید جدی نگریسته شود، چون هم‌اکنون تنها بخشی کمی از مردم به سینما می‌روند و قشر عظیمی از آنها به دلیل نبود فیلم دلخواهشان از سینما دور شده‌اند.